Sprawowanie funkcji nadzorcy sądowego oraz zarządcy w postępowaniu restrukturyzacyjnym wiąże się z koniecznością posiadania szczególnych kompetencji i doświadczenia nie tylko z zakresu prawa i finansów, ale także szerokich umiejętności biznesowych. Pomimo licznych wymogów stawianych doradcom restrukturyzacyjnym, obecnie obowiązujące przepisy nie w każdym przypadku zapewniają możliwości otrzymania wynagrodzenia za pełnioną funkcję. Opublikowany projekt ustawy o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych oraz niektórych innych ustaw (projekt z dnia 27 stycznia 2021 r., dalej: projekt) ma zapobiec sytuacjom, w których za pełnioną nawet 2-3 lata funkcję doradca restrukturyzacyjny nie otrzymuje wynagrodzenia.
Zobacz procedurę w LEX: Zawieszenie postępowania (ustanowienie zarządcy w postępowaniu restrukturyzacyjnym) >
Przyspieszone postępowanie układowe – jak jest?
W aktualnym stanie prawnym nadzorca sądowy w przyspieszonym postępowaniu układowym (dalej: PPU) nie jest uprawniony do pobierania zaliczek na poczet wynagrodzenia za pełnioną funkcję. O jego wynagrodzeniu decyduje sąd dopiero po zakończeniu albo prawomocnym umorzeniu postępowania restrukturyzacyjnego.
Zobacz procedurę w LEX: Przebieg przyspieszonego postępowania układowego >
Jeżeli proces restrukturyzacji zakończył się pomyślnie, a wierzyciele przyjęli układ, który następnie został zatwierdzony przez sąd, nadzorca sądowy raczej nie musi obawiać się o wypłatę wynagrodzenia, a jedynym minusem jest konieczność oczekiwania na rozstrzygnięcie sądu. Proces sądowej restrukturyzacji w przypadku większych i bardziej skomplikowanych postępowań może trwać nawet 1-2 lata, a wynagrodzenie przyznawane jest dopiero po zakończeniu postępowania.
Czytaj w LEX: Rola pełnomocnika w uproszczonym postępowaniu restrukturyzacyjnym >
Problemy pojawiają się w razie fiaska restrukturyzacji i umorzenia postępowania. Wówczas nadzorca sądowy pełni swoją funkcję aż do momentu prawomocnego umorzenia PPU, a zatem do czasu rozpoznania zażalenia przez sąd drugiej instancji. Przy obecnych realiach procesowych wydłuża to czas rozpoznania wniosku o wynagrodzenie o kolejny rok. To jednak nie wszystko, bo w przypadku gdy został złożony uproszczony wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego lub uproszczony wniosek o ogłoszenie upadłości, nadzorca dalej pełni swoją funkcję do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia w tym zakresie. Oznacza to obowiązek nieustannego wykonywania czynności nadzorczych związanych z bieżącą obsługą prowadzonego postępowania restrukturyzacyjnego, dalej bez wynagrodzenia.
Skąd biorą się problemy i jak je rozwiązać
Ustawodawca założył, że przyspieszone postępowanie układowe od momentu otwarcia do czasu głosowania nad układem powinno trwać 3 miesiące. Założenie szybkości postępowania jest jak najbardziej słuszne, jednak pozostaje niestety iluzoryczne w zderzeniu z rzeczywistością sądową. Obłożenie sądów restrukturyzacyjnych w dużych ośrodkach jest tak wielkie, że sądy stały się niewydolne. Tymczasem z roku na rok liczba składanych wniosków upadłościowych i restrukturyzacyjnych tylko wzrasta. W konsekwencji PPU pozostało „przyspieszone” tylko w nazwie. O tym, jak duże jest zapotrzebowanie rynku na sprawne i szybkie procedowanie w sprawach restrukturyzacyjnych świadczy wzrastająca popularność uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego o zatwierdzenie układu.
Czytaj w LEX: Wpływ Covid-19 na postępowania restrukturyzacyjne i upadłościowe >
Projekt zakłada wprowadzenie obowiązkowej zaliczki na wynagrodzenie nadzorcy sądowego, którą dłużnik będzie wpłacał w terminie siedmiu dni od doręczenia mu postanowienia o otwarciu postępowania pod rygorem umorzenia postępowania. Następnie po upływie dwóch miesięcy od otwarcia postępowania, dłużnik będzie wpłacał kolejną zaliczkę. Zaliczka ustalana jest w oparciu o obiektywne kryteria dotyczące liczby wierzycieli oraz sumy wierzytelności, a jej wysokość na poziomie 40 proc. odwołuje się do maksymalnej wysokości wynagrodzenia nadzorcy sądowego w razie umorzenia PPU. Projektodawca przewidział również „polubowny” tryb wypłaty zaliczki przez dłużnika. Zgodnie z nim, nadzorca sądowy może oświadczyć, że dłużnik będzie mu wypłacał zaliczki miesięczne na podstawie wystawionego rachunku. Jeżeli dłużnik nie będzie się wywiązywał z tego obowiązku, nadzorca może cofnąć swoje oświadczenie, a sędzia-komisarz wezwie dłużnika do uiszczenia zaliczki.
Czytaj również: Otwarcie uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego w kolizji z wnioskiem o ogłoszenie upadłości>>
Zaliczki nadzorcy w postępowaniu układowym
Projekt zakłada również zmianę w postępowaniu układowym pozwalając nadzorcy sądowemu na pobranie zaliczki na poczet wynagrodzenia już po złożeniu spisu wierzytelności, a nie dopiero po jego zatwierdzeniu, jak jest obecnie. Z uwagi na to, że w postępowaniu układowym wierzycielom przysługuje prawo wniesienia sprzeciwów, a sędzia-komisarz co do zasady zatwierdza spis wierzytelności dopiero po prawomocnym rozpoznaniu sprzeciwów, nadzorca sądowy pomimo wykonywania pracy, musi czekać wiele miesięcy aż nabędzie prawo do zaliczek kwartalnych. Co więcej, zdarzają się przypadki, w których nadzorca sądowy po prostu nie doczeka możliwości pobrania zaliczki, bo postępowanie restrukturyzacyjne zostanie wcześniej umorzone. Dotychczasowe rozwiązanie nie było zatem racjonalne.
Sprawdź również książkę: Kodeks pracy. Wynagrodzenia, urlopy i czas pracy. Pracownicze plany kapitałowe. Ochrona zatrudnienia i świadectwa pracy. Organizacje pracodawców, zwią >>
Zarządca w postępowaniu sanacyjnym
Planowane zmiany wprowadzają także większe zabezpieczenie wynagrodzenia zarządcy pełniącego funkcję w postępowaniu sanacyjnym, uskuteczniając środek przewidziany w art. 59 ust. 5 prawa restrukturyzacyjnego.
Zobacz procedurę w LEX: Wypłata wynagrodzenia zarządcy >
Co do zasady zabezpieczeniu będzie podlegała kwota wynagrodzenia zarządcy w wysokości różnicy między wynagrodzeniem wnioskowanym a sumą pobranych zaliczek, która będzie mogła zostać złożona do depozytu sądowego. Obowiązujące przepisy odwołują się natomiast do postanowienie o ustaleniu wynagrodzenia ostatecznego, które może zostać wydane dopiero po umorzeniu postępowania sanacyjnego. Skutkiem tego jest obowiązek wydania dłużnikowi majątku bez możliwości zabezpieczenia wynagrodzenia zarządcy, czemu planowana zmiana ma przeciwdziałać.
Zobacz procedurę w LEX: Ustalenie wstępnego wynagrodzenia zarządcy >
Proponowane rozwiązanie usuwa słabość dotychczasowych rozwiązań, które najczęściej w przypadku umorzenia postępowania restrukturyzacyjnego zmuszały doradców restrukturyzacyjnych do pracy za darmo, często także bez jakiejkolwiek perspektywy otrzymania wynagrodzenia od dłużnika. Aby zminimalizować to ryzyko, w niektórych sądach wykształciła się praktyka zobowiązywania dłużników do wpłaty zaliczki na depozyt sądowy dla zabezpieczenia „kosztów postępowania restrukturyzacyjnego”, czyli właśnie spodziewanego wynagrodzenia nadzorcy. Planowany środek odpowiada zatem istniejącej już praktyce orzeczniczej. Wysokość zaliczek jest natomiast dostosowana do minimalnej wysokości wynagrodzenia nadzorcy sądowego, które jest ograniczane tylko do 40 proc. w razie umorzenia postępowania.
Paweł Buza – doradca restrukturyzacyjny, Zimmerman Filipiak Restrukturyzacja SA
Bartosz Sierakowski – kwalifikowany doradca restrukturyzacyjny, Zimmerman Filipiak Restrukturyzacja SA
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.