Nagrody są wyrazem docenienia pracy pracownika przez pracodawcę, wyróżnieniem dla danej osoby. Możliwość ich przyznawania przewiduje Kodeks pracy w art. 105. Według niego, pracownikom, którzy przez wzorowe wypełnianie swoich obowiązków, przejawianie inicjatywy w pracy i podnoszenie jej wydajności oraz jakości przyczyniają się szczególnie do wykonywania zadań zakładu, mogą być przyznawane nagrody i wyróżnienia. Świadczenie to przewidziane jest również w pragmatykach zawodowych. Przewiduje je m.in. art. 36 ust. 6 ustawy z 21.11.2008 r. o pracownikach samorządowych (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 530), zgodnie z którym pracownikowi samorządowemu, o którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy, za szczególne osiągnięcia w pracy zawodowej można przyznać nagrodę.

Czytaj w LEX: Składniki wynagradzania pracowników samorządowych >>>

Czytaj w LEX:  Nieprawidłowości w zakresie wydatków na wynagrodzenie pracowników jednostek samorządu terytorialnego >>>

Czytaj również: NSA: Nagrody dla pracowników PFR nie muszą być jawne>>

Pracownicy umowni i powołani

Odesłanie do art. 4 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy skutkuje wprost tym, że możliwość uzyskania nagrody obejmuje pracowników samorządowych zatrudnionych w oparciu o umowy o pracę oraz powołanie. Nie dotyczy pracowników, których stosunek pracy powstał na podstawie wyboru. Tak też np. w wyroku z 12 stycznia 2015 r. (sygn. akt II SA/Wa  852/14) WSA w Warszawie stwierdził: - Z treści art. 4 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy wynika zaś, że nagrodę za szczególne osiągnięcia w pracy zawodowej mogą otrzymać jedynie pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę oraz których stosunek pracy został nawiązany na podstawie powołania. Podstawą zatrudnienia wójta jest natomiast wybór. Wynika to wprost z treści art. 4 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy. Skoro podstawa ta nie została wskazana przez ustawodawcę w art. 36 ust. 6 ustawy, jako uprawniająca do nagrody za szczególne osiągnięcia w pracy zawodowej, to pracownicy zatrudnieni z wyboru nie mogą otrzymać takich świadczeń. Również żadne inne przepisy nie dają podstawy do przyznania pracownikom zatrudnionym na podstawie wyboru takich nagród.

Ustawa nie wyróżnia przy tym w żaden sposób pracowników zatrudnionych na stanowiskach kwalifikowanych jako stanowiska urzędnicze. Nagrodę na takich samych zasadach otrzymać może urzędnik, jak i pracownik zatrudniony na stanowisku pomocniczym lub obsługi.

 

Kodeks pracy. Przepisy [PRZEDSPRZEDAŻ] ebook

Sprawdź  

Dopuszczalne warunki przyznania nagrody

Nagroda przyznana może być za „szczególne osiągnięcia w pracy zawodowej”. Jest to jedyne ustawowe kryterium przyznania nagrody, regulamin wynagradzania nie może rozszerzać przesłanek pozwalających na jej uzyskanie w taki sposób, by prowadziłoby to do sprzeczności z konstrukcją ustawową.

Zwróćmy w tym zakresie uwagę np. na wystąpienie pokontrolne NIK z 2012 r. (LKR – 4101-13-03/2012 P/12/190). W regulaminie wynagradzania starostwa powiatowego  zawarte były regulacje dotyczące nagród uznaniowych. Nagrody uznaniowe mogły być przyznane dla wyróżniających się w pracy zawodowej dyrektorów i pracowników Starostwa, a w szczególności za: wzorową, godną naśladowania pracę przejawiającą się inicjatywą w podejmowaniu działań usprawniających pracę na stanowisku pracy lub w Starostwie; gospodarne, efektywne, skuteczne i terminowe wykonywanie zadań w ramach przydzielonych obowiązków służbowych; przyjazny, życzliwy i kompetentny stosunek do interesantów; dbałość o własny rozwój zawodowy, podnoszenie kwalifikacji, zdobywanie nowych umiejętności; sumienność i dyspozycyjność w realizowaniu obowiązków służbowych. Nagrody uznaniowe mogły być jednak przyznawane również z okazji świąt państwowych, kościelnych i innych.

Czytaj w LEX: Uwagi na temat prawa pracownika samorządowego do odprawy emerytalnej lub rentowej na tle orzecznictwa Sądu Najwyższego >>>

Czytaj w LEX: Realizacja wydatków na wynagrodzenia pracowników samorządowych jednostek samorządu terytorialnego a ustalenia kontroli regionalnych izb obrachunkowych >>>

- Regulamin wynagradzania pracowników Starostwa uwzględnia przyznawanie na-gród uznaniowych m.in. z okazji świąt państwowych, kościelnych i innych, podczas gdy zgodnie z art. 36 ust. 6 ustawy o pracownikach samorządowych nagrodę można przyznać za szczególne osiągnięcia w pracy zawodowej. Także art. 105 Kodeksu pracy stanowi, że nagrody i wyróżnienia mogą być przyznawane pracownikom, którzy przez wzorowe wypełnianie swoich obowiązków, przejawianie inicjatywy w pracy i podnoszenie jej wydajności oraz jakości przyczyniają się szczególnie do wykonywania zadań zakładu - bardzo słusznie wskazała NIK na nieprawidłowość w tym zakresie. NIK zwraca uwagę, że w art. 36 ust. 6 ustawy o pracownikach samorządowych wyraźnie określono, że nagrodę można przyznać za szczególne osiągnięcia zawodowe. Uznaniowość polega w tym przypadku na decyzji pracodawcy, czy taką nagrodę przyzna lub nie, ale musi się ona zawsze wiązać ze szczególnymi osiągnięciami zawodowymi. Nagroda pieniężna jest bowiem dodatkowym i szczególnym wyróżnieniem pracownika, a nie stałym dodatkiem do pobieranego wynagrodzenia przyznawanym wszystkim pracownikom bez wyjątku.

Sprawdź też: Przyznawanie nagród jubileuszowych i "trzynastek" wójtom i przewodniczącym organów wykonawczych samorządu terytorialnego wyłączną kompetencją rad i sejmików. Glosa do wyroku NSA >

Określenie „szczególne osiągnięcia” prowadzi do uznania, że nagroda przyznana może być osobie, która wyróżniła się czymś pozytywnie. Wyróżnia się zarówno poprzez sposób, zakres wykonywania codziennej pracy, jak i w związku z realizacją konkretnego zadania, projektu. Świadczenie to nie może być przyznane w oparciu o przesłankę wykonywania obowiązków w zakresie wynikającym z art. 24 ustawy o pracownikach samorządowych. Przepisy tego artykułu kreują katalog obowiązków, których przestrzeganie jest wypełnieniem zobowiązania pracowniczego na poziomie starannego działania. Przykładowo, brak sumiennego i starannego działania to nie realizowanie podstawowych wymogów. Nagradzanie za pracę staranną i sumienną byłoby nagradzaniem za samo prawidłowe wykonywanie pracy, to zaś stanowi zakres i poziom zwykłego obowiązku wprost wynikającego z istniejącego stosunku pracy.

WZORY DOKUMENTÓW w LEX:

 

Sprawdź również książkę: Kodeks pracy. Przepisy [PRZEDSPRZEDAŻ] ebook >>


Nagrody dla każdego?

Czy jest zatem możliwe przyznanie nagród wszystkim pracownikom jednostki samorządowej?

Przykład: Raz w roku przyznajemy wszystkim pracownikom jednostki samorządowej nagrody stosując jako kryterium brak uwag dotyczących jakości pracy i brak kar porządkowych.

Ani praktyka działania w danej jednostce, ani też regulamin wynagradzania nie mogą ustalać kryteriów opartych wyłącznie na kryterium „wyłączającym”  w zakresie prawa do nagrody. Jest to typowe świadczenie przysługujące „za coś”, a nie takie, którego pracownik jest pozbawiany w „w związku z czymś”. Uwagi do pracy pracownika oraz kara porządkowa powiązane są zawsze wprost z konkretnym naruszeniem lub z niewypełnianiem na zadowalającym poziomie  obowiązków. Mamy zatem w każdym przypadku osoby, które nie zrealizowały w pełni swoich zwykłych obowiązków, czyli w oczywisty sposób nie  powinny zostać nagrodzone w jakikolwiek sposób. Spośród pozostałych osób mamy zarówno te wyróżniające się, jak i pracowników prawidłowo ale jednocześnie przeciętnie (średnio – nie wybijających się) wykonujących swoją pracę Tylko zaś osoby z pierwszej z tych dwóch grup mogą otrzymać nagrody.

 

Przykład: W okolicach świąt w jednostce samorządowej przyznawane są nagrody. Świadczenie dla poszczególnych osób znacząco różni się wysokością – wysokość waha się od 100 do 5000 zł – dostają je jednak wszystkie zatrudnione osoby.

Skoro ustawodawca odnosząc się do nagród wskazuje na szczególne osiągnięcia to przesłanką uzyskania nagrody są działania, dokonania pracownika wyróżniające się pozytywnie ponad standard. Określenie „wyróżniać się” połączone jest z tym, że  ktoś „okazuje się różny od innych, zwykle lepszy” (Internetowy słownik języka polskiego PWN). Nie można zaś przyjąć, że wszyscy pracownicy się wyróżniają. Takie podejście byłoby nieuprawnionym rozszerzeniem przesłanek przyznania nagrody – nie można przyjąć, że wszyscy się wyróżniają, wszyscy mają szczególne osiągnięcia. Jakkolwiek bowiem zespół pracowników może pracować bardzo dobrze, wydajnie, każda osoba przejawia inicjatywę itp., itd. to nie wszyscy w takim zespole będą się wyróżniać. Zatraca się w takim przypadku punkt odniesienia.

Samo zaś różnicowanie wysokości nagród jest już wtórnym działaniem. Istotna jest sama przesłanka przyznania nagrody. To, że jedna osoba otrzyma 100 zł , a druga 4000 zł nie zmienia nic w tym, że także niska nagroda może być przyznana jedynie w związku ze szczególnymi osiągnięciami.

Podstawa prawna: Art. 105 Kodeksu pracy, art. 36 ust. 6 ustawy z 21.11.2008 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 530).

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.