W przedmiotowej sprawie do fiskusa zwróciła się spółka produkcyjna, która realizowała nową inwestycję z udziałem dotacji celowej z budżetu państwa. Dotacji spółce udzielono na podstawie umowy zwartej z ministrem gospodarki. Niespełnienie warunków umowy powodowało obowiązek zwrotu całej kwoty dotacji wraz z odsetkami. Wyniki analizy ekonomicznej w okresie kryzysu wskazały jednak, że spółka nie będzie w stanie wywiązać się z warunków umowy z MG.

Zarząd Spółki podjął decyzję o wypowiedzenie umowy oraz zwrocie dotacji wraz z należnymi odsetkami, w celu redukcji przyszłych nakładów inwestycyjnych oraz minimalizacji spodziewanych strat związanych z realizacją umowy.

Sporną pozostawała kwestia czy zminimalizowanie strat wynikających z realizacji umowy, stanowi dla spółki koszt uzyskania przychodu poniesiony w celu zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodu.

Zdaniem spółki wywiązanie się z umowy zagrażało dalszej działalności spółki. Wypowiedzenie umowy w terminie późniejszym w przyszłości spowodowałoby powstanie zobowiązania do zapłaty wyższej kwoty odsetek, aniżeli w momencie zwrotu całej kwoty dotacji przed rozpoczęciem okresu utrzymywania inwestycji. Wydatek ten stanowi zatem, według spółki koszt poniesiony w celu zabezpieczenia i zachowania źródła przychodów spółki, zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT.

Fiskus nie zgodził się ze spółką, twierdząc, że art. 15 ust. 1 ustawy o CIT nie obejmuje swoją dyspozycją działań negatywnych zmierzających do ograniczenia straty, ale wyłącznie działania o charakterze pozytywnym zmierzające do uzyskania przychodów ewentualnie do zachowania lub zabezpieczenia jego źródła. Według fiskusa konieczność zapłaty przez spółkę odsetek związana jest z ryzykiem gospodarczym, a ponoszenie kosztów, stanowiących efekt podjętego ryzyka gospodarczego nie może być rekompensowany za pomocą przepisów podatkowych.

Sprawa trafiła do WSA we Wrocławiu. Zdaniem sądu istotne jest, aby przy ocenie czy dany wydatek może być uznany za koszt uzyskania przychodu, uwzględniać logiczny ciąg zdarzeń wywołujących określone działania podatnika, tj. zawarcie umowy, zmiana uwarunkowań gospodarczych, motywy decyzji o odstąpieniu od umowy skutkujące zapłatą wynikających z tej umowy należności (kar umownych, odsetek), podjęcie w nowych warunkach gospodarczych działań, które pozwolą na dalsze prowadzenie działalności. Dokonując oceny czy dany wydatek jest kosztem uzyskania przychodu, nie można pominąć warunków, w których przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą. Zdaniem Sądu, nie można z góry założyć, jak uczynił to fiskus, że działania które w istocie zmierzają do minimalizacji strat, nie są działaniami w celu zabezpieczenia lub zachowania źródła przychodu.

Zdaniem sądu rezygnacja z dotacji celowej, na skutek nieoczekiwanej zmiany warunków prowadzenia działalności i poniesienie w związku z tym pewnych kosztów (zwrot dotacji i zapłata odsetek), nie może być oceniana, jako niemająca wpływu na zachowanie lub zabezpieczenia źródła przychodu, bez szczegółowej oceny warunków, w jakich spółka podejmowała decyzję o nowej inwestycji i podpisaniu umowy z MG oraz warunków, w jakich podejmowała decyzję o rezygnacji z przyznanej dotacji.

Sąd analizując stan faktyczny uznał, że wycofanie się z realizacji inwestycji na określonych w umowie warunkach pozwoli na podejmowanie decyzji gospodarczych umożliwiających uzyskiwanie przychodów w pozostałych zakładach spółki, tj. zachowanie źródła przychodu.

Wyrok WSA we Wrocławiu z 19 listopada 2014 r., sygn. akt I SA/Wr 1966/14

Omówienie pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego