Na stronie Rządowego Centrum Legislacji pojawił się przygotowany przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi projekt ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Jego głównym celem jest uregulowanie kwestii związanych ze zbiegiem tytułów ubezpieczenia z rolniczego i powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych. - Nie ulega wątpliwości, że w zakresie ubezpieczenia społecznego rolników obowiązuje jedna z podstawowych zasad, iż w razie posiadania innego tytułu do ubezpieczenia lub podlegania zaopatrzeniu społecznemu, obowiązek ubezpieczenia rolniczego jest wyłączony. Zatem podleganie ubezpieczeniu społecznemu z innego tytułu niż prowadzenie działalności rolniczej „wyprzedza" ubezpieczenie społeczne rolników. Zawsze zatem pierwszeństwo ma nierolniczy tytuł do ubezpieczenia – wyjaśniają już na wstępie uzasadnienia autorzy projektu.

- Ten projekt wpisuje w zapowiadaną w Polskim Ładzie reformę, która ma dotyczyć rolników, a uregulowanie zbiegów tytułów do ubezpieczeń to pierwszy tego etap – ocenia radca prawny Magdalena Januszewska, specjalizująca się w prawie pracy, ubezpieczeń i zabezpieczenia społecznego.

Czytaj również: Rząd chce uregulować zbiegi tytułów do ubezpieczeń rolników>>
 

Uregulowanie tytułów zbiegów tytułów ubezpieczeń

Jaki sposób znalazło ministerstwo, żeby przeciwdziałać incydentalnym przerwom w ubezpieczeniu społecznym rolników?

Resort rolnictwa chce rozszerzyć zakres podmiotowy ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników o osoby (rolników i domowników), które równolegle z prowadzeniem działalności rolniczej posiadają tytuł do podlegania ubezpieczeniu w systemie powszechnym ze względu na:

  1. pobieranie świadczenia integracyjnego lub stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostali skierowani przez powiatowy urząd pracy, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych;
  2. pobieranie stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostali skierowani przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na szkolenie, staż lub przygotowanie zawodowe dorosłych, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 9a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych;
  3. pobieranie stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 9b ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych;
  4. pełnienie czynnej służby wojskowej jako żołnierz niezawodowy, z wyłączeniem żołnierzy pełniących służbę kandydacką, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych;
  5. odbywanie służby zastępczej, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 12 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

 

Dzięki tej zmianie osoba taka nadal podlegałaby ubezpieczeniu społecznemu rolników, pomimo objęcia jej z tych tytułów innym ubezpieczeniem społecznym.

Co ważne, rolnik lub domownik będzie mógł w każdym czasie odstąpić od ubezpieczenia, składając w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oświadczenie o odstąpieniu od tego ubezpieczenia, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym to oświadczenie zostało złożone w Kasie (projektowany art. 1 pkt 1, który dodaje nowy art. 5c ust. 2 do ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników). 

- Zgodnie z projektowanym art. 5c rolnicy i domownicy będą mogli jednocześnie podlegać ubezpieczeniu społecznemu rolników w okresie wykonywania aktywności, o których mowa w projektowanym przepisie, pomimo podlegania w tym okresie obowiązkowemu ubezpieczeniu powszechnemu w ZUS. Projektowany przepis nie powoduje zatem ubytku dochodów ZUS. Za osoby podlegające ubezpieczeniu w KRUS w trybie art. 5c należne będą bowiem składki do ZUS, jak i do KRUS. W praktyce oznacza to, że ustawodawca chce zabezpieczyć sytuacje przerwania okresu ubezpieczenia społecznego rolników tak by możliwym było korzystanie z uprawnień do ubezpieczenia społecznego w przypadku materializacji ryzyka – ocenia dr Antoni Kolek, prezes Instytutu Emerytalnego. 

 

Prawo do emerytury z ubezpieczenia i zaopatrzenia społecznego. Komentarz do ustaw z orzecznictwem

Inetta Jędrasik-Jankowska

Sprawdź  

Renta rolnicza dla całkowicie niezdolnych do pracy w gospodarstwie rolnym

Projekt  przewiduje również wprowadzenie rozwiązania analogicznego do tego, jakie obowiązuje w systemie powszechnym. A mianowicie renty rolniczej dla osób z długim stażem ubezpieczeniowym (co najmniej 25 lat), które stały się całkowicie niezdolne do pracy w gospodarstwie rolnym oraz nie ukończyły wieku emerytalnego. Jak twierdzi MRiRW, takie osoby nie powinny być pozbawione prawa do renty rolniczej, nawet jeśli w ostatnim okresie nie podlegały rolniczemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu. - Ponadto świadczenie takie wypłacane będzie tylko przez określony czas, do osiągnięcia wieku emerytalnego, ponieważ wówczas osoba uprawniona uzyska prawo do emerytury rolniczej – podkreśla resort.

Dziś, na mocy art. 21 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który łącznie spełnia następujące warunki:

  1. podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez wymagany okres, o którym mowa w ust. 2;
  2. jest trwale lub okresowo całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym;
  3. całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w okresie podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu lub w okresach, o których mowa w art. 20 ust. 1 pkt 1 i 2, lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

W projekcie proponuje się dodanie do art. 21 ww. ustawy nowego ust. 1a, zgodnie z którym przepis ust. 1 pkt 3 nie będzie miał zastosowania do ubezpieczonego, który podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 25 lat i jest całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym. Zgodnie zaś z dodawanym nowym ust. 9, do ubezpieczonego, który podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 25 lat i jest całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym, nie będzie stosowny art. 21 ust. 8, który wymaga posiadania 5 lat ubezpieczenia emerytalno-rentowego ubezpieczonego - w okresie ostatnich 10 lat przed złożeniem wniosku o przyznanie renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy.

 

Sprawdź również książkę: Prawo do emerytury z ubezpieczenia i zaopatrzenia społecznego. Komentarz do ustaw z orzecznictwem >>


Będzie jednorazowe odszkodowanie

Ministerstwo zamierza też wprowadzić jednorazowe odszkodowanie dzieciom własnym i przysposobionym rolnika ubezpieczonego w pełnym zakresie, jego pasierbom i wnukom, do ukończenia przez nich 16 roku życia, z którymi prowadził wspólne gospodarstwo domowe, jeżeli doznały uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy rolniczej, świadcząc pomoc w gospodarstwie rolnym. Takie jednorazowe odszkodowanie przysługiwałoby też  ubezpieczonemu rolnikowi w przypadku śmierci jego dzieci własnych, przysposobionych, pasierbów lub wnuków, o których mowa w pkt 1a, jeżeli zmarli wskutek wypadku przy pracy rolniczej, świadcząc pomoc w gospodarstwie rolnym.

- Od kilku lat Fundusz Składkowy Ubezpieczenia Społecznego Rolników finansuje ubezpieczenie grupowe następstw nieszczęśliwych wypadków dzieci do ukończenia 16 roku życia, będących pod opieką osób objętych ubezpieczeniem społecznym rolników w pełnym zakresie. Aktualnie ubezpieczenie w tym zakresie jest wykupywane na okres jednego roku w instytucjach ubezpieczeniowych oferujących tego typu ochronę osobową. Mając jednak na względzie aktualną politykę rządu zmierzającą do ochrony wszystkich podmiotów w gospodarstwie rodzinnym bez względu na wiek, zaproponowano w projekcie ustawy (art.1 pkt 2), stały mechanizm chroniący dzieci świadczące pomoc w gospodarstwie rolnym ze względu na możliwy wypadek przy pracy rolniczej – tłumaczą autorzy powody wprowadzenia jednorazowego odszkodowania. I dalej: - Ze względu na to ryzyko, będzie przysługiwać jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej, na takich samych zasadach jak osobom podlegającym ubezpieczeniu społecznemu rolników. Koszty finansowania tego świadczenia będą pokrywane ze środków Funduszu Składkowego Ubezpieczenia Społecznego Rolników, który jest samofinansujący i nie korzysta z dotacji z budżetu państwa.

 

Emerytura za gospodarstwo

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi chce też uregulować kwestię emerytury rolniczej. Dziś warunkiem niezbędnym do jej uzyskania jest też wyzbycie się gospodarstwa rolnego. W projekcie znalazła się więc propozycja uchylenia z art. 28 w ust. 4 w pkt 1 litery b).  To jest – jak wyjaśniają autorzy projektu - konsekwencją wyroku Sądu Najwyższego z 18 stycznia 2012 r. II UK 82/11, gdzie sąd orzekł, że ubezpieczony w KRUS ma prawo do rolniczej emerytury w pełnej wysokości, jeśli swoje gospodarstwo wydzierżawi dziecku. - To z kolei prowadziło do rozbieżności podczas interpretacji tego przepisu w jego obecnym brzmieniu. Dlatego, aby uniknąć problemów związanych z realizacją tego przepisu, konieczna jest przedmiotowa zmiana – podkreśla ministerstwo.

Projektowana ustawa ma wejść w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia, z pewnymi wyjątkami.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.