Czy pracodawca ma prawo zobowiązać pracownika lub zleceniobiorcę do założenia konta bankowego celem przekazywania wynagrodzenia?


 

W przypadku pracownika dopuszcza się obowiązkową zapłatę wynagrodzenia w formie bezgotówkowej tylko w układzie zbiorowym pracy.
W przypadku zleceniobiorcy stosowne zapisy o formie wypłaty powinny znajdować się w umowie.


 

W przypadku pracownika, obowiązującą zasadą jest wypłata wynagrodzenia w gotówce do rąk pracownika. Zgodnie z art. 86 § 1 Kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany wypłacać wynagrodzenie w miejscu, terminie i czasie określonych w regulaminie pracy lub w innych przepisach prawa pracy. Wypłaty wynagrodzenia dokonuje się w formie pieniężnej; częściowe spełnienie wynagrodzenia w innej formie niż pieniężna jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy przewidują to ustawowe przepisy prawa pracy lub układ zbiorowy pracy. Obowiązek wypłacenia wynagrodzenia może być spełniony w inny sposób niż do rąk pracownika, jeżeli tak stanowi układ zbiorowy pracy lub pracownik uprzednio wyrazi na to zgodę na piśmie.
Oznacza to, że konieczność wypłaty w formie przelewu na rachunek bankowy pracownika może nastąpić tylko gdy stanowią tak przepisy układu zbiorowego pracy, obowiązujące u danego pracodawcy (nie – regulaminu wynagradzania, wprowadzanie takich zapisów do regulaminu jest niedopuszczalne). Wymaganie pisemnej zgody pracownika na bezgotówkową formę wypłaty wynagrodzenia za pracę ma ściśle bezwzględnie obowiązujący charakter, a postanowienie regulaminu pracy dopuszczające ustną zgodę jest nieważne (wyrok SN z dnia 24 września 2003 r., I PK 324/02, OSNP 2004, nr 18, poz. 313).
W efekcie należy uznać, że pracodawca nie może "zmusić" pracownika do wyrażenia zgody na taką formę wypłaty. Jeżeli pracownik odmawia zgody, konieczne jest zapewnienie wypłaty w formie gotówkowej. Odmowa wypłaty wynagrodzenia w takiej formie przez pracodawcę i nie przekazanie pracownikowi stosownej kwoty pieniężnej do rąk stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracowniczym o którym mowa w art. 282 § 1 pkt 1 k.p., podlegające karze grzywny do 30.000 zł. Ponadto stanowi przesłankę do rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 § 11 k.p. (wyrok SN z dnia 8 sierpnia 2006 r., I PK 54/06, OSNP 2007, nr 15-16, poz. 219).
W przypadku umowy zlecenia przepisy Kodeksu cywilnego nie wskazują sposobu zapłaty wynagrodzenia za wykonane zlecenie. Zatem stosowny zapis o formie wypłaty można zawrzeć w umowie. Brak takiego zapisu nie upoważnia jednak zleceniodawcy do odmowy wypłaty umówionego wynagrodzenia w gotówce. W razie opóźnienia w zapłacie wynagrodzenia zleceniodawca będzie obowiązany zapłacić odsetki za zwłokę (art. 481 § 1 k.c.), a jeżeli z tego tytułu zleceniobiorca poniósł szkodę – także stosowne odszkodowanie (art. 415 k.c.).