Przepis ustawy o podatku od towarów i usług wyraźnie zakazuje odliczenia VAT przy imporcie usług z tzw. raju podatkowego. W świetle art. 88 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT Obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika importu usług, w związku z którymi zapłata należności jest dokonywana bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotu mającego miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju wymienionych w załączniku nr 5 do ustawy. Analizują problem doradcy podatkowi z kancelarii Nowakowski & Wspólnicy.
- Spróbujmy wyobrazić sobie sytuację, w której polski przedsiębiorca, a zarazem podatnik VAT, nabywa usługę naprawy maszyny przemysłowej od kontrahenta z Wielkiej Brytanii. Usługa jest wykonywana na terenie Polski, zaś płatność dokonywana jest na rzecz spółki brytyjskiej. Kontrahent brytyjski jest spółką osobową zarejestrowaną w Anglii, a jej udziałowcami są podmioty z siedzibą na Brytyjskich Wyspach Dziewiczych, które są wymienione w Załączniku nr 5 do ustawy jako Terytorium Zależne Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej wśród krajów należących to rajów podatkowych - podaje przykład Monika Utrata doradca podatkowy z Kancelarii Radców Prawnych i Adwokatów Nowakowski i Wspólnicy. Powstaje pytanie, czy w świetle powołanego przepisu można uznać, iż płatność dokonywana na rzecz kontrahenta z siedzibą w Anglii jest płatnością dokonywaną pośrednio do raju podatkowego, czyli do wspólników spółki?
Zdaniem Moniki Utraty zakaz odliczenia podatku naliczonego dotyczy przypadków bezpośredniego jak i pośredniego dokonywania zapłaty na rzecz podmiotu pochodzącego z tzw. raju podatkowego. Ustawodawca nie definiuje co oznaczają pojęcia bezpośredniego i pośredniego dokonania zapłaty. W praktyce organy skarbowe mogą próbować przyjmować szeroką interpretację tych pojęć, i uznać, że mamy do czynienia z pośrednim dokonaniem zapłaty do kraju stosującego szkodliwą konkurencję podatkową.
- Organy zajmując stanowiska odnośnie bezpośredniej płatności na rzecz podmiotu z raju podatkowego odmawiają prawa do odliczenia podatku naliczonego związanego z nabyciem od podmiotu z raju podatkowego. Przykładem może być wykonywanie usług na rzecz polskiego podatnika VAT przez podwykonawcę działającego na zlecenie podmiotu mającego siedzibę w raju podatkowym. Każda sytuacja, w tym przedmiotowy stan faktyczny jest inna i można by się zastanawiać, czy płatność jest dokonywana pośrednio do raju podatkowego. Wydaje się, że nie. Przede wszystkim nasza przykładowa polska spółka dokonuje zapłaty na rzec usługodawcy - podmiotu brytyjskiego. Wynagrodzenie za wykonaną usługę pokrywa w części koszty bieżącej działalności spółki brytyjskiej, koszty pracownicze itd. Dopiero zysk jaki wypracuje spółka brytyjska trafia do jej udziałowców z raju podatkowego. Nie ma wiec tożsamości między płatnością dokonaną przez polskiego usługobiorcę a świadczeniem ze strony podmiotów z raju podatkowego. Nie można mówić zatem o tym, że wynagrodzenie płatne na rzecz usługodawcy- spółki brytyjskiej, jest de facto płacone pośrednio na rzecz udziałowców z raju podatkowego. Nie są to ani te same pieniądze ani w tej samej wysokości - uważa Monika Utrata. Ponadto, jej zdaniem, istotne dla zastosowania wyłączenia do prawa od odliczenia jest, aby należność (przekazywana chociażby pośrednio) była zapłatą za usługę i została przekazana podmiotowi z raju podatkowego. Nie chodzi zatem o zapłatę za jakąkolwiek należność, a o należność za usługę z importu. Zapłata z tytułu usługi wykonanej przez podmiot brytyjski nie jest tożsama z należnościami, które otrzymują od nie jej wspólnicy. Otrzymują oni bowiem należność z tytułu udziału w zyskach spółki brytyjskiej.
Zdaniem doradcy podatkowego, Moniki Utraty organy podatkowe mają bardzo restrykcyjne podejście do sprawy i starają się szeroko interpretować pojęcie „dokonywania płatności” na rzecz podmiotu z raju podatkowego. Inną kwestią jest to, iż wiele sądów krajowych, autorów najnowszych komentarzy oraz orzecznictwo ETS uznaje zakaz odliczania podatku naliczonego z tytułu importu usług z tzw. rajów podatkowych za niezgodny z prawem wspólnotowym. Jak wskazano, niektóre sądy uważają, iż art. 88 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT narusza szereg zasad podatkowego prawa wspólnotowego, między innymi zasadę współmierności. Przepis zakazuje więcej niż polskie prawo podatkowe powinno zakazywać. Wyłączenia w prawie do odliczania podatku powinny odnosić się do konkretnych kategorii towarów i usług. Generalny zakaz odliczania podatku w przypadku importu usług z tego jedynie powodu, że płatność dokonywana jest na rzecz podmiotu z siedzibą w raju podatkowym, nie spełnia tego kryterium. Omawiany przepis narusza zasadę proporcjonalności (współmierności).
- Oczywiste jest, że państwa członkowskie uprawnione są do wprowadzania przepisów mających na celu ograniczenie możliwości nadużyć podatkowych. Jednak w przypadku omawianego przepisu dotkliwa sankcja w postaci braku prawa do odliczenia podatku naliczonego jest nałożona na każdego podatnika nabywającego usługi (podlegające opodatkowaniu w Polsce) od podmiotu mającego siedzibę w raju podatkowym (w przedmiotowym przypadku, dokonującego zapłaty pośrednio do tego raju podatkowego) - mówi Monika Utrata.
- Spróbujmy wyobrazić sobie sytuację, w której polski przedsiębiorca, a zarazem podatnik VAT, nabywa usługę naprawy maszyny przemysłowej od kontrahenta z Wielkiej Brytanii. Usługa jest wykonywana na terenie Polski, zaś płatność dokonywana jest na rzecz spółki brytyjskiej. Kontrahent brytyjski jest spółką osobową zarejestrowaną w Anglii, a jej udziałowcami są podmioty z siedzibą na Brytyjskich Wyspach Dziewiczych, które są wymienione w Załączniku nr 5 do ustawy jako Terytorium Zależne Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej wśród krajów należących to rajów podatkowych - podaje przykład Monika Utrata doradca podatkowy z Kancelarii Radców Prawnych i Adwokatów Nowakowski i Wspólnicy. Powstaje pytanie, czy w świetle powołanego przepisu można uznać, iż płatność dokonywana na rzecz kontrahenta z siedzibą w Anglii jest płatnością dokonywaną pośrednio do raju podatkowego, czyli do wspólników spółki?
Zdaniem Moniki Utraty zakaz odliczenia podatku naliczonego dotyczy przypadków bezpośredniego jak i pośredniego dokonywania zapłaty na rzecz podmiotu pochodzącego z tzw. raju podatkowego. Ustawodawca nie definiuje co oznaczają pojęcia bezpośredniego i pośredniego dokonania zapłaty. W praktyce organy skarbowe mogą próbować przyjmować szeroką interpretację tych pojęć, i uznać, że mamy do czynienia z pośrednim dokonaniem zapłaty do kraju stosującego szkodliwą konkurencję podatkową.
- Organy zajmując stanowiska odnośnie bezpośredniej płatności na rzecz podmiotu z raju podatkowego odmawiają prawa do odliczenia podatku naliczonego związanego z nabyciem od podmiotu z raju podatkowego. Przykładem może być wykonywanie usług na rzecz polskiego podatnika VAT przez podwykonawcę działającego na zlecenie podmiotu mającego siedzibę w raju podatkowym. Każda sytuacja, w tym przedmiotowy stan faktyczny jest inna i można by się zastanawiać, czy płatność jest dokonywana pośrednio do raju podatkowego. Wydaje się, że nie. Przede wszystkim nasza przykładowa polska spółka dokonuje zapłaty na rzec usługodawcy - podmiotu brytyjskiego. Wynagrodzenie za wykonaną usługę pokrywa w części koszty bieżącej działalności spółki brytyjskiej, koszty pracownicze itd. Dopiero zysk jaki wypracuje spółka brytyjska trafia do jej udziałowców z raju podatkowego. Nie ma wiec tożsamości między płatnością dokonaną przez polskiego usługobiorcę a świadczeniem ze strony podmiotów z raju podatkowego. Nie można mówić zatem o tym, że wynagrodzenie płatne na rzecz usługodawcy- spółki brytyjskiej, jest de facto płacone pośrednio na rzecz udziałowców z raju podatkowego. Nie są to ani te same pieniądze ani w tej samej wysokości - uważa Monika Utrata. Ponadto, jej zdaniem, istotne dla zastosowania wyłączenia do prawa od odliczenia jest, aby należność (przekazywana chociażby pośrednio) była zapłatą za usługę i została przekazana podmiotowi z raju podatkowego. Nie chodzi zatem o zapłatę za jakąkolwiek należność, a o należność za usługę z importu. Zapłata z tytułu usługi wykonanej przez podmiot brytyjski nie jest tożsama z należnościami, które otrzymują od nie jej wspólnicy. Otrzymują oni bowiem należność z tytułu udziału w zyskach spółki brytyjskiej.
Zdaniem doradcy podatkowego, Moniki Utraty organy podatkowe mają bardzo restrykcyjne podejście do sprawy i starają się szeroko interpretować pojęcie „dokonywania płatności” na rzecz podmiotu z raju podatkowego. Inną kwestią jest to, iż wiele sądów krajowych, autorów najnowszych komentarzy oraz orzecznictwo ETS uznaje zakaz odliczania podatku naliczonego z tytułu importu usług z tzw. rajów podatkowych za niezgodny z prawem wspólnotowym. Jak wskazano, niektóre sądy uważają, iż art. 88 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT narusza szereg zasad podatkowego prawa wspólnotowego, między innymi zasadę współmierności. Przepis zakazuje więcej niż polskie prawo podatkowe powinno zakazywać. Wyłączenia w prawie do odliczania podatku powinny odnosić się do konkretnych kategorii towarów i usług. Generalny zakaz odliczania podatku w przypadku importu usług z tego jedynie powodu, że płatność dokonywana jest na rzecz podmiotu z siedzibą w raju podatkowym, nie spełnia tego kryterium. Omawiany przepis narusza zasadę proporcjonalności (współmierności).
- Oczywiste jest, że państwa członkowskie uprawnione są do wprowadzania przepisów mających na celu ograniczenie możliwości nadużyć podatkowych. Jednak w przypadku omawianego przepisu dotkliwa sankcja w postaci braku prawa do odliczenia podatku naliczonego jest nałożona na każdego podatnika nabywającego usługi (podlegające opodatkowaniu w Polsce) od podmiotu mającego siedzibę w raju podatkowym (w przedmiotowym przypadku, dokonującego zapłaty pośrednio do tego raju podatkowego) - mówi Monika Utrata.