W Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Warszawie czeka na rozpatrzenie wiele spraw dotyczących wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop przez policjantów.
Czytaj: WSA: Ekwiwalent za niewykorzystany urlop policjanta bez przepisu>>
Oto jedna z takich spraw. WSA 11 grudnia 2019 r. zobowiązał Komendanta Głównego Policji do rozpoznania wniosku Dariusza P. o ponowne ustalenie i wypłatę ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i dodatkowy w terminie miesiąca od daty doręczenia prawomocnego wyroku wraz z aktami sprawy. Sąd stwierdził, że bezczynność Komendanta Głównego Policji nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa.
Do wydania wyroku doszło w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy:
Funkcjonariusz zwrócił się do Komendanta Głównego Policji o wypłacenie wyrównania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy w związku ze zwolnieniem ze służby w policji. Jako podstawę wniosku wskazał wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 30 października 2018 r., sygn. akt K 7/15, opublikowany w 6 listopada 2018 r.
- 8 stycznia 2019 r. wnioskodawca złożył ponaglenie, podnosząc, iż mimo odległej daty wniesionego wniosku, KGP nie podjął żadnych czynności zmierzających do załatwienia sprawy,
- 5 marca 2019 r. Komendant poinformował, iż wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2018 r., spowodował zmianę treści art. 115a ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji w ten sposób, że wyeliminował z systemu prawnego tę część przepisu prawa, która ustala wartość ułamkową miesięcznego uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym niezbędną do ustalenia wysokości ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy lub dodatkowy. W konsekwencji powstała luka w systemie prawnym, która uniemożliwia ustalenie wysokości należnego policjantowi zwalnianemu ze służby ekwiwalentu pieniężnego.
- Sytuacja taka będzie miała miejsce aż do czasu ustanowienia przez ustawodawcę przepisu prawa, w którym wskazane zostanie, jak należy obliczać wysokość ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i dodatkowy – wyjaśniał Komendant Główny Policji.
W takich okolicznościach wnioskodawca wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na bezczynność Komendanta Głównego Policji.
WSA orzekł, że nic nie zwalniało organu od rozpoznania wniosku skarżącego, który to wniosek winien zostać załatwiony, zgodnie z obowiązującymi w tej materii przepisami prawa. Wskazano, że ukształtował się w orzecznictwie sądów administracyjnych pogląd, że ekwiwalent za niewykorzystany urlop przyznawany jest przez wypłatę, zaś odmowa przyznania tego świadczenia powinna przybrać formę decyzji administracyjnej. Tymczasem w odpowiedzi na zgłoszony przez skarżącego wniosek, organ zwykłym pismem z 5 marca 2019 r. poinformował, iż na obecnym etapie brak jest normy prawnej umożliwiającej rozpoznanie jego żądania.
Ponadto pomimo złożenia ponaglenia w związku z bezczynnością, organ nie podjął w sprawie żadnych działań zmierzających do załatwienia sprawy w określonej prawem formie.
Sprawdź w LEX: Czy funkcjonariuszowi policji przysługuje urlop z tytułu obrony pracy doktorskiej? >
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną Komendanta Głównego Policji. Skarga nie zasługiwała na uwzględnienie, chociaż uzasadnienie zaskarżonego wyroku jest w części błędne.
Czytaj omówienie w LEX: Policjantka i policjant z równym prawem do urlopu wychowawczego. Omówienie wyroku ETPC z dnia 6 lipca 2021 r., 66180/09, 30771/11, 50089/11 i 22165/12 (Gruba) >
Była bezczynność komendanta
Sąd pierwszej instancji zasadnie uznał, że w sprawie doszło do zarzucanej skargą bezczynności, bowiem organ nie podjął w sprawie żadnych działań zmierzających do załatwienia sprawy. Przy czym nieprawidłowo uznał, że organ winien załatwić wniosek skarżącego albo w formie decyzji albo w drodze postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania. Podczas gdy prawidłowe odniesienie się do wniosku policjanta mogło nastąpić w jednej z trzech form załatwienia sprawy:
- w decyzji odmawiającej przyznania świadczenia albo
- przeliczenie i wypłata stosownej kwoty ekwiwalentu albo
- w drodze postanowienia wydanego na podstawie art. 61a par. 1 k.p.a.
Niemniej jednak, mimo częściowo błędnego uzasadnienia, WSA w Warszawie prawidłowo uznał, że brak podjęcia stosownych działań przewiedzianych prawem oznacza, że postępowanie Komendanta Głównego Policji w sprawie wniosku skarżącego wyczerpywało znamiona bezczynności. Zatem słusznie zobowiązał organ do rozpoznania wniosku policjanta. Z bezczynnością organu mamy do czynienia bowiem wówczas, gdy w prawnie ustalonym terminie organ administracji publicznej nie podjął żadnych czynności w sprawie lub wprawdzie prowadził postępowanie, ale mimo istnienia ustawowego obowiązku nie zakończył go wydaniem przewidzianego prawem rozstrzygnięcia. To znaczy - nie wydał w terminie decyzji, postanowienia lub innego aktu czy też nie podjął stosownej czynności, tylko wystosował do strony zwykłe pismo informujące.
- Postawa organu, która nie wynikała ze złej woli, a jedynie z nieprawidłowej interpretacji przepisów, nie pozwala przypisać mu kwalifikowanej postaci naruszenia prawa – uznał sąd.
Czytaj omówienie orzeczenia w LEX: Brak decyzji w sprawie o ekwiwalent urlopowy przez ponad rok to rażąca bezczynność >
Skutek wyroku TK
Skutkiem wyroku Trybunału, przepis art. 115a ustawy o Policji obowiązuje nadal i może stanowić podstawę rozstrzygania o ekwiwalencie pieniężnym. Przy czym przysługiwanie prawa do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop należy rozpatrywać bez tej części przepisu, która ustala wysokość ekwiwalentu za 1 dzień niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego w wymiarze 1/30 części miesięcznego uposażenia – przypomniał NSA.
W wyroku tym Trybunał jednocześnie określił sposób obliczania wysokości ekwiwalentu pieniężnego, który pozwoliłby policjantom za każdy dzień niewykorzystanego urlopu otrzymać ekwiwalent rekompensujący w pełni poniesioną stratę. W wyroku podano, że "świadczeniem ekwiwalentnym za przepracowany dzień urlopu jest wynagrodzenie za jeden dzień roboczy. Taki sposób obliczania wartości jednego dnia urlopu wynika z faktu, że urlop wypoczynkowy liczony jest wyłącznie w dniach roboczych. Interpretację taką wspiera także treść art. 121 ust. 1 ustawy o Policji, który ustala wysokość uposażenia przysługującego policjantowi w razie wykorzystania urlopu. Ekwiwalent będący substytutem urlopu powinien więc odpowiadać wartości tego świadczenia w naturze".
Po wydaniu wyroku przez TK jednak obowiązkiem ustawodawcy była zmiana niekonstytucyjnej części art. 115a ustawy o Policji. Z obowiązku tego ustawodawca się nie wywiązał do dnia wyrokowania przed sądem pierwszej instancji. Mamy zatem do czynienia z tzw. "zaniechaniem ustawodawczym", "pominięciem prawodawczym", a więc stanem, w którym wobec braku realizacji orzeczenia Sądu Konstytucyjnego, niejako sądy oraz organy administracji muszą dokonać interpretacji normy prawnej tak, aby była ona zgodna z Konstytucją RP – dodał NSA.
Czytaj w LEX: Kotowski Wojciech, Ustawa o Policji. Komentarz, wyd. IV - art. 115a >
Sposób liczenia ekwiwalentu
Należało zatem przyjąć taki sposób obliczenia wysokości należnego ekwiwalentu, którym jest na dzień zwolnienia ze służby liczba dni niewykorzystanego urlopu, przy przyjęciu, że za 1 dzień niewykorzystanego urlopu przysługuje wynagrodzenie za 1 dzień roboczy na dzień zwolnienia ze służby. W praktyce oznaczało to, że – po ustaleniu liczby dni niewykorzystanego urlopu przysługującego zwolnionemu funkcjonariuszowi Policji – ilość urlopu należało pomnożyć przez wysokość przysługującego mu jednomiesięcznego wynagrodzenia za 1 dzień roboczy na dzień zwolnienia ze służby. Zaniechanie ustawodawcy nie niweczy zatem uprawnienia organu do merytorycznego rozpoznania żądania skarżącego, a skoro organ do dnia orzekania przez Sąd nie odniósł się do wniosku w jednej z dopuszczalnych form załatwienia sprawy, to niewątpliwie doszło do zarzucanej skargą bezczynności.
Sygnatura akt III OSK 2598/21, wyrok NSA z 28 lutego 2023 r.
Zobacz inne wyroki dot. tego zagadnienia:
