Mężczyzna zachorował na nowotwór złośliwy masywu szczękowo-sitowego. Po jego śmierci jego spadkobierca (wnioskodawca) domagał się uznania, że rak był chorobą zawodową, skoro zmarły pracował wśród pyłu azbestu i pyłu drzewnego.
Wykaz chorób zawodowych
Złośliwe nowotwory nosa i zatok przynosowych (do nich należy nowotwór zmarłego) są wymienione w wykazie chorób zawodowych (poz. 17 pkt 8), o ile powstały one w następstwie działania czynników występujących w środowisku pracy uznanych za rakotwórcze u ludzi. Organy inspekcji sanitarnej zgodnie uznały jednak, że w tym przypadku nie było podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej w postaci nowotworu u zmarłego.
Czytaj też: W 2019 roku nie będzie już okresowych szkoleń BHP w biurach >
Wnioskodawca wniósł skargę do sądu administracyjnego. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wyrokiem z 19 lipca 2016 r. w sprawie IV SA/Po 1065/15 (LEX nr 2110519) oddalił skargę. Sąd stanął na stanowisku, że nowotwór, na który zachorował bliski wnioskodawcy nie spełniał przesłanek choroby zawodowej. Nie można było bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem uznać, że powstał on w wyniku oddziaływania czynników występujących w miejscu pracy zmarłego mężczyzny.
Sprawdź procedurę w LEX: Zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej państwowemu inspektorowi sanitarnemu oraz okręgowemu inspektorowi pracy >
Nowotór może być chorobą zawodową
W przypadku nowotworów złośliwych można przyjąć istnienie choroby zawodowej u pracownika, gdy zostanie udowodnione, że był on narażony na rakotwórcze dla ludzi czynniki w środowisku pracy. Zgodnie z procedurą ustala się, czy dany czynnik chemiczny ma udowodnione działanie rakotwórcze dla ludzi - wskazał WSA.
Kluczowe przepisy zawarto w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy. WSA wskazał, że substancje rakotwórcze dzieli się na trzy kategorie. Niektóre substancje mają udowodnione działanie rakotwórcze. Co do niektórych rozpatruje się je jako rakotwórcze dla człowieka. Występują też substancje o możliwym działaniu rakotwórczym na człowieka. Zmarły był narażony na pył azbestu i pył drewna twardego. Z ustaleń nie wynikało jednak, by nowotwór, na który zachorował zmarły miał być spowodowany kontaktem z pyłem azbestu i pyłem drewna twardego.
Pył drewna twardego
Z ustaleń wynikało bowiem, że zmarły jedynie przez kilka dni w roku wykonywał prace przy obróbce drewna twardego. Krótka ekspozycja na szkodliwy czynnik nie pozwala zaś na stwierdzenie istnienia wysokiego prawdopodobieństwa, że dana choroba jest wynikiem narażenia zawodowego na dany czynnik - podkreślił sąd.
Nie ta substancja wywołała chorobę
Co do narażenia na pracę w pyle azbestu, to sąd wskazał, że lokalizacja nowotworu u zmarłego nie była charakterystyczna dla nowotworów wywołanych tą szkodliwą substancją. Z literatury wynika bowiem, że osoby mające kontakt z pyłem azbestu najczęściej chorują na raka płuc, międzybłoniaka opłucnej czy otrzewnej. Nie potwierdza się natomiast, aby w takim przypadku wzrastało zachorowanie na nowotwór nosa i zatok przynosowych - wskazał sąd, powołując się na orzeczenia lekarskie.
Innymi słowy, nie było związku przyczynowo-skutkowego między chorobą o wykonywaną pracą. Nie można było bowiem bezspornie przyjąć (lub choćby z wysokim prawdopodobieństwem), że choroba nowotworowa zmarłego powstała na skutek działania czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy.
Czytaj też: Pracodawca zastąpi służbę BHP, jeśli zatrudnia do 50 pracowników >
Kluczowe dowody
WSA wskazał, że ani organy inspekcji sanitarnej, ani sądy administracyjne nie posiadają wysoko wyspecjalizowanej wiedzy co do czynienia ustaleń w zakresie zaliczania określonych schorzeń za chorobę zawodową. Ustalenia w tym zakresie muszą opierać się na orzeczeniach lekarskich placówek właściwych do rozpoznawania chorób zawodowych. Te orzeczenia mają moc opinii biegłego i jako takie stanowią wiarygodny środek dowodowy. Zgromadzone zaś w sprawie orzeczenia lekarskie należało uznać za dowody rzetelne i jednoznaczne - podkreślił WSA.
Sprawdź w LEX: Obowiązki pracodawcy w zakresie chorób zawodowych >
Skarżąca wniosła następnie skargę kasacyjną, ale Naczelny Sąd Administracyjny ją oddalił. Zdaniem NSA skarga kasacyjna nie zawierała trafnych zarzutów. Postępowanie nie było też dotknięte nieważnością.
Ustawowa definicja choroby zawodowej
Nie doszło w szczególności do naruszenia przepisu art. 235(1) k.p., który wyjaśnia jak należy rozumieć pojęcie „choroba zawodowa” - uznał NSA. Na podstawie tego przepisu za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych "narażeniem zawodowym.
NSA podkreślił, że aby uznać, że dane schorzenie jest chorobą zawodową, to musi być to choroba wymieniona w wykazie chorób zawodowych. Dodatkowo konieczne jest stwierdzenie w wyniku oceny warunków pracy, że bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem jest to, że choroba ta została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy.
Wysokie prawdopodobieństwo
Przepisy dopuszczają, aby uznać za chorobę zawodową także i tą, która z wysokim prawdopodobieństwem powstała na skutek szkodliwych czynników w pracy. Prawdopodobieństwo rozumieć należy jako możliwość i szansa. Oznacza to więc, że same szkodliwe czynniki w miejscu pracy nie wystarczą do uznania ich za czynnik, który wywołał chorobę pracownika. Musi bowiem zostać ustalone, że choroba ta wystąpiła „z wysokim prawdopodobieństwem” z powodu oddziaływania szkodliwych substancji.
WSA wydał więc trafne rozstrzygnięcie - uznał NSA. Zaskarżone decyzje zostały przez sąd administracyjny poddane odpowiedniej kontroli. Skargę kasacyjną należało więc oddalić.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 16 października 2018 roku, II OSK 2454/16, LEX nr 2580876.
Więcej przydatnych materiałów znajdziesz w LEX:
Postępowanie w sprawach świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego >
Postępowanie w sprawie stwierdzenia choroby zawodowej >
Nie masz dostępu do tych materiałów? Sprawdź, jak go uzyskać >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.