Rzecznik Praw Obywatelskich obszernie ustosunkował się do projektu Krajowego Programu Działań na Rzecz Równego Traktowania na lata 2021-2030, przygotowanego przez Annę Schmidt, pełnomocniczkę rządu ds. równego traktowania. Adam Bodnar ma liczne uwagi do programu  Krajowego Programu Działań na Rzecz Równego Traktowania na lata 2021-2030 i ma nadzieję, że zostaną uwzględnione w dalszych pracach nad Programem. Jak podkreśla, sytuacja pandemii powinna być postrzegana jako szansa na aktualizację priorytetów polityki społecznej. Naszym celem nie powinno być bowiem proste przywrócenie sytuacji sprzed kryzysu. Działania powinny mieć na celu wyeliminowanie systemowych problemów nierówności, przyjęcie rozwiązań opartych na solidarności i sprawiedliwości społecznej. Projekt programu nie został dotychczas ogłoszony w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej, a konsultacje mają trwać dwa tygodnie.

Zdaniem RPO, program powinien uwzględniać aktualny stan prawny i najnowsze informacje o sytuacji społecznej, aby odpowiadał na rzeczywiste i bieżące problemy w obszarze równego traktowania. Punktem wyjścia do prac nad programem powinny być też sformułowane dla Polski rekomendacje międzynarodowych komitetów, a także analizy i zalecenia RPO. W programie uwzględniono w pewnym zakresie standard międzynarodowy ochrony i zobowiązania wynikające z prawa UE. - Właściwe wdrożenie programu ma zatem szansę przybliżyć Polskę do ich pełniejszej realizacji – ocenia Rzecznik.  

Czytaj również: RPO do pracodawców: Równość i różnorodność jest kluczowa, także teraz>>
 

Grupy narażone na dyskryminację na rynku pracy

W programie wskazano na działania, których celem ma być wspieranie grup narażonych na dyskryminację na rynku pracy ze względu na wiek, niepełnosprawność, rasę, narodowość, pochodzenie etniczne, religię, wyznanie i orientację seksualną oraz status rodzinny.

Według Rzecznika, należy zaznaczyć, że enumeratywne wyliczenie cech prawnie chronionych nie koresponduje z art. 32 Konstytucji i Kodeksem pracy, a wyłączenie przesłanki światopoglądu – z katalogiem cech prawnie chronionych na gruncie ustawy o równym traktowaniu i art. 19 ust. 1 TFUE. A wśród planowanych zadań brakuje tych dotyczących dyskryminacji na rynku pracy ze względu na wyznanie.

Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi przez RPO „Równe traktowanie w pracy ze względu na wyznanie”, dyskryminacja ze względu na wyznanie w miejscu pracy może dotyczyć zarówno przedstawicieli mniejszości religijnych, jak i dominującej większości.

 


Przeciwdziałanie dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność

Proponowane działania powinny być zgodne z projektowaną aktualnie Strategią na rzecz osób z niepełnosprawnościami na lata 2020-2030. Zgodnie z Konwencją o prawach osób niepełnosprawnych jedną z  podstawowych zasad jest poszanowanie przyrodzonej godności, autonomii osoby, w tym swobody dokonywania wyborów, a także poszanowanie niezależności osoby. Należy mieć na względzie dążenie do zapewnienia warunków niezależnego życia, na zasadzie równości z innymi.

Środowiska osób z niepełnosprawnościami nieprzerwanie wskazują na bardzo ograniczony zakres przedstawianych ofert pracy. Niezbędne są działania systemowe, które ułatwią aktywizację na rynku pracy, a  może się on zmienić wobec epidemii COVID-19. Dotychczas dostosowania wprowadzono jedynie w ramach zawodu adwokata, radcy prawnego i notariusza, a obecnie prowadzone są prace nad ich wprowadzeniem do zawodu biegłego rewidenta.

 


Dyskryminacja ze względu na płeć

W opinii RPO, program powinien doprowadzić do wprowadzenia kompleksowej polityki równościowej w ministerstwach, organach administracji, urzędach wojewódzkich, której trzonem powinien być regulamin antydyskryminacyjny. W dalszej kolejności należy wypromować to rozwiązanie, jako dobrą praktykę, wśród pracodawców prywatnych oraz organów jednostek samorządu terytorialnego.

W programie pominięto problematykę dyskryminacji w obszarze zatrudnienia ze względu na tożsamość płciową. Rzecznik kilka razy zwracał na to uwagę Pełnomocnikowi, przekazując  m.in. swój raport na ten temat. Jego rekomendacje i zalecenia pozostają aktualne i powinny zostać uwzględnione w programie.