Trener, zgodnie z art. 12 Uchwały PZPN, może zawrzeć profesjonalny kontrakt z klubem, jeżeli albo nie jest związany z żadnym klubem piłkarskim kontraktem trenerskim lub umową cywilnoprawną, nie będącą kontraktem, albo jeżeli jego dotychczasowy kontrakt z klubem piłkarskim lub umowa cywilnoprawna nie będąca kontraktem wygasły lub wygasną w ciągu 6 miesięcy, w szczególności zostały rozwiązane przed upływem ich ważności zgodnie z postanowieniami Uchwały PZPN.
Czytaj także: Kontrakt trenerski w piłce nożnej - umowa o pracę lub świadczenie usług>>
Trenowanie i inne zadania
Powyższe rozwiązanie nie budzi większych niejasności, niemniej, wyjaśnienia wymaga pojęcie „umowy niebędącej kontraktem”. Otóż, trener, jako osoba uprawniona to wykonywania czynności trenera piłki nożnej, a więc posiadająca kwalifikację oraz wydaną na podstawie odrębnych przepisów licencję trenerską, w klubie piłkarskim może wykonywać również inne czynności niż trener. Znane są przypadki, że trener jest członkiem zarządu, dyrektorem sportowym czy scoutem, dyrektorem akademii etc.
W okresie obowiązywania profesjonalnego kontraktu trenerskiego, trener może związać się (zawrzeć) wyłącznie jeden kontrakt trenerski z jednym klubem sportowym. Co więcej, w trakcie obowiązywania profesjonalnego kontraktu trenerskiego trener nie może wykonywać innego zatrudnienia, prowadzić innej działalności gospodarczej lub innej aktywności, takiej która utrudniałaby mu pełne zaangażowanie się w prowadzenie zespołu piłkarskiego lub świadczenie innych usług trenerskich, chyba że klub wyrazi na to zgodę na piśmie pod rygorem nieważności (art. 13 ust. 2 Uchwały PZPN).
Sprawdź też: Czy klub sportowy powinien brać pod uwagę otrzymane z PZPN dofinansowanie przy obliczaniu prewspółczynnika? >
Uchwała PZPN a umowa z Klubem
Kontrakt trenerski, a właściwie umowa o świadczenie usług albo pracy (umowa o pracę) w charakterze trenera piłki nożnej, jest regulowana postanowieniami uchwały Zarządu Polskiego Związku Piłki Nożnej (PZPN) nr XII/189 z dnia 12 grudnia 2014 roku dot. Zasad regulujących stosunki pomiędzy klubem sportowym a trenerem piłki nożnej (tekst jednolity przyjęty uchwałą Zarządu PZPN nr IX/146 z dn. 04 listopada 2020 r., dalej: „Uchwała PZPN”). Uchwała PZPN, co do zasady określa minimalne wymogi dotyczące profesjonalnego kontraktu trenerskiego (tzw. essentialia negotti), niemniej umowa z klubem może zawierać dodatkowe postanowienia, w szczególności:
- dodatkowe obowiązki trenera, w tym np. związane z udziałem w konferencjach prasowych czy promocją (marketingiem) klubu,
- dodatkowe świadczenia klubu na rzecz trenera, jak np. zwrot kosztów zakwaterowania, korzystania oraz zwrotu narzędzi służbowych – np. laptopa, samochodu,
- warunki płatności,
- zachowanie poufności,
- przekazanie praw autorskich,
- sposób i formę (komunikacji) doręczania korespondencji,
- możliwość jednostronnego rozwiązania umowy (kontraktu) przez klub.
Należy podkreślić, iż w sytuacji, gdy umowa z klubem będzie zawierać postanowienia stojące w sprzeczności z postanowieniami Uchwały PZPN, czy właściwymi przepisami prawa powszechnego, to wówczas takie postanowienia umowy nie będą stosowane, a w ich miejsce „wejdą” odpowiednie postanowienia przepisów Uchwały PZPN lub prawa powszechnego. W celu uniknięcia wątpliwości, czy wówczas umowa z klubem w ogóle obowiązuje, najczęściej stosuje się tzw. „klauzule salwatoryjną”.
Rozwiązanie profesjonalnego kontraktu trenerskiego
Każdy kontrakt trenerski może zostać rozwiązany i o ile w przypadku kontraktu będącego zawartym w formie umowy o pracę, może on zostać rozwiązany wyłącznie na zasadach przewidzianych przepisach kodeksu pracy (m.in. art. 32 i nast. k.p.), w szczególności przy zachowaniu istniejących okresów wypowiedzenia stosunku pracy oraz bez możliwości zastosowania opcji zapłaty odszkodowania przez którąkolwiek ze stron kontraktu trenerskiego (art. 14 ust. 2 Uchwały PZPN), to w przypadku zawarcia kontraktu w formie umowy cywilno-prawnej, w tym z trenerem „przedsiębiorcą”, możliwych jest kilka wariantów. Profesjonalny kontrakt trenerski zawarty w formie umowy cywilno-prawnej, może zostać rozwiązany:
- za porozumieniem stron, wyrażonym w formie pisemnej,
- jednostronnie przez klub z opcją wypłaty jednorazowego odszkodowania, jeżeli strony zastrzegły taką możliwość w zawartym kontrakcie,
- jednostronnie przez trenera:
- w przypadku uprzedniego złożenia mu przez klub oświadczenia o zwolnieniu trenera z obowiązku świadczenia usług trenerskich, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia,
- z opcją zapłaty jednorazowego odszkodowania, jeżeli strony zastrzegły taką możliwość w zawartym kontrakcie (tzw. klauzula wykupu trenera),
- w trybie natychmiastowym przez klub w przypadku rażącego naruszenia przez trenera piłki
nożnej przepisów prawa lub obowiązków kontraktowych, - w trybie natychmiastowym przez trenera w przypadku rażącego naruszenia przez klub przepisów prawa lub obowiązków kontraktowych, w szczególności w przypadku zwłoki z zapłatą przez klub wynagrodzenia określonego kontraktem przez okres co najmniej 3 miesięcy,
- przez każdą ze stron poprzez złożenie oświadczenia o uchylaniu się lub nie stosowaniu przepisów o ochronie danych osobowych w ramach realizowanego kontraktu, w tym braku zachowania w tajemnicy danych osobowych oraz sposobu ich zabezpieczania, do których strona ma lub miała dostęp w związku z realizacją kontraktu, wykorzystywania danych osobowych w celach niezgodnych z ich zakresem, braku ochrony danych osobowych przed przypadkowym lub niezgodnym z prawem zniszczeniem, utratą, modyfikacją danych osobowych, nieuprawnionym ujawnieniem danych osobowych, nieuprawnionym dostępem do danych osobowych oraz nieuprawnionym przetwarzaniem.
Sposoby rozwiązania kontraktu, należy podzielić, na te możliwe do zastosowania w przypadku umów cywilno-prawnych, w tym umów zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami (przez trenera prowadzącego działalność gospodarczą) oraz kontrakty zawierane w formie umowy o pracę. Dla kontraktu zawartego w formie umowy o pracę, sposoby rozwiązania umowy wskazane w art. 14 ust. 1 Uchwały PZPN są możliwe do zastosowania z zachowaniem przepisów prawa pracy. Tytułem przykładu, wskazać należy, iż skorzystanie przez klub z rozwiązania umowy z trenerem w trybie natychmiastowym (de facto z winy trenera) – tj. w trybie art. 14 ust. 1 lit. e), będzie możliwe przy jednoczesnym, zaistnieniu warunków przewidzianych m.in. w art. 52 k.p. - rozwiązanie umowy o bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Rozwiązanie kontraktu za porozumieniem stron
Rozwiązanie każdej umowy, jest co do zasady zawsze możliwe na skutek zgodnego oświadczenia stron – tj. za porozumieniem stron. W przypadku kontraktu trenerskiego, rozwiązanie umowy za porozumieniem stron jest możliwe w każdym czasie, o ile zostanie dokonane w formie pisemnej (co jest zgodne z art. 77 k.c.), co dodatkowo jest obwarowane rygorem nieważności. Na przykładzie rozwiązania umowy w tym trybie, warto zwrócić uwagę na fakt, iż rozwiązanie umowy, odnosi skutek zarówno wobec stron umowy (trenera i klubu), jak i w wobec rozgrywek, tj. podmiotu prowadzącego rozgrywki piłkarskie. Skutek wobec stron, to moment, w którym strony rozwiązują umowę i regulują wzajemne kwestie, głównie finansowe. Natomiast skutek wobec podmiotu prowadzącego rozgrywki, w przypadku Pucharu Polski – PZPN, a rozgrywek ligowych, np. Ekstraklasy – Ekstraklasa S.A., to moment w którym klub może zgłosić nowego trenera, a trenera (rozwiązującego umowę), moment w którym ustalana jest m.in. jego zdolność do zawarcia umowy z nowym klubem (art. 13 Uchwały PZPN).
Wobec rozgrywek piłkarskich, rozwiązanie kontraktu za porozumieniem stron, jest skuteczne nie z chwilą jego zawarcia (podpisanie przez obie strony lub przez osoby przez nie upoważnione), lecz z dniem dostarczenia przez klub do podmiotu prowadzącego rozgrywki pisma zawierającego zgodne oświadczenia woli obu stron o rozwiązaniu kontraktu.
Skutek wobec rozgrywek piłkarskich, jest o tyle istotny dla stron, ponieważ wiążą się z nim określone konsekwencje. W przypadku trenera, zgodnie z art. 9 Uchwały PZPN, trener może w trakcie jednej rundy sezonu piłkarskiego świadczyć usługi trenerskie lub z nimi związane tylko w jednym klubie występującym w tej samej klasie rozgrywkowej, chyba że rozwiązanie z nim kontraktu nastąpiło przed pierwszym meczem ligowym w danej rundzie, a także te wynikające z art. 12 i 13 Uchwały PZPN – tzw. „zgodności kontraktowej”. Natomiast, dla klubu możliwość zawarcia umowy z nowym trenerem, o ile przedstawi dokument, potwierdzający uregulowanie wobec poprzedniego trenera wszystkich należności kontraktowych lub porozumienia o spłacie np. w ratach. (art. 15 ust. 3 i 4 Uchwały PZPN).
W przypadku rozwiązania kontraktu trenerskiego za porozumieniem stron, warto zwrócić uwagę na fakt, iż w wynagrodzenie należne trenerowi z tytułu rozwiązania kontraktu i okresu pozostałe do końca kontraktu, zależy od woli stron i powinny one tę kwestię uregulować w treści porozumienia.
Kwestia ustalenia spłaty wynagrodzenia jest szczególnie istotna z punktu widzenia klubu, ponieważ brak zapłaty, a w przypadku spłaty ratalnej, którejkolwiek z rat, skutkuje odpowiedzialnością dyscyplinarną wobec związku (art. 15 ust. 4 Uchwały PZPN).
Jednostronne rozwiązanie kontraktu przez klub lub trenera
Jednostronne rozwiązanie umowy przez klub z trenerem, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy strony, tj. klub oraz trener zastrzegły taką możliwość w treści samego kontraktu. Wówczas za zapłatą określonej przez strony kwoty, klub może jednostronnie rozwiązać kontrakt. W takim przypadku, skutek wobec rozgrywek piłkarskich wywierany jest z dniem dostarczenia przez klub do podmiotu prowadzącego rozgrywki oświadczenia o rozwiązaniu kontraktu z opcją odszkodowania przewidzianą przy podpisaniu kontraktu z potwierdzeniem otrzymania tego dokumentu przez trenera oraz dowodu wpłaty na konto trenera jednorazowego odszkodowania ustalonego przez strony przy zawarciu
kontraktu.
Jeżeli powyższe dokumenty dotyczą trenera prowadzącego pierwszy zespól klubu, to od momentu ich przekazania do podmiotu prowadzącego rozgrywki, klub może podpisać umowę z nowym trenerem pełniącym tę funkcję. Niemniej, należy pamiętać, iż trener, zgodnie z art. 9 Uchwały PZPN, będzie mógł świadczyć usługi trenerskie w innym klubie występującym w tej samej klasie rozgrywkowej dopiero od nowej rundy rozgrywek, o ile rozwiązanie kontraktu nie nastąpiło przed pierwszym meczem w danej rundzie (art. 9 ust. 2 Uchwały PZPN).
Strony mogą zawrzeć podobną klauzulę jednostronnego rozważania kontraktu przez trenera, w praktyce określaną „klauzulą wykupu”. W takim przypadku, trener po zapłacie umówionej kwoty, może się „zwolnić” z kontraktu i z zastrzeżeniem ograniczeń wynikających z art., 9 Uchwały PZPN, związać się z innym klubem, a klub od momentu zaksięgowania kwoty „odstępnego” zawrzeć umowę z nowym trenerem, o ile sytuacja dotyczy trenera prowadzącego pierwszy zespół.
Rozważanie kontraktu w przypadku rażących naruszeń
Zgodnie z art. 14 ust. 1 lit. e) i f), zarówno klub, w przypadku rażącego naruszenia warunków kontraktu przez trenera, jak i trener w przypadku stwierdzenia takich naruszeń przez klub, może rozwiązać umowę w trybie natychmiastowym. W przypadku, trenera, takimi naruszeniami, może być niewypełnianie obowiązków przez trenera, np. notoryczne uchwalanie się od obowiązków wskazanych w art. 7 Uchwały PZPN (m.in. brak uczestnictwa w zgrupowaniach czy wielokrotne uchylanie się od udziału w konferencjach prasowych), czy naruszenie postanowienia art. 8 Uchwały PZPN – udział w zakładach bukmacherskich. Natomiast, w przypadku klubu, takim naruszaniem, będzie w szczególności zwłoka z zapłatą przez klub wynagrodzenia określonego kontraktem przez okres co najmniej 3 miesięcy. Podkreślić należy, iż jest to szczególny tryb rozwiązania kontraktu i będzie on miał zastosowanie raczej w sytuacjach wyjątkowych.
Ponadto, każda ze stron (trener oraz klub) może jednostronnie rozwiązać kontrakt, poprzez złożenie drugiej stronie oświadczenia o uchylaniu się lub nie stosowaniu przepisów, a także innych naruszeń wskazanych w art. 14 ust. 1 lit. g) Uchwały PZPN w przedmiocie ochrony danych osobowych, które uzyskała lub miała albo nadal ma dostęp, w ramach wykonywanego kontraktu.
Rozwiązanie kontraktu przez trenera
Klub w przypadku chęci zawarcia umowy z nowym trenerem, jest zobowiązany do zakończenia faktycznej współpracy z obecnym trenerem. Wówczas klub, o ile podstawą nie jest rażące naruszenie przez trenera obowiązków kontraktowych i nie zastrzeżono sposobu jednostronnego rozwiązania kontraktu przez klub za zapłatą odszkodowania lub klub z tej klauzuli nie chce skorzystać, może złożyć trenowi propozycję rozwiązania kontraktu za porozumieniem stron. Jeżeli trener takiej propozycji nie przyjmie, klub w celu zawarcia kontraktu z nowym trenerem, jest zobowiązany do zwolnienia trenera z obowiązku świadczenia usług trenerskich z zachowaniem prawa trenera do wynagrodzenia za czas pozostały do wygaśnięcia kontraktu oraz doręczenia podmiotowi prowadzącemu rozgrywki oświadczenia w tym przedmiocie, złożonego uprzednio trenerowi. W tym okresie trener nie może świadczyć usług trenerskich w innym klubie. Natomiast klub jest zobowiązany do realizowania terminowych płatności wynikających z kontraktu (wynagrodzenia zasadniczego) na rzecz trenera pod rygorem odpowiedzialności dyscyplinarnej (art. 15 ust. 4 w zw. z art. 17 ust. Uchwały PZPN).
W trakcie „okresu zwolnienia z obowiązków”, tj. wypłacania wynagrodzenia do końca obowiązywania kontraktu, dotychczasowy trener może zwrócić się do klubu z wnioskiem o rozwiązanie kontraktu, który wygasa z dniem wpływu wniosku do sekretariatu klubu. Może to w szczególności nastąpić w razie powstania woli podjęcia świadczenia usług trenerskich w innym klubie. Oznacza, to, iż skutek złożonego oświadczenia przez trenera z chwilą złożenia go w klubie jest wywierany zarówno wobec klubu jak i rozgrywek. Niemniej, w takiej sytuacji, trener, traci uprawnienie do wypłacenia mu przez klub pozostałych kwot wynikających kontraktu na jego rzecz. Klub będzie zobowiązany do ustalenia wynagrodzenia należnego terenowi na dzień złożenia takiego oświadczenia i jego wypłaty. Tytułem przykładu, jeżeli, w takiej sytuacji, zasadnicze wynagrodzenie trenera wynosi 30 tys. zł, a złoży on oświadczenie o woli rozwiązania kontraktu 15 kwietnia 2022 r., to, klub, o ile nie miał zaległości za wcześniejsze miesiące, za miesiąc kwiecień będzie zobowiązany do zapłaty na rzecz trenera kwoty ustalonej ten dzień, tj, obliczonej proporcjonalnie za 15 dni, czyli 15 tys. zł.
Oczywiście, ten tryb, rozwiązania kontraktu, nie umożliwia trenerowi zawarcia umowy z nowym klubem bez uwzględnienia pozostałych postanowień Uchwały PZPN, w szczególności art. 9 tej Uchwały (jedna runda = jeden klub w tych samych rozgrywkach).
Warto zwrócić uwagę, na fakt, iż ten sposób rozwiązania kontraktu z trenerem, stosuje się nie tylko do trenera prowadzącego pierwszy zespół, ale również do innych trenerów, którzy zawarli z klubem profesjonalne kontrakty, w tym członków sztabu szkoleniowego pierwszego trenera.
Autor: Bartosz Armknecht, wspólnik zarządzający kancelarii ADVISER Armknecht & Partners Attorneys-at-law z siedzibą w Gdyni
Zastrzegam, że niniejsza publikacja nie stanowi porady prawnej, ma charakter wyłącznie poznawczy i stanowi moją subiektywną interpretację stanu prawnego na dzień 5 kwietnia 2022 r. oraz sytuacji na podstawie ogólnodostępnych informacji i źródeł.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.