Zgodnie z ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (art. 26b ust. 7) dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników z niepełnosprawnościami nie przysługuje w części finansowanej ze środków publicznych. Dlatego samorządy, które dysponują właśnie środkami publicznymi nie mogą korzystać z dofinansowania do wynagrodzenia pracowników z niepełnosprawnościami z PFRON. - W praktyce oznacza to, że samorządy nie otrzymują żadnej rekompensaty za dodatkowe uprawnienia przysługujące pracownikom z niepełnosprawnościami, takie jak skrócony czas pracy czy dodatkowe urlopy. Konsekwencją tej sytuacji jest fakt, że zatrudnienie osoby niepełnosprawnej w jednostce samorządowej może generować dodatkowe koszty, np. konieczność zatrudnienia dodatkowego pracownika lub obciążenia innych pracowników pracą w godzinach nadliczbowych. Z kolei w sektorze prywatnym przedsiębiorcy otrzymują w tym zakresie znaczące wsparcie, które niweluje te koszty – zwraca uwagę w interpelacji (nr 11826) posłanka Agnieszka Maria Kłopotek. Jak podkreśla, zróżnicowanie tej sytuacji sprawia, że osoby z niepełnosprawnościami mają ograniczone szanse zatrudnienia w jednostkach samorządu terytorialnego, mimo że właśnie tam – w urzędach, szkołach, instytucjach kultury czy ośrodkach pomocy społecznej – istnieje wiele stanowisk pracy dostosowanych do ich możliwości i kwalifikacji. Teoretycznie przepisy dają możliwość starania się przez samorząd o dofinansowanie do pensji pracownika z niepełnosprawnością z PFRON w przypadku wypłacania jej z dochodów płynących z prowadzonej przez niego działalności gospodarczej (np. z wynajmu pomieszczeń).
Czytaj również: Przepisy o przedawnieniu dotyczą też zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych >>
Nie może być podwójnego finansowania
Jak podkreśla Łukasz Krasoń, wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej oraz pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych, celem tak skonstruowanych przepisów jest zapobieganie podwójnemu finansowaniu tych samych kosztów. - Czyli sytuacji, w której ten sam koszt byłby finansowany dwukrotnie – raz z funduszy publicznych i drugi raz przez Państwowy Fundusz Osób Niepełnosprawnych. Zasada zakazu podwójnego finansowania zapisana jest wprost w regulacjach unijnych i krajowych – odpowiada na interpelację wiceminister Krasoń. Równocześnie przypomina, że samorządy mogą uczestniczyć w programie PFRON „Stabilne zatrudnienie – osoby niepełnosprawne w administracji i służbie publicznej”. Czy robią to chętnie i w jakiej skali, zapytaliśmy PFRON - czekamy na odpowiedź.
Mateusz Brząkowski, radca prawny prowadzący własną kancelarię, zwraca jednak uwagę, że problem poruszony w interpelacji i odpowiedzi na nią trzeba by było odwrócić. – To znaczy należałoby zapytać i zastanowić się nad tym, czy na mocy przepisów traktatów Unii Europejskiej i przepisów o pomocy publicznej dla poszczególnych krajów UE jest możliwe stworzenie takich przepisów krajowych, które mimo wszystko, umożliwiłyby uzyskiwanie przez podmioty publiczne środków z PFRON, które mogą otrzymać przedsiębiorcy – mówi mec. Brząkowski. Podkreśla także, że uzyskanie dofinansowania do pensji pracownika z niepełnosprawnością przez przedsiębiorcę nie jest prostym mechanizmem, który działa z automatu – zatrudniam taka osobę i otrzymuję coś z tego tytułu. Trzeba spełniać bowiem określone warunki. Mecenas zwraca uwagę, że kontrola NIK w 2019 r. stanu zatrudnienia osób w administracji publicznej wskazywała na wiele różnych przyczyn jego niskiego wskaźnika. – To nie są tylko możliwości uzyskania dofinansowania do zatrudnienia, ale też zaangażowanie podmiotów publicznych w kwestię zatrudniania osób z niepełnosprawnościami. Niekiedy łatwiej założyć w budżecie kwotę, którą trzeba wpłacić do PFRON w związku z nieosiąganiem wskaźnika zatrudnienia osób z niepełnosprawnością, niż podjąć ten wysiłek – mówi mec. Brząkowski.
Sprawdź również książkę: Kodeks pracy. Przepisy >>
Przemysław Żydok, prezes Zarządu Fundacji Aktywizacja uważa, że to kontrowersyjny pomysł, by samorządy mogły korzystać z pieniędzy PFRON w obszarze zatrudniania, szczególnie biorąc pod uwagę obecną sytuację, kiedy to właśnie względy budżetowe wciąż wstrzymują sfinansowanie fundamentalnie ważnej dla tego środowiska ustawy o asystencji osobistej. - Instrument wsparcia pracodawców środkami PFRON, przez niektórych zwany złośliwie „kupowaniem miejsc pracy przez państwo”, powstał w latach 90. w sytuacji rozwijającej się dopiero gospodarki wolnorynkowej, dużego bezrobocia, kiedy „normalne firmy” nie były zainteresowane zatrudnianiem osób „w trudniejszej sytuacji”. Dziś, przy jednym z najniższych wskaźników bezrobocia w Europie, kiedy pracodawcy sami z siebie muszą szukać niewykorzystanych potencjałów rynku pracy rola tego instrumentu powinna się wręcz zmniejszać, a nie zwiększać, obejmując nowe typy podmiotów – podkreśla Przemysław Żydok. W jego opinii środki finansowe dedykowane politykom publicznym wspierającym osoby z niepełnosprawnościami, w tym środki PFRON, powinny być dedykowana usługom i świadczeniom kierowanym możliwie bezpośrednio do tych osób. Bo to oznacza podmiotowe podejście do obywateli, na które Polska decydowała się, ratyfikując Konwencję ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami w 2012 r.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
