Pytania pochodzą z Serwisu Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych: 

Pracownik zrezygnował z pracy, a przepracowane godziny potraktował jako sprawdzenie warunków pracy.

Czy doszło do nawiązania stosunku pracy, jeżeli pracownik zgłosił się pierwszego dnia do pracy, pracował w tym dniu, ale nie podpisał listy obecności i nie chciał podpisać umowy o pracę (mimo że umowa na okres próbny była sporządzona przez pracodawcę na piśmie i na warunkach zgodnych z wcześniejszymi ustaleniami stron)?

Pracownik odbył wstępne badania lekarskie i szkolenie BHP, został zapoznany z regulaminem pracy oraz wypełnił dokumenty kadrowe.

Jakie obowiązki ciążą na pracodawcy - rozwiązanie stosunku pracy, zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego, wypłata wynagrodzenia za przepracowane godziny, założenie akt osobowych?

Odpowiedź: stosunek pracy, zdaniem Autorki, został nawiązany. Jeżeli pracodawca przedstawił pracownikowi na piśmie proponowane warunki przed dopuszczeniem go do pracy, a pracownik przystąpił do pracy, nastąpiło dorozumiane zawarcie umowy o pracę. Na pracodawcy ciąży w takim przypadku obowiązek zgłoszenia pracownika do ubezpieczenia społecznego. Umowa o pracę powinna zostać rozwiązana, pracodawca powinien wypłacić za ten dzień wynagrodzenie, odprowadzić należne składki oraz zaliczkę na podatek dochodowy oraz wystawić świadectwo pracy i PIT-11.

Uzasadnienie: umowa o pracę może zostać zawarta w formie ustnej. Wynika to z art. 300 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – dalej k.p. – w związku z art. 60 ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny - dalej k.c. Przepis ten przewiduje bowiem, że z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej (zawierającej umowę) może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli).

Polecamy: SN: wręczenie świadectwa pracy nie oznacza rozwiązania stosunku pracy

Zgodnie z art. 29 § 2 k.p. umowę o pracę zawiera się na piśmie. Jeżeli umowa o pracę nie zostanie zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca przed dopuszczeniem pracownika do pracy potwierdza pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków. Jeśli tego nie dokona, a pracownik przystąpi do pracy - nastąpi dorozumiane zawarcie umowy o pracę (tak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 31 sierpnia 1977 r., I PRN 112/77, LEX nr 14418). Jeżeli pracodawca przedstawia pracownikowi treść umowy o pracę, przed dopuszczeniem pracownika do pracy, to można przyjąć, że przedstawił mu warunki pracy. Mimo tego, że pracownik nie podpisał umowy o pracę, stosunek pracy zostaje nawiązany. Jeżeli stosunek pracy został nawiązany to pracodawca ma obowiązek wypłacenia wynagrodzenia za czas świadczonej pracy na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w wyznaczonym miejscu i czasie (art. 22 § 1 k.p.).

Pracodawca powinien zgłosić pracownika do ubezpieczenia społecznego w ciągu 7 dni od nawiązania stosunku pracy, a po ustaniu stosunku pracy go wyrejestrować - art. 36 ust. 4 w zw. ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - dalej u.s.u.s.

Umowa powinna zostać rozwiązana w wybrany sposób, np. poprzez porozumienie stron. Zachowanie pracownika w tym przypadku może też zostać uznane za porzucenie pracy, co uzasadnia rozwiązanie umowy oświadczeniem pracodawcy bez zachowania okresu wypowiedzenia z powodu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych. W związku z rozwiązaniem umowy pracodawca ma obowiązek niezwłocznego wydania pracownikowi świadectwa pracy - art. 97 § 1 k.p.