CIT: bank powinien dbać, aby wierzytelność nie uległa przedawnieniu

Jeśli strata powstanie ze zbycia funduszowi sekurytyzacyjnemu wierzytelności z tytułu kredytów lub pożyczek przedawnionych wówczas nie będą mogły stanowić kosztów uzyskania przychodów, nawet przy spełnieniu innych warunków. Tak wskazał NSA w wyroku z 14 kwietnia 2015 r.

Spór w sprawie sprowadzał się więc do rozstrzygnięcia, czy w przypadku, gdy spółka dokona sprzedaży do funduszu sekurytyzacyjnego wybranych przedawnionych wierzytelności własnych, tj. z tytułu kredytów i pożyczek gotówkowych udzielonych w ramach prowadzonej przez spółkę działalności kredytowej, to strata z takiej sprzedaży będzie stanowić koszt podatkowy.

Spółka uznała, że może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów także stratę za zbycia wierzytelności, co do których upłynął termin przedawnienia.

Fiskus się nie zgodził. Uznał, że na przeszkodzie rozliczeniu podatkowemu zaprezentowanemu przez spółkę stoi okoliczność przedawnienia zbywanych wierzytelności, gdyż zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o CIT, za koszty uzyskania przychodów nie uważa się wierzytelności odpisanych, jako przedawnione. Według fiskusa, stanowisko spółki doprowadziłoby do sytuacji, w której poprzez przepisy rachunkowe i odpowiednie zapisy techniczno-księgowe podatnik modyfikowałby swoje zobowiązania podatkowe.

Sprawa ostatecznie trafiła do NSA. Sąd zgodził się z fiskusem. Jego zdaniem, ustalenie sensu normy prawnej pozwalającej na zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów straty ze zbycia funduszowi sekurytyzacyjnemu wierzytelności z tytułu kredytów lub pożyczek możliwe jest dzięki zestawieniu ze sobą przepisów art. 15 ust 1 oraz art. 15 ust 1h pkt 2 oraz art. 16 ust 1 pkt 20 ustawy o CIT. I tak strata, jako wielkość, o którą zmniejszeniu ulegają fundusze własne banku z tytułu zbycia funduszowi sekurytyzacyjnemu wierzytelności z tytułu kredytów lub pożyczek, ze swej istoty nie służy osiągnięciu przychodów lub zachowaniu albo zabezpieczeniu źródła przychodów (art. 15 ust. 1).

Pomimo tego ustawodawca uznał za celowe wprowadzenie wyjątku uwzględniającego specyfikę działalności banków. Strata ze zbycia funduszowi sekurytyzacyjnemu wierzytelności z tytułu kredytów lub pożyczek, po spełnieniu określonych warunków, może być uznana za koszt uzyskania przychodów (art. 15 ust 1h pkt 2). Natomiast za koszty uzyskania przychodów nie uważa się wierzytelności odpisanych, jako przedawnione (art. 16 ust 1 pkt 20). To wyłączenie ma zdaniem sądu charakter ogólny i nie zależy od charakteru, źródła, czy przedmiotu wierzytelności. Zakaz zaliczania do kosztów uzyskania przychodów obejmuje zatem także wierzytelności z tytułu kredytów i pożyczek zbywanych funduszowi sekurytyzacyjnemu.

Według sądu, wskutek nie podejmowania przez banki działań w celu dochodzenia roszczeń, a co za tym idzie przedawnienia wierzytelności, następowałoby powiększanie kosztów uzyskania przychodów i zmniejszenia dochodu, jako podstawy opodatkowania w bankach zbywających tego rodzaju aktywa. Prowadziłoby to z kolei do zmniejszenia wpływów podatkowych. Rezygnacja z uprawnień do uzyskania wymagalnego świadczenia, bez względu na przyczyny, nie może natomiast odbywać się z uszczerbkiem dla interesów budżetu państwa.

Wyrok NSA z 14 kwietnia 2015 r., sygn. akt II FSK 401/13

Informacja pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego