Pracownik w lutym br. przekroczył granicę podstawy na ubezpieczenia społeczne i zakład pracy na mocy decyzji ZUS winien mu zwrócić 238,87 zł brutto. Z tego tytułu zakład pracy ma nadpłatę w opłacaniu składek społecznych w kwocie 477,74 zł, zaś niedopłatę w ubezpieczeniu zdrowotnym - 21,50 zł.
Jak należy wykazać zwrot składek w kwocie 238,87 zł dotyczący przekroczenia rocznej podstawy w deklaracji DRA w chwili kiedy następuje wypłata nadpłaconych składek emerytalno-rentowych pracownikowi? Jaką kwotę nadpłaty zakład pracy może sobie z bieżących składek potrącić 477,87 zł czy umniejszona o 21,50 zł, skoro za luty deklaracja korygująca zmniejszenie podstawy ubezpieczenia społecznego i zwiększenie podstawy ubezpieczenia zdrowotnego została przekazana do ZUS?
Od zwróconej pracownikowi nadpłaty składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, spowodowanej przekroczeniem rocznej podstawy wymiaru składek, nie są należne składki na ubezpieczenia społeczne. Kwota nadpłaty z tytułu przekroczenia rocznej podstawy wymiaru składek jest zaliczana przez ZUS z urzędu w pierwszym rzędzie na poczet zaległych lub bieżących składek. Tym samym, jeżeli pracodawca nie ma innych zaległości niż zaległości z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne (tj. 21,50 zł), to z bieżących składek może potrącić kwotę nadpłaty pomniejszoną o tą zaległość.

Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe opłacone przez płatnika składek pomimo tego, że ubezpieczony przekroczył już roczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (w 2007 r. - 78.480,00 zł) są składkami nienależnie opłaconymi (tzw. nadpłata składek). W związku z tym, do tych składek - zgodnie z art. 19 ust. 6a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 z późn. zm.) - dalej: u.s.u.s., stosuje się odpowiednio art. 24 ust. 6a-8 u.s.u.s. Oznacza to, że składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe opłacone po przekroczeniu rocznej podstawy ich wymiaru podlegają zaliczeniu przez ZUS z urzędu na poczet zaległych lub bieżących składek, a dopiero w ich braku na poczet przyszłych pod warunkiem, że płatnik nie złoży wniosku o ich zwrot.
Należy przy tym pamiętać, że za datę stwierdzenia nadpłaty uważa się dopiero złożenie przez płatnika dokumentów rozliczeniowych korygujących. Dopiero po złożeniu tych dokumentów płatnik może złożyć wniosek o zwrot nienależnie opłaconych składek, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia otrzymania zawiadomienia z ZUS o nienależnie opłaconych składkach. ZUS ma obowiązek zawiadomić płatnika składek o nienależnie opłaconych składkach, chyba że ich kwota nie przekracza 5% najniższego wynagrodzenia (tj. 38,00 zł). ZUS powinien dokonać zwrotu kwoty nadpłaconych składek w terminie 30 dni od dnia wpływu wniosku. W przypadku uchybienia temu terminowi na ZUS ciąży obowiązek zapłaty odsetek.

Niezależnie od tego, czy płatnik składek występuje o zwrot nadpłaconych składek do ZUS, czy też zalicza je na poczet bieżących należności z tytułu składek, ma obowiązek zwrócić ubezpieczonemu tą część nadpłaty, która została sfinansowana z jego środków. Bez względu na to kiedy ubezpieczony otrzymuje od płatnika składek należną mu kwotę nadpłaty, nie są należne od niej składki na ubezpieczenia społeczne.

W związku z powyższym, jeżeli płatnik składek ma wobec ZUS jedynie zaległość z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne, spowodowane opłaceniem składem na ubezpieczenia emerytalne i rentowe po przekroczeniu rocznej podstawy ich wymiaru, to kwotę nadpłaty pomniejszoną o tą zaległość może potrącić z bieżąco należnych składek na ubezpieczenia społeczne.