Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie oddalił skargę na decyzję dyrektora izby administracji skarbowej w przedmiocie podatku od spadków i darowizn. Wydany w tej sprawie wyrok został zaskarżony kasacyjnie. W piśmie wskazano, że organ nie podjął wszelkich, niezbędnych działań w celu umożliwienia stronie czynnego udziału w każdym stadium postępowania, ponieważ nie doręczono jej zgromadzonych dowodów. Skarżący podważał też prawidłowość przeprowadzenia i rzetelność dowodu z opinii biegłego.
Trzeba zapewnić stronie czynny udział
Sprawą zajął się Naczelny Sąd Administracyjny, który wskazał, że zgodnie z art. 123 par. 1 Ordynacji podatkowej, organy podatkowe obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Zwrot "zapewnienie stronom czynnego udziału" nie może być jednak interpretowany przy użyciu wykładni rozszerzającej. Natomiast słowo "zapewnienie" należy rozumieć jako danie możliwości, umożliwienie, wskazanie na sposobność, powiadomienie. Sąd stwierdził też, że pierwsza instancja obszernie i wyczerpująco odniosła się do opinii biegłego, aprobując stanowisko organów podatkowych, które uznały, że dowód ten jest wiarygodny.
Czytaj także: Ministerstwo zapowiada zmiany w ordynacji podatkowej >>>
Organ nie dopuścił się naruszenia
NSA podkreślił, że zasada czynnego udziału stron w postępowaniu podatkowym nawiązuje do art. 190 Ordynacji podatkowej. Przepis ten stanowi, że strona powinna być zawiadomiona o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków, opinii biegłych lub oględzin przynajmniej na 7 dni przed ich terminem. Strona ma też prawo brać udział w przeprowadzaniu dowodu, może zadawać pytania świadkom i biegłym oraz składać wyjaśnienia. Tym samym na organie podatkowym spoczywa obowiązek prowadzenia postępowania w taki sposób, aby strony mogły uczestniczyć aktywnie według swego wyboru. NSA wskazał, że z niekwestionowanego stanu faktycznego wynikało, że stronie doręczono postanowienie o powołaniu biegłego rzeczoznawcy w celu wydania opinii o wartości rynkowej lokalu. Stronę zawiadomiono też o terminie oględzin i dokonano ich w jej obecności. Ponadto z akt sprawy wynikało, że w myśl art. 200 par. 1 Ordynacji podatkowej, wyznaczono termin do zapoznania się i wypowiedzenia co do zebranego w sprawie materiału dowodowego. Mając powyższe na uwadze, stronie zapewniono czynny udział w postępowaniu.
Nie ma obowiązku doręczenia dowodów
NSA podkreślił, że przepisy Ordynacji podatkowej nie nakładają na organ podatkowy obowiązku doręczania stronie dowodów zgromadzonych w sprawie. Obowiązku tego nie można w szczególności wywodzić z art. 145 par. 1 Ordynacji podatkowej, który stanowi, że pisma doręcza się stronie, a gdy działa ona przez przedstawiciela - temu przedstawicielowi. Sąd wskazał, że ustawa nie precyzuje znaczenia pojęcia "pisma", więc należy przez nie rozumieć wszelkie przesyłki dokonywane przez organ w związku z prowadzonym postępowaniem. Niemniej obowiązek doręczenia konkretnego pisma w postępowaniu podatkowym musi wynikać z treści przepisu prawa. W przypadku dowodów gromadzonych w toku postępowania, organ jest zobowiązany je zebrać (złożyć do akt sprawy). Tym samym zapewnienie stronie czynnego udziału obejmuje prawo do zapoznania się z aktami sprawy, sporządzania z nich odpisów, notatek i kopii. Na gruncie niniejszej sprawy, stronie wyznaczono termin do zapoznania się z aktami sprawy, ale nie skorzystała ona z tej możliwości. W świetle powyższego, NSA oddalił skargę kasacyjną.
Wyrok NSA z 18 stycznia 2024 r., sygn. akt III FSK 3431/21
