Raptem drugi miesiąc obowiązuje ustawa z dnia 20 marca 2025 r. o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2025 r., poz. 621), a już budzi spore emocje wśród pracodawców zatrudniających w swoich firmach cudzoziemców. A wszystko przez nowy obowiązek, który nałożył na nich ustawodawca i sprzeczne informacje, które płyną z urzędów.
- Od 1 czerwca 2025 r. na pracodawców został nałożony nowy obowiązek. Muszą oni poinformować cudzoziemców, wykonujących dla nich pracę, w formie pisemnej, w języku zrozumiałym dla cudzoziemca, o prawie wstępowania do związków zawodowych, jakie przysługuje mu na podstawie ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych. Ten obowiązek rodzi w praktyce wiele pytań - mówi serwisowi Prawo.pl dr Iwona Jaroszewska-Ignatowska, radca prawny, partnerka zarządzająca kancelarią People & Law.
Czytaj również: Ustawa o powierzaniu pracy cudzoziemcom - opublikowana>>
Nieprecyzyjny obowiązek
Chodzi o art. 5 ust. 4 ww. ustawy. Przepis ten stanowi, że podmiot powierzający pracę cudzoziemcowi na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego, umowy o pracę nakładczą, umowy cywilnoprawnej lub w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych, informuje go w formie pisemnej, w języku zrozumiałym dla cudzoziemca, o prawie wstępowania do związków zawodowych, przysługującym mu na podstawie ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2025 r. poz. 440). Przepisy ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio.
Tyle przepis. A jak wygląda praktyka?
Zobacz wzór w LEX: Informacja dla cudzoziemca o prawie wstępowania do związków zawodowych>
Cena promocyjna: 64.8 zł
|Cena regularna: 72 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 46.9 zł
Długa lista wątpliwości
Z sygnałów, jakie docierają do redakcji Prawo.pl wynika, że wśród pracodawców przepis budzi spore wątpliwości, zwłaszcza że strony urzędów pojawiały się nawet sugestie, że informację tę należy przechowywać w dokumentacji pracowniczej.
Jak tłumaczy dr Iwona Jaroszewska – Ignatowska, nie do końca bowiem wiadomo, jaki ma być zakres informacji i do kogo, jakiej grupy cudzoziemców, ma być kierowana. - Podstawowe pytanie jest takie, czy należy informować tylko ogólnie o prawie wstępowania pracowników – cudzoziemców do związków zawodowych (tzw. prawie koalicji), czy jednak należy wskazać konkretne organizacje związkowe, które u pracodawcy działają. Wydaje się, że wystarczy ogólna informacja, przepisy nie wskazują bowiem, by potrzebne były szczegółowe dane, choć pracodawcy informują, że na infolinii urzędów otrzymują różną odpowiedź na ten temat. Pytają więc, czy pracodawcy mają przekazywać dane kontaktowe do działających związków i jeśli tak, to konkretnie jakie – podkreśla. I wskazuje, że nie sprecyzowano też, czy obowiązek przekazywania informacji dotyczy zarówno nowo zatrudnianych cudzoziemców, jak i tych, którzy już pracują w danym podmiocie, bo zostali zatrudnieni przed wejściem w życie nowych przepisów.
- Brak jest przepisów przejściowych, więc należy - według mnie - informować wszystkich zatrudnionych cudzoziemców, niezależnie od daty ich zatrudnienia. Pojawiają się też pytania, co pisać w informacji i czy ją w ogóle dawać, jeśli w firmie nie ma związków zawodowych. Jest też często zdziwienie po stronie pracodawców, że taka informacja ma trafiać tylko do pracujących cudzoziemców. Pytają, czy na pewno takiego obowiązku nie ma wobec zatrudnionych Polaków i czy to jest zgodne z zasadą równego traktowania. Jak zawsze nowe przepisy rodzą wiele pytań a diabeł tkwi w szczegółach – podsumowuje dr Iwona Jaroszewska-Ignatowska.
- Obowiązków prawnych nie wolno wykładać rozszerzająco, już z tego powodu, że zajmują one czas, czyli ingerują w wolność i generują koszty, co jest ingerencją w prawo do własności. Dlatego pracodawca obowiązany jest przekazać wyłącznie taką informację, która literalnie wynika z ustawy. A ta nakazuje informowanie jedynie o prawie wstępowania do związków zawodowych. Dlaczego ustawodawca nie nakazuje informować o prawie do tworzenia związków zawodowych, to już pozostaje jego tajemnicą. Nadto, generuje zamieszanie. Wszak ktoś może uznać, że analizowana tu ustawa stanowi lex specialis do ustawy o związkach zawodowych co oznacza, że obcokrajowcy nie mają prawa tworzenia związków. Taka wykładnia byłaby jednak sprzeczna z art. 59 Konstytucji, która dotyczy każdego, a nie tylko obywateli polskich – mówi serwisowi Prawo.pl prof. dr hab. Arkadiusz Sobczyk, radca prawny, partner zarządzający w kancelarii Sobczyk & Współpracownicy, wykładowca w Katedrze Prawa Pracy i Polityki Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. I dodaje: - Samo informowanie ma pewien sens, albowiem ludzie pochodzą z różnych kultur prawnych i mogą nie znać swoich praw. Jeśli miałbym pracodawcom radzić, to sugeruję zrobić wyciąg z przepisów ustawy. W ten sposób uniknie się rozstrzygania dylematów, czy każda osoba zatrudniona na podstawie umowy prawa cywilnego ma prawo do wstępowania do związków zawodowych.
Jak jednak podkreśla prof. Sobczyk, nie ma żadnych argumentów przemawiających za tym, że przepisy obowiązują ze skutkiem wstecznym, tj. dotyczą informowania osób, którym pracę już powierzono. - Pominąwszy ogólne reguły wykładni prawa, to z przepisu wynika, że informacja powinna być udzielona przez pracodawcę „powierzającego pracę”. Taki zwrot może być interpretowane wyłącznie w ten sposób, że powyższa czynności powinna być wykonana „wraz z powierzeniem”, a nie osobie, której pracę już powierzono. Gdyby ustawodawca miał odmienną wolę, to winien wskazać termin na wykonanie powyższej czynności – zaznacza.
- Czy stosować obowiązek informowania do wszystkich cudzoziemców – uważam, że tak, czyli bez względu na podstawę legalności pracy cudzoziemca każdy, któremu powierza się pracę, powinien zostać poinformowany o tym prawie. Umiejscowienie tego przepisu w artykule dotyczącym zasad zawierania umowy z cudzoziemcem i języka dokumentacji pracowniczej pozwala przyjąć, że obowiązek dotyczy tylko cudzoziemców zatrudnianych po wejściu w życie ustawy. Uważam jednak, że ustawodawca powinien wyraźnie wskazać, czy pracodawca powinien wykonać ten obowiązek informacyjny przed powierzeniem pracy cudzoziemcowi, jak to określił np. w przypadku obowiązku przesłania do organu umowy zawartej z cudzoziemcem. W przepisie o informowaniu cudzoziemca o możliwości wstępowania do związków zawodowych nie ma słowa o terminie – mówi z kolei Michał Wysłocki, senior manager w zespole immigration EY Polska, ekspert BCC i ABSL.
W opinii prof. Sobczyka, w kontekście informowania wyłącznie o prawie wstępowania do związków można mieć uzasadnione wątpliwości, czy należy udzielać powyższej informacji w przypadku, w którym w danym zakładzie nie działają organizacje związkowe. - Byłyby one jednak nieuzasadnione. Informowanie nie dotyczy bowiem wstępowania do zakładowych organizacji związkowych, ale do związków zawodowych w ogóle – dodaje. Pytany zaś o to, czy pracodawcy faktycznie powinni przechowywać te informacje w aktach pracowniczych, prof. Arkadiusz Sobczyk mówi: - Nie widzę takiego obowiązku, bo akta dokumentują przebieg zatrudnienia, ale skoro jest obowiązek i muszę się z tego obowiązku rozliczyć, to przechowywanie tych informacji w tych aktach jest wygodne.
- Nie rozszerzałbym obowiązku informowania o możliwości wstąpienia do związków zawodowych ani o informowanie o możliwości zakładania takich związków, ani o ich braku – podkreśla natomiast Michał Wysłocki.
Czytaj też w LEX: Państwowa Inspekcja Pracy, Cudzoziemcy: ułatwienia w zatrudnieniu, wyższe sankcje za łamanie prawa>
Sprawdź również książkę: Prawo pracy >>
Czy MRPiPS i GIP faktycznie mówią jednym głosem?
O wszystkie te wątpliwości zapytaliśmy Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz Główny Inspektorat Pracy.
Według MRPiPS, pracodawca powinien poinformować cudzoziemca w sposób pisemny i zrozumiały dla niego językowo o ogólnym prawie pracownika do wstępowania do związku zawodowego oraz do jego zakładania. - Nie ma obowiązku wskazywania konkretnych organizacji związkowych funkcjonujących u danego pracodawcy – mogłoby to bowiem zostać odebrane jako faworyzowanie określonych związków. Jednocześnie nic nie stoi na przeszkodzie, aby pracodawca udostępnił przestrzeń informacyjną (np. tablicę ogłoszeń) do wykorzystania przez organizacje związkowe, jeśli takie działają w zakładzie pracy, umożliwiając im przedstawienie swojej działalności i oferty – przekazało ministerstwo. I wyjaśniło, że obowiązek informacyjny odnosi się do nowo zatrudnianych cudzoziemców i realizowany jest z chwilą zatrudnienia. - Ustawodawca nie przewidział obowiązku informowania pracowników już zatrudnionych przed 1 czerwca 2025 r. Niemniej, jeżeli pracodawca zdecyduje się na udostępnienie przestrzeni ogłoszeniowej dla organizacji związkowych, informacja ta może dotrzeć również do obecnych pracowników, co jest zgodne z ideą transparentności i wspierania dialogu społecznego – podkreślił resort.
Co ciekawe, w opinii MRPiPS, w przypadku, gdy u pracodawcy nie działają związki zawodowe, pracodawca nadal jest zobowiązany do przekazania cudzoziemcowi informacji o tym, czym są związki zawodowe, oraz o prawie do ich tworzenia i przystępowania do nich. Taka informacja powinna być sformułowana ogólnie – i uznaje się, że jej przekazanie stanowi realizację obowiązku ustawowego.
GIP już na wstępie zaznaczył, że odpowiedzi były wcześniej konsultowane z ministerstwem. I przekazał, że przepis nie formułuje szczegółowych wymogów
w odniesieniu do treści kierowanej do cudzoziemca informacji. Wobec powyższego za wystarczające można uznać poinformowanie cudzoziemca w sposób ogólny, że ma on prawo wstępować do związków zawodowych. Nie jest zatem wymagane wskazywanie konkretnych organizacji związkowych, które działają w podmiocie powierzającym pracę cudzoziemcowi.
- W opinii MRPiPS, z uwagi na brak przepisów przejściowych, na podmiocie powierzającym pracę cudzoziemcowi spoczywa obowiązek poinformowania o prawie wstępowania do związków zawodowych nie tylko cudzoziemców, którym podmiot ten powierzył pracę po wejściu w życie nowej ustawy, lecz także pozostałych cudzoziemców, którzy wykonują pracę w tym podmiocie, tzn. również przyjętych do pracy przed dniem 1 czerwca 2025 r. – wskazał GIP. W odpowiedzi możemy też przeczytać, że ustawa nie zwalnia podmiotu powierzającego pracę z obowiązku przekazania cudzoziemcowi wspomnianej informacji, w przypadku gdy w danym podmiocie nie działają związki zawodowe. W takim przypadku podmiot powierzający pracę może dodatkowo poinformować cudzoziemca, że w chwili przekazania informacji o prawie wstępowania do związków zawodowych w zakładzie nie działają organizacje związkowe.
Przepis do zmiany, i to pilnej
Zdaniem Michała Wysłockiego, w zakresie, w którym praktyka pokazuje, że nowe przepisy wprowadzają zamieszanie, ustawa powinna zostać znowelizowana i to jak najszybciej. – Stosowanie prawa nie powinno być oparte na interpretacjach ministerstwa. Pracodawcy potrzebują jasnych, rzetelnie przygotowanych przepisów, które ograniczą wątpliwości. Nie mają też pewności czy z aktualną interpretacją ministerstwa zawsze zgodzi się kontrolujący pracodawcę inspektor PIP. Przedsiębiorcy chcą działać zgodnie z prawem i uniknąć dowodzenia słuszności swoich działań w długotrwałych procesach sądowych – kwituje.
Polecamy też w LEX: Tomaszewska Barbara, Zmiany w zatrudnianiu cudzoziemców i rynku pracy od 1 czerwca 2025 r. - warunki dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
