Pytanie Użytkownika LEX BHP:
Pracownik doznał pęknięcia tętniaka przy dźwiganiu wg dopuszczalnych norm – czy można to zdarzenie uznać za wypadek przy pracy?
Odpowiedź eksperta
W opisanym przypadku niezwykle trudnym – choć nie niemożliwym – byłoby uznanie opisanego zdarzenia za wypadek przy pracy. Niewątpliwie zespół powypadkowy powinien wnikliwie przeanalizować wszystkie okoliczności zdarzenia, a w szczególności powinien zasięgnąć opinii lekarskiej, w celu ustalenia, czy pęknięcie tętniaka, jakiego doznał pracownik, mogło mieć faktyczny związek z przedstawionymi okolicznościami związanymi z pracą, czy też zostało spowodowane schorzeniem samoistnym, i od tej opinii uzależnić kwalifikację prawną zdarzenia.
Warunki uznania zdarzenia za wypadek przy pracy
Stosownie do postanowień art. 3 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (dalej u.u.w.) za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
- w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
W myśl art. 234 § 1 Kodeksu pracy, w razie wypadku przy pracy pracodawca ma obowiązek podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie, zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym i ustalić w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyn wypadku oraz zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom.
W razie wątpliwości potrzebna opinia lekarza
Z uwagi na to, że jednym z elementów definicji wypadku jest uraz (w myśl art. 2 pkt 13 u.u.w. jest to uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego), warto przytoczyć wyrok z 9 czerwca 2009 r., sygn. II PK 318/08, w którym Sąd Najwyższy uznał, że stwierdzenie w konkretnej sprawie, czy u ubezpieczonego wystąpił uraz w rozumieniu art. 2 pkt 13 u.u.w., musi być poprzedzone szczegółowymi ustaleniami faktycznymi. Ich dokonanie wymaga specjalistycznej wiedzy medycznej, a więc powinno zostać dokonane przez biegłych lekarzy. W tym celu zespół powypadkowy, który ma wątpliwości dotyczące wystąpienia u poszkodowanego urazu – zgodnie z § 7 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy – powinien zasięgnąć opinii lekarza, a w razie potrzeby opinii innych specjalistów, w zakresie niezbędnym do oceny rodzaju i skutków wypadku.
Czytaj też: Koniec okresowych szkoleń BHP dla 5 mln pracowników >
Przyczyna zewnętrzna wypadku w orzecznictwie sądowym
Przy analizie, czy dane zdarzenie jest wypadkiem przy pracy, trzeba wziąć pod uwagę również kwestię zewnętrznej przyczyny tego zdarzenia. W orzecznictwie utrwalił się pogląd, że jest to czynnik zewnętrzny, pochodzący spoza organizmu poszkodowanego, zdolny – w istniejących warunkach – wywołać szkodliwe skutki, w tym także pogorszyć stan zdrowia pracownika dotkniętego już schorzeniem samoistnym (por. wyrok SN z dnia 18 sierpnia 1999 r., II UKN 87/99, wyrok SN z 18 sierpnia 2009 r., I PK 18/09). Jak stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale siedmiu sędziów z 11 lutego 1963 r., sygn. III PO 15/62, za taką przyczynę można uznać nadmierny wysiłek fizyczny, np. dźwignięcie znacznego ciężaru, wywołujący w czasie pracy uszkodzenie organu wewnętrznego pracownika dotkniętego schorzeniem samoistnym, jeżeli przyspieszył on lub pogorszył istniejący stan chorobowy.
Przyczyną zewnętrzną wypadku może być również wykonywanie codziennych obowiązków pracowniczych, jeżeli przyczyniły się w znaczącym stopniu do pogorszenia samoistnej choroby pracownika (wyrok SN z 5 lutego 1997 r., II UKN 85/96, OSNAP 1997, nr 19, poz. 386), przy czym ocena nadmierności wysiłku fizycznego wymaga uwzględnienia możliwości fizycznych i psychicznych pracownika, w tym jego wieku i kondycji w dniu wypadku, która zależy także od tego, czy pracownik przystąpił do pracy po okresie dłuższego odpoczynku (urlopu), czy też wykonywał ją przemęczony dotychczasową jej intensywnością i rozmiarem oraz bez odpoczynku przez dłuższy czas (wyrok SN z 30 czerwca 1999 r., II UKN 22/99, OSNAP 2000, nr 18, poz. 696).
Sąd Najwyższy stwierdził także, iż podniesienie przez pracownika w czasie pracy znacznego ciężaru, które doprowadziło do nagłego uszkodzenia organizmu w takim stopniu, że stał się niezdolnym do wykonywania dotychczasowej pracy, ma charakter wypadku przy pracy, choćby nawet pracownik przed wypadkiem był dotknięty schorzeniem samoistnym, które jednak pozwalało na wykonywanie codziennej pracy (wyrok SN z dnia 16 lutego 1977 r., III PRN 55/76).
Pomimo tego, że pęknięcie tętniaka może wskazywać na brak przyczyny zewnętrznej określonej w definicji wypadku przy pracy, to jednak uważam, że zespół powypadkowy powinien zasięgnąć opinii lekarskiej, z której powinno wynikać, czy w tym konkretnym przypadku mogło do niego dojść w wyniku wykonywania pracy fizycznej, polegającej na podnoszeniu ładunku o określonej wadze.
Czytaj też: Firmy mają problem z oceną ryzyka zawodowego >
Trudna sprawa
Od razu warto zaznaczyć, że tego typu przypadki są niezwykle trudne do rozpatrywania w kategorii wypadków przy pracy (wynika to z faktu niejednoznacznej przyczyny zewnętrznej zdarzenia) i bardzo często zdarza się, że nawet jeśli pracodawca uzna takie zdarzenie za wypadek przy pracy, to Zakład Ubezpieczeń Społecznych w momencie wystąpienia przez pracownika o świadczenia odszkodowawcze, kwestionuje zasadność tego uznania. Dla pracodawcy jest to spory problem, zostaje bowiem zmuszony do korekty wypłaconego już pracownikowi 100-procentowego zasiłku chorobowego za czas niezdolności do pracy, a pracownik nie zawsze jest skory do dobrowolnego zwrotu niesłusznie – wg ZUS – pobranego zasiłku.
W takim przypadku pracownikowi pozostaje jedynie sądowa droga odwoławcza, przy czym linia orzecznicza sądów jest bardzo rozbieżna, a co za tym idzie – przewidywalność wyroku jest również niewielka.
Więcej przydatnych materiałów znajdziesz w LEX BHP:
Metody badania wypadku przy pracy >
Wpływ RODO na obowiązki pracodawcy w zakresie dokumentacji powypadkowej >
Obowiązki i uprawnienia pracodawcy w zakresie BHP >
Wypadek przy pracy i choroba zawodowa - obowiązki pracodawcy >
Kiedy pogorszenie stanu zdrowia pracownika można uznać za wypadek przy pracy? >
Procedura ustalania okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
