Co powinien zawierać roczny plan działania społecznego inspektora pracy?

Społeczna inspekcja pracy jest "służbą społeczną" pełnioną przez pracowników zakładu pracy mającą na celu zapewnienie przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz ochronę uprawnień pracowniczych określonych w przepisach prawa pracy.
Społeczna inspekcja pracy reprezentuje interesy wszystkich pracowników zakładu pracy bez względu na ich przynależność związkową i jest kierowana przez zakładowe organizacje związkowe w zakładzie pracy.
W art. 4 ustawa z dnia 24 czerwca 1983 r. o Społecznej Inspekcji Pracy (Dz. U. Nr 35, poz. 163 z późn. zm.) zawarto zadania społecznej inspekcji pracy, której zadaniem jest kontrolowanie na bieżąco warunków pracy w celu zapewnienia pracownikom bezpiecznych warunków pracy na poszczególnych stanowiskach pracy poprzez:
a. kontrolowanie stanu budynków, maszyn, urządzeń technicznych i sanitarnych oraz procesów technologicznych z punktu widzenia bezpieczeństwa i higieny pracy,
b. kontrolowanie przestrzegania przepisów prawa pracy, w tym postanowień układów zbiorowych pracy i regulaminów pracy, w szczególności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, młodocianych i osób niepełnosprawnych, urlopów i czasu pracy, świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,
c. uczestniczenie w kontroli przestrzegania w zakładzie pracy przepisów dotyczących ochrony środowiska naturalnego,
d. branie udziału w ustalaniu okoliczności przyczyn wypadków przy pracy oraz w analizowaniu przyczyn wypadków, zachorowań na choroby zawodowe i inne schorzenia wywołane warunkami środowiska pracy oraz kontrolowanie stosowania przez zakład pracy właściwych środków zapobiegawczych,
e. uczestniczenie w przeprowadzaniu społecznego przeglądu warunków pracy i pracach zakładowej komisji BHP,
f. podejmowanie działań na rzecz aktywnego udziału pracowników zakładu pracy w kształtowaniu właściwych warunków bhp oraz oddziaływanie na przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bhp.

Na społecznego inspektora pracy nałożono bardzo szeroki zakres zadań i obowiązków, Wykonanie tych wszystkich zadań i obowiązków od społecznego inspektora pracy wymaga odpowiedniego podejścia do ich realizacji w sposób zorganizowany i oparty na planowanym działaniu.
Podstawą działania sip powinien być plan pracy opracowany na okres roku kalendarzowego i zatwierdzony przez zakładowe organizacje związkowe.
Przy tworzeniu planu pracy powinna być pomocna własna ocena warunków pracy w zakładzie oraz dokumentacja uzyskana podczas kontroli i przeglądów warunków pracy,
Wskazane byłyby także propozycje zgłaszane przez wydziałowych i grupowych sip oraz wnioski z analizy sytuacji chorobowej i wypadkowej w zakładzie pracy.
Prawidłowo opracowany plan pracy powinien zawierać określenie rodzaju planowanej pracy, terminy ich wykonania oraz rubrykę uwag, w której będą notowano by efekty uzyskane w wyniku realizacji wskazanego działania.
Po zatwierdzeniu planu pracy przez zakładowe organizacje związkowe społeczny inspektor pracy odpowiedzialny jest za jego prawidłowe i terminowe wykonanie. Zakładowy społeczny inspektor pracy ma także obowiązek, przynajmniej raz na kwartał, składać zakładowym organizacjom związkowym sprawozdanie z wykonania planu.
Sprawozdanie z wykonania planu mogą być składane ustnie lub opracowane w formie pisemnej w zależności od uzgodnień pomiędzy społecznym inspektorem pracy a związkami zawodowymi.

Przykłady
Uwagi ogólne do planu pracy
1. Plan pracy posiada charakter ramowy (ogólny) i powinien być w miarę potrzeby uszczegółowiony w oparciu o branżę, wielkość zakładu, charakter produkcji, warunki pracy załogi, a także umiejętności działania samego społecznego inspektora pracy.
2. W planie szczegółowym należy uwypuklić problematykę specyficzną dla danej branży i danego zakładu pracy.
3. Plan pracy może obejmować problematykę ogólnozakładową lub też tylko wybranych wydziałów, czy też komórek organizacyjnych, gdzie istnieją największe zagrożenia wypadkowe i zdrowotne.
4. Plan pracy powinien być okresowo analizowany celem wprowadzenia uzupełnień i niezbędnych zmian.
5. W oparciu o roczny plan pracy należy opracować kwartalne lub miesięczne harmonogramy kontroli i innych czynności sip.

Przykładowy roczny plan pracy zakładowego społecznego inspektora pracy:
1. Zapoznanie się z zakładowym układem zbiorowym pracy bądź regulaminem wynagradzania pracowników oraz regulaminem pracy.
2. Analiza wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zakładzie pracy za rok ubiegły.
3. Kontrola świadczeń należnych pracownikom z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
4. Kontrola wewnętrzna w zakresie bhp na terenie zakładu pracy wspólnie z inspektorem bhp w celu stwierdzenia faktycznego stanu bhp w zakładzie.
5. Kontrola wstępnych i okresowych badań lekarskich pracowników.
6. Kontrola wstępnych i okresowych szkoleń pracowników w zakresie bhp
7. Kontrola warunków pracy pracowników młodocianych.
8. Kontrola warunków pracy zatrudnionych kobiet.
9. Kontrola zakładu pracy pod względem porządku, czystości i kultury miejsca pracy.
10. Okresowe szkolenie wydziałowych i grupowych SIP.
11. Udział SIP w posiedzeniu zakładowej Komisji bhp
12. Kontrola gospodarki odzieżą roboczą i ochronną (przydział, naprawa i pranie odzieży).
13. Kontrola stanu zaopatrzenia i wydawania pracownikom środków higieny osobistej.
14. Kontrola przestrzegania przez pracowników przepisów i zasad bhp.
15. Kontrola maszyn i urządzeń pod kątem bhp.
16. Kontrola eksploatacji urządzeń podlegających pod UDT oraz uprawnień kwalifikacyjnych pracowników w tym zakresie.
17. Kontrola sprawności technicznej kotłowni i urządzeń centralnego ogrzewania oraz uprawnień kwalifikacyjnych pracowników.
18. Kontrola sprawności technicznej urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych w zakładzie pracy.
19. Kontrola stanu urządzeń energetycznych i ochrony przeciwporażeniowej oraz kwalifikacji osób wykonujących nadzór i eksploatację ww. urządzeń.
20. Kontrola sprawności technicznej urządzeń sanitarno-higienicznych w zakładzie.
21. Kontrola warunków pracy przy robotach transportowych i w magazynach.
22. Kontrola zasad wydawania i warunków spożywania przez pracowników napojów i posiłków profilaktycznych.
23. Kontrola przestrzegania norm higieniczno-sanitarnych w zakresie natężenia oświetlenia na stanowisku pracy – kontrola wyników pomiarów.
24. Kontrola przestrzegania norm higieniczno-sanitarnych w zakresie hałasu, wibracji, mikroklimatu, zapylenia i środków chemicznych (kontrola pomiarów środowiskowych).
25. Kontrola wyposażenia apteczek w zakresie udzielania pierwszej pomocy oraz uprawnień pracowników przeszkolonych do jej udzielania.
26. Kontrola instrukcji techniczno-ruchowych, technologicznych oraz instrukcji obsługi maszyn i urządzeń w zakładzie pracy.
27. Opracowanie sprawozdania z działalności SIP.
Krzysztof Zamajtys