Zgodnie z art. 226 ustawy z 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.) – dalej k.p., pracodawca ma obowiązek oceniać i dokumentować ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosować niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające to ryzyko, a ponadto informować pracowników o ryzyku zawodowym , które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami. Jak wynika z k.p. ocena dotyczy “ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą”, nie zaś z pracownikiem.
Zgodnie z art. 304 k.p. pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy. Chodzi przy tym o pracę wykonywaną zarówno w zakładzie, jak i w innym miejscu wyznaczonym (lub uzgodnionym) przez pracodawcę (np. telepraca), a także osobom prowadzącym na własny rachunek działalność gospodarczą i wykonującym prace na rzecz pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. Ponieważ ocena ryzyka zawodowego dotyczy oceny warunków stanowiska pracy, forma umowy zawartej z osobą wykonującą pracę na tym stanowisku nie ma znaczenia. Oceniając stanowisko pracy, trzeba brać pod uwagę, kto na nim pracuje – w szczególności chodzi o pracowników młodocianych, kobiety w ciąży i pracowników niepełnosprawnych.

Zobacz także: Niepotwierdzenie zapoznania się z oceną ryzyka zawodowego może uzasadniać karę porządkową>>

Ocena ryzyka zawodowego jest, zgodnie z wymaganiami przepisów prawa, jednym z obowiązków pracodawcy, a także istotnym elementem systemu zarządzania bhp. Jej głównym celem jest zapewnienie poprawy warunków pracy oraz ochrony życia i zdrowia pracowników. Od sposobu przeprowadzenia tej oceny zależy w dużej mierze skuteczność funkcjonującego w przedsiębiorstwie systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy.
Wytyczne Komisji Europejskiej definiują ryzyko zawodowe jako prawdopodobieństwo, że wskutek narażenia na oddziaływanie czynnika zagrażającego, istnieje potencjalna możliwość powstania urazu o określonej ciężkości lub pogorszenia – w określonym stopniu - stanu zdrowia. W polskim prawie definicja ta sformułowana jest nieco inaczej. Zgodnie z § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 ze zm.) – dalej r.b.h.p., ryzyko zawodowe to prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy”.

Dowiedz się więcej z książki
Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy. Komentarz
  • rzetelna i aktualna wiedza
  • darmowa wysyłka od 50 zł

 

Ocena ryzyka zawodowego, czyli działanie prowadzone w celu określenia jego poziomu i dopuszczalności jest systematycznym badaniem wszystkich aspektów pracy. Przeprowadza się je w celu stwierdzenia, jakie zagrożenia w środowisku pracy mogą być powodem urazu lub pogorszenia się stanu zdrowia pracownika, czy zagrożenia te można wyeliminować, a jeżeli nie, to jakie środki ochronne należy podjąć w celu ograniczenia ryzyka związanego z tymi zagrożeniami.
Wymagania dotyczące zasad i sposobów przeprowadzania oceny ryzyka zawodowego przez pracodawców i działań w tym zakresie określają przede wszystkim k.p. i r.b.h.p. Obowiązek przeprowadzania oceny ryzyka zawodowego wynika również z: rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14.03.2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych oraz innych pracach związanych z wysiłkiem fizycznym (Dz.U. Nr 26, poz. 313 ze zm.), rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 5.08.2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (Dz.U. Nr 157, poz. 1318), rozporządzenie Ministra Zdrowia z 22.04.2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. Nr 81, poz. 716 ze zm.), rozporządzenie Ministra Zdrowia z 30.12.2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1488), rozporządzenie Rady Ministrów z 24.08.2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz.U. z 2016 r. poz. 1509). Do oceny ryzyka zawodowego ma również zastosowanie Polska Norma PN-N-18002 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego. Norma ta zawiera ogólne wytyczne postępowania przy przeprowadzaniu oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy oraz ogólne zasady przygotowania oceny ryzyka.

Zobacz także: Stres jako element oceny ryzyka zawodowego>>