Chodzi o ustawę z 9 marca 2023 r., która znowelizowała Kodeks pracy oraz niektóre inne ustawy (Dz.U. z 2023 r., poz. 641, dalej: K.p.). To nowela, która wdrożyła do polskiego porządku prawnego przepisy unijne, które wprowadziły m.in. nowe uprawnienia rodzicielskie. W tym wyższy zasiłek macierzyński czy dodatkowe 9 tygodni urlopu rodzicielskiego. 

- Przepisy przejściowe zostały sformułowane w taki sposób, że nie wszyscy pracownicy mieli świadomość nowego prawa i nie wiedzieli o co mogą wnioskować. Dla pracodawców też były dodatkowym obciążeniem biurokratycznym – mówi serwisowi Prawo.pl Robert Lisicki, radca prawny, dyrektor Departamentu Pracy Konfederacji Lewiatan.

Czytaj również: Rodzice na macierzyńskim muszą złożyć wniosek o podwyższenie świadczenia - czas tylko do 17 maja

Zamieszanie z wnioskami 

Problematyczne są cztery przepisy najnowszej nowelizacji Kodeksu pracy, czyli art. 30 i 31 oraz 39 i 40. Pierwsze dwa dotyczyły wykorzystania urlopu rodzicielskiego (w tym uprawnień pracownika przysposabiającego dziecko lub przyjmującego dziecko na wychowanie), a dwa ostatnie - przeliczania podstawy zasiłku macierzyńskiego.

I tak, zgodnie z art. 30 ust. 1 i art. 31 ust. 1, do pracownika, który przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy złożył wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego albo jego części zgodnie z art. 179(1) lub art. 182(4) K.p. ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu dotychczasowym  (albo jak w art. 31 - art. 182(1a) albo art. 183 par. 4-4(3)), ale nie rozpoczął korzystania z tego urlopu w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 1 dotyczące urlopu rodzicielskiego w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Pracodawca niezwłocznie zwraca pracownikowi wniosek w celu jego zmiany i ponownego złożenia pracodawcy w terminie 7 dni; termin złożenia wniosku zostaje zachowany.

WZORY DOKUMENTÓW:

 

W myśl ust. 2 w art. 30 i 31, jeżeli pracownik nie złoży ponownie wniosku, o którym mowa w ust. 1, korzysta z urlopu zgodnie z wnioskiem złożonym przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.

W efekcie pracodawcy zaczęli zastanawiać się, jak mają zwrócić wniosek pracownikowi i co powinni zrobić, jeśli oryginał złożonego wcześniej wniosku wyślą pracownikowi pocztą, a ten nie złoży nowego wniosku, przez co pracodawca nie będzie miał wcześniejszego wniosku i nie będzie wiedział, o co wnioskował pracownik.

Sprawdź w LEX: Czy ojcu dziecka należy się dodatkowe 9 tygodni urlopu rodzicielskiego (na podstawie nowych przepisów), jeżeli matka jest cudzoziemką i nie ma prawa do urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego? Dziecko urodziło się 04.10.2022 r. >>

- Choć nie wynika to wprost z przepisów Kodeksu pracy, najbezpieczniejszym dla pracodawcy rozwiązaniem wydaje się zachowanie w aktach osobowych pracownika kserokopii zwracanego pracownikowi wniosku o udzielenie urlopu rodzicielskiego na starych zasadach. Zgodnie z par. 5 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 grudnia 2018 r. w sprawie dokumentacji pracowniczej, pracodawca przechowuje w aktach osobowych pracownika, prowadzonych w postaci papierowej, odpisy lub kopie dokumentów przedłożonych przez pracownika, poświadczone przez pracodawcę lub osobę upoważnioną przez pracodawcę za zgodność z przedłożonym dokumentem. Nie jest więc konieczne posiadanie przez pracodawcę oryginału złożonego przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu rodzicielskiego, aby móc tego urlopu udzielić. Dlatego, mając na uwadze, że pracodawca może nie pamiętać treści zwróconego pracownikowi wniosku, warto zrobić jego kserokopię przed zwróceniem dokumentu pracownikowi w trybie, o którym mowa w art. 31 ustawy nowelizującej Kodeks pracy – mówi Monika Kolasińska, radca prawny z Działu Prawa Pracy kancelarii Sadkowski i Wspólnicy.

Kalkulator wydłużania urlopów rodzicielskich >>

Kalkulator urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego >>

Robert Lisicki potwierdza, że w kwestii wniosków o udzielenie urlopu rodzicielskiego albo jego części, złożonych przez pracowników przed dniem wejścia w życie nowej regulacji, tj. przed 26 kwietnia, którzy nie rozpoczęli korzystania z tego urlopu w dniu wejścia w życie nowelizacji, wątpliwości dotyczyły tego, jak odesłać wniosek pracownikowi i co powinien zrobić pracodawca, jeśli oryginał wniosku wysłał pocztą pracownikowi, ale ten nie złoży nowego wniosku a  jednocześnie nie odeśle „starego” wniosku. – Praktyką było więc wysyłanie oryginału wniosku, ale pozostawianie kopii wniosku w aktach pracownikach. Dotyczyło to wykorzystania urlopu rodzicielskiego (art. 30 i art. 31), a nie przeliczania podstawy zasiłku macierzyńskiego, czyli art. 39-40 - mówi nam Robert Lisicki. I dodaje: - Z Informacji, które do nas dochodzą wynika, że pracownicy nie skorzystali z możliwości skorzystania z urlopu rodzicielskiego na nowych zasadach i prawdopodobnie będą tylko występowali o przeliczenie zasiłku macierzyńskiego. Teraz najważniejsze jest, żeby pracownicy złożyli wnioski o przeliczenie zasiłku macierzyńskiego na podstawie art. 39-40 nowelizacji  do 17 maja br.

Szkopuł w tym, że także w tym przypadku mogą być z tym problemy.

Czytaj w LEX: Urlop rodzicielski - nowy komentarz praktyczny >>

 

Nowość / Bestseller
Nowość / Bestseller
Meritum Prawo pracy 2023

Kazimierz Jaśkowski

Sprawdź  

Albo wniosek, albo stare zasady

17 maja mija ustawowe 21 dni (liczone od dnia wejścia w życie nowelizacji, czyli od 26 kwietnia) na złożenie wniosku przez ubezpieczonych, którzy pobierają zasiłek macierzyński jako okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego (art. 39) oraz tych, którym zasiłek macierzyński został przyznany, ale nie rozpoczęli pobierania tego zasiłku w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy. Pierwsi z nich (w myśl art. 39 ust. 2) w celu ustalenia nowej wysokości zasiłku ubezpieczony mają złożyć wniosek, drudzy (w myśl art. 40 ust. 2) w celu ustalenia prawa do zasiłku na podstawie ustawy zasiłkowej w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą składają ponownie wniosek.

Co ważne, w obu tych przypadkach osoby, które nie złożą wniosku (lub ponownego wniosku) będą korzystały z zasiłku macierzyńskiego na zasadach dotychczasowych (art. 39 ust. 4), a w przypadku art. 40 - zgodnie z wnioskiem złożonym przed dniem wejścia w życie (ust. 3).

Czytaj w LEX: Urlop rodzicielski i przepisy przejściowe >>

Dla porównania dodajmy, że w myśl art. 41, rodzice, którzy w okresie od 2 sierpnia 2022 r. do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, mieli prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego albo jego części lub wykorzystali zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego albo jego części udzielonego na podstawie przepisów ustawy zasiłkowej w brzmieniu dotychczasowym, mają prawo do zasiłku macierzyńskiego za części urlopu rodzicielskiego na zasadach określonych w art. 34 i art. 35 w wysokości określonej w ustawie zmienianej w art. 11 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą (czyli dodatkowego 9-tygodniowego urlopu rodzicielskiego. Ci nie mają więc prawo do zasiłku macierzyńskiego na nowych zasadach bez konieczności składania wniosków.

Zobacz nagranie szkolenia: Nowe urlopy rodzicielskie i inne zwolnienia od pracy >>

Prawnicy nie mają wątpliwości, że przepisy przejściowe są problematyczne. – Generalnie zostały one tak sformułowane, aby były wygodne dla organu rentowego – mówi dr Tomasz Lasocki z Katedry Prawa Ubezpieczeń Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. I  przyznaje, że wyznaczony w ustawie termin na złożenie wniosków jest bardzo krótki. – Parafrazując wojaka Szwejka: „świeżo upieczona mama, winna szukać informacji od swojego ustawodawcy w tłumie i nie wolno jej myśleć o niczym innym, tylko o tym, aby spełnić ten swój obowiązek.” A przecież osoby, którym urodziło się dziecko, zwłaszcza pierwsze, mają co innego na głowie niż wchodzić na stronę internetową ZUS. Owszem, Zakład zamieścił informację o terminie na swoim koncie na Twitterze, ale ZUS obserwuje raptem 8 tys. osób – podkreśla dr Tomasz Lasocki. I dodaje: - Szkoda, że ustawodawca nie zobowiązał ZUS do powiadomienia rodziców przez PUE. Albo jeszcze lepiej: zastosowania z urzędu przepisów korzystniejszych. Przecież ustalenie grupy świadczeniobiorców nie jest trudne.

Jak ustalił serwis Prawo.pl, Zakład nie przekazał rodzicom takiej informacji na PUE ZUS. Także Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej nie zorganizowało kampanii, która rozpropagowałaby nowe przywileje wśród zainteresowanych.

W LEX znajdziesz ponad 30 wzorów dokumentów, które będą pomocne w stosowaniu nowych przepisów > 

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.