Buduję dom, który w połowie będę wykorzystywał dla celów prowadzonej działalności gospodarczej. Odliczam VAT wg ustalonej proporcji powierzchni, która ma być wykorzystywana dla celów prowadzonej działalności. W ten sam sposób obliczę wartość środka trwałego.
Czy mogę zaliczyć do środka trwałego również ogrodzenie, plac utwardzony (np. kostka) i to wszystko następnie określić stawką 2,5% dla celów odpisów amortyzacyjnych po zakończonej budowie?

Ogrodzenia i dojazdy do wybudowanego domu zwykle będą stanowiły część składową środka trwałego, odmienna sytuacja może mieć miejsce wówczas, gdy dodatkowe instalacje służą również innym składnikom majątku podatnika czy innym podmiotom. Należy przy tym pamiętać, iż środkiem trwałym jest zawsze cała nieruchomość, fakt wykorzystywania jej na potrzeby działalności gospodarczej jedynie częściowo uwzględnić należy ustalając odpisy amortyzacyjne, nie zaś wartość początkową środka trwałego. Odpisów amortyzacyjnych od nowego budynku mieszkalnego należy przy tym dokonywać stosując stawkę 1,5%.
Na wstępie należy wyjaśnić, iż środkiem trwałym są m.in. stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością, maszyny, urządzenia i środki transportu i inne przedmioty o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą (art. 22a ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.f.

Kwalifikacja składników nieruchomości jako jednego środka trwałego bądź odrębnych składników majątku zależeć będzie więc od ich właściwości technicznych, a w szczególności od stwierdzenia, czy wybudowane, dodatkowe elementy mogą funkcjonować samodzielnie, niezależnie od budynku.
Dla ustalenia składników środka trwałego konieczne jest ustalenie, które z wymienionych w pytaniu elementów małej architektury niezbędne są do zapewnienia kompletności i zdatności budynku do użytku. Częściami składowymi budynku mogą być wykonane ogrodzenia i dojazdy stanowiące część składową środka trwałego wówczas, gdy służyć będą jedynie eksploatacji budynku. W przeciwnym przypadku, gdy będą wykorzystywane również na potrzeby eksploatacji innych składników majątku, należy rozpatrywać je jako odrębne środki trwałe. Z treści pytania wynika jednak, że zarówno ogrodzenie, jak i podjazd wykorzystywane będą wyłącznie na potrzeby wybudowanego domu. Ponadto proszę zauważyć, że ustawa nie przewiduje, by środkiem trwałym mogły być części budynku inne niż lokale. Jako środek trwały należy więc przyjąć cały budynek wraz z wybudowanymi na jego potrzeby wspomnianymi urządzeniami technicznymi.

Po ustaleniu składników przedmiotowego środka trwałego należy obliczyć jego wartość początkową. W przypadku wybudowanego budynku wartość tę stanowił będzie koszt jego wytworzenia (art. 22g ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.f.). Przez koszt wytworzenia należy przy tym rozumieć wartość, w cenie nabycia, zużytych do wytworzenia środków trwałych rzeczowych składników majątku i wykorzystanych usług obcych, kosztów wynagrodzeń za prace wraz z pochodnymi i inne koszty dające się zaliczyć do wartości wytworzonych środków trwałych (art. 22g ust. 4 u.p.d.o.f.). Wartość początkową domu stanowiły będą więc wszystkie wydatki poniesione na wskazane w pytaniu elementy inwestycji budowlanej, nie jest przy tym uzasadnione stosowanie do ustalania wartości początkowej proporcji, w jakiej pozostaje część nieruchomości przeznaczona na działalność gospodarczą do pozostałej części budynku.
Proporcję tę należy natomiast uwzględnić dokonując odpisów amortyzacyjnych. Jeżeli bowiem tylko część budynku wykorzystywana jest do prowadzenia działalności gospodarczej odpisów amortyzacyjnych dokonuje się w wysokości ustalonej od wartości początkowej tego budynku odpowiadającej stosunkowi powierzchni użytkowej wykorzystywanej do prowadzenia działalności gospodarczej do ogólnej powierzchni użytkowej tego budynku (art. 22f ust. 4 u.p.d.o.f.). Proszę więc zauważyć, że sposób określenia tej proporcji nie odbiega od metody wyliczenia podlegającej odliczeniu kwoty VAT (por. wyrok Wyrok ETS z dnia 14 lipca 2005 r. w sprawie P. Charles, T.S. Charles-Tijmens v Staatssecretaris van Financiën (C-434/03), Dz. U. UE C 2005.217.24).
Odpisy amortyzacyjne należy ustalić metodą liniową (art. 22i ust. 1 u.p.d.o.f.) stosując stawkę podstawową 1,5%. Z treści pytania wynika bowiem, że przedmiotowa nieruchomość stanowić będzie budynek mieszkalny, choć wykorzystywana będzie również na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Rodzaj 110 KŚT obejmuje bowiem obiekty budowlane, których co najmniej połowa całkowitej powierzchni użytkowej jest wykorzystywana do celów mieszkalnych. Z rodzaju tego tylko placówki opiekuńczo - wychowawcze i domy opieki społecznej bez opieki medycznej mogą korzystać ze stawki amortyzacji 2,5% (Pozycja 01 Wykazu rocznych stawek amortyzacyjnych - Załącznika nr 1 do u.p.d.o.f.).

Możliwość zastosowania innych metod amortyzacji w przypadku budynków ograniczona jest natomiast do budynków używanych lub ulepszonych (art. 22j ust. 1 pkt 3 i 4 u.p.d.o.f.) oraz użytkowanych w pogorszonych lub złych warunkach (art. 22i ust. 2 pkt 1 u.p.d.o.f.).
Tak ustalone odpisy amortyzacyjne będą mogły stanowić koszty uzyskania przychodu (art. 22 ust. 8 u.p.d.o.f.).