Jakie konsekwencje podatkowe wywoła skompensowanie odsetek pomiędzy spółką, a prezesem?

Potrącenie wierzytelności nie zmienia skutków podatkowych zdarzeń, których potrącenie to dotyczy. Jest formą zapłaty, która ma wpływ na ustalenie momentu zaliczenia do kosztów i do przychodów kwoty potrąconych odsetek - odpowiada ekspert Vademecum Głównego Ksiegowego.

Pytanie

Pani prezes udzielała pożyczek firmie, równocześnie firma udzieliła pożyczkę Pani prezes. Z tych pożyczek należą się odsetki zarówno dla prezesa jak i dla spółki.
W planach jest skompensowanie tych odsetek ze sobą to.
Jakie konsekwencje podatkowe wywoła takie postępowanie?

Odpowiedź

Potrącenie wierzytelności nie zmienia skutków podatkowych zdarzeń, których potrącenie to dotyczy. Jest formą zapłaty, która ma wpływ na ustalenie momentu zaliczenia do kosztów i do przychodów kwoty potrąconych odsetek.

Uzasadnienie

Zgodnie z przepisami art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.f., odsetki od pożyczek uważa się za przychody z kapitałów pieniężnych. A zatem, udzielając pożyczki spółce pożyczkobiorca - osoba fizyczna uzyskuje przychód z kapitałów pieniężnych z tytułu odsetek.

Jeśli chodzi o spółkę - podatnika podatku dochodowego od osób prawnych, odsetki od pożyczek stanowią odpowiednio:
1) koszty uzyskania przychodów, jeśli są zapłacone i spełniają warunki do uznania ich za koszty podatkowe,
2) przychód, jeśli spółka uzyskuje odsetki od udzielonej pożyczki.
Jak wynika z art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.p., przychodem dla podatników tego podatku są otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe.

Natomiast, zgodnie z art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p., kosztami uzyskania przychodów są wszelkie wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w tzw. katalogu wyłączeń określonym w art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p. Dlatego do kosztów podatkowych nie zalicza się jedynie naliczonych, lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek lub kredytów (art. 16 ust. 1 pkt 11 u.p.d.o.p.). A zatem, jeśli do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć tylko te odsetki spełniające wymogi definicji z art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p., które zostały zapłacone.

W tym miejscu istotne jest więc ustalenie, kiedy mamy do czynienia z zapłatą. Jedną z jej form jest potrącenie, czyli kompensata. Wystąpienie potrącenia powoduje, że zobowiązanie wygasa. Potrącenie wierzytelności jest jedną z form wygaśnięcia zobowiązania w wyniku wykonania świadczenia poprzez umorzenie wzajemnych wierzytelności między stronami. Wygaśnięcie zobowiązania przez potrącenie, czyli kompensata wierzytelności, następuje gdy jedna strona jest w stosunku do drugiej dłużnikiem i jednocześnie wierzycielem, tj. ma zarówno wierzytelność, jak i zobowiązanie względem tej drugiej strony. Potrącenie, pomimo iż dotyczy świadczeń tego samego rodzaju (z reguły pieniężnych), prowadzi do zaliczenia jednej wierzytelności na poczet drugiej. Dochodzi w ten sposób do zaspokojenia wierzyciela i osiągnięcia tym samym celu zobowiązania. Na skutek potrącenia wierzytelności obydwu stron umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Instytucja potracenia jest substytutem świadczenia, dzięki któremu dłużnik płaci swój dług i zwalnia się z zobowiązania. W momencie potracenia następuje faktyczne spełnienie świadczenia.

Organy podatkowe podkreślają, że potrącenie będące formą regulowania zobowiązań skutkuje powstaniem przychodu podatkowego w wysokości potrąconego zobowiązania. W konsekwencji, stanowi przychód w momencie dokonania potrącenia (patrz interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 12 czerwca 2013 r., IBPBII/1/415-300/13/BD). Na gruncie obu ustaw o podatku dochodowym umowne potrącenie wierzytelności jest traktowane jak forma zapłaty, ponieważ prowadzi do uregulowania zobowiązania z zaspokojeniem wierzyciela (patrz np. interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 5 listopada 2013 r., ITPB3/423-361a/13/MK).
Podobny skutek wystąpi też po stronie kosztów uzyskania przychodów. Moment potrącenia (kompensaty) odsetek stanowi moment ich zapłaty i umożliwia zaliczenie ich do kosztów podatkowych.
Dlatego wspomniane w pytaniu potrącenie należy traktować jako moment zapłaty odsetek pozwalający ustalić moment zaliczenia kwoty odsetek odpowiednio: do przychodów i do kosztów.

Pytanie pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego