Senat pracuje nad uchwaloną 21 lutego przez Sejm nowelizacją ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP. 

Wiceszef MSWiA Maciej Duszczyk, przedstawiając zapisy ustawy, podkreślił, że na granicy polsko-białoruskiej mamy do czynienia ze sztucznym szlakiem migracyjnym. - To są osoby, które naturalnie nie dotarłyby bez współpracy z rządami rosyjskim, białoruskim, na terytorium Polski - wyjaśnił.

Wiceminister podkreślił, że ustawa jest elementem kompleksowego rozwiązania związanego z presją migracyjną. Zapewnił, że resort starał się w tej ustawie wyważyć dwie rzeczy - element bezpieczeństwa i konieczności zareagowania na to, z czym mamy dzisiaj do czynienia z elementami prawa międzynarodowego, którymi Polska jest zobowiązana.

Senatorowie złożyli poprawki do ustawy

Wicemarszałek Senatu Maciej Żywno (Trzecia Droga) zaproponował poprawki. Dotyczą one m.in. rozszerzenia grupy wrażliwej na wszystkich małoletnich, nie tylko tych bez opieki; kolejna - techniczna - opisuje postępowanie straży granicznej wobec stwierdzenia, czy dana osoba zalicza się do takiej grupy.- Życie człowieka to najwyższa wartość. Życie dziecka tym bardziej - powiedział. Przypomniał, że negatywną opinię co do ustawy wyraziło biuro legislacyjne Senatu, a także organizacje pozarządowe zajmujące się prawami człowieka oraz migracją.

Zaproponowane poprawki oraz całość ustawy będzie głosowana pod koniec posiedzenia Senatu.

Wcześniej - we wtorek i środę - podczas wspólnego posiedzenia Komisji Praw Człowieka i Praworządności oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej senatorowie opowiedzieli się za poparciem ustawy bez poprawek.

Biuro Legislacyjne Senatu stwierdziło natomiast, że ustawa budzi zastrzeżenia co do jej zgodności z artykułem 56 ust. 2 konstytucji ze względu na czasowe wyłączenie prawa cudzoziemca do ubiegania się o ochronę międzynarodową. Cudzoziemcowi, który w Rzeczypospolitej Polskiej poszukuje ochrony przed prześladowaniem, może być przyznany status uchodźcy zgodnie z wiążącymi Rzeczpospolitą Polską umowami międzynarodowymi.

Podczas posiedzenia komisji organizacje pozarządowe krytykowały zapisy noweli. Negatywne opinie, w tym niezgodność ustawy z Konstytucją RP i prawem międzynarodowym, wyrazili przedstawiciele m.in. Biura Wysokiego Komisarza ONZ ds. Uchodźców (UNHCR), Save The Children Polska, Biuro Rzecznika Praw Dziecka, Stowarzyszenia Interwencji Prawnej oraz Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.

Co zakłada ustawa

Przypomnijmy, że ustawa zakłada, że ograniczenie prawa do złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej będzie mogło zostać wprowadzone rozporządzeniem Rady Ministrów na wniosek Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Szef MSWiA będzie musiał poinformować sejmową Komisję Administracji i Spraw Wewnętrznych o złożeniu wniosku ograniczającego prawo do azylu. Posłowie poprali również poprawkę, która wyklucza rozdzielanie rodzin na granicy. 

Jego wprowadzenie powinno uwzględniać "potrzebę zapobieżenia destabilizacji sytuacji wewnętrznej" w kraju oraz mieć na celu "możliwie jak najmniejsze ograniczenie praw cudzoziemców zamierzających ubiegać się o udzielenie ochrony międzynarodowej".

Zgodnie z nowelą ograniczenie będzie miało charakter czasowy, a jednorazowo okres obowiązywania ograniczenia nie będzie mógł przekroczyć 60 dni. Okres obowiązywania ograniczenia będzie mógł być przedłużony na czas oznaczony, nie dłuższy niż 60 dni, po wyrażeniu zgody przez Sejm.

Rozporządzenie ma także określać odcinek granicy, na którym stosowane jest ograniczenie. Na granicy zewnętrznej, nieobjętej przepisami rozporządzenia, stosowane będą zasady ogólne.

Określono też, że Straż Graniczna, pomimo ograniczeń, będzie przyjmować wnioski o udzielenie ochrony międzynarodowej od małoletnich bez opieki, kobiet ciężarnych, osób, które mogą wymagać szczególnego traktowania, w szczególności ze względu na swój wiek lub stan zdrowia. Ograniczenie nie będzie dotyczyć także osoby, wobec której zachodzą okoliczności, które w ocenie Straży Granicznej "jednoznacznie świadczą, że jest ona zagrożona rzeczywistym ryzykiem doznania poważnej krzywdy w państwie, z którego przybyła bezpośrednio" na terytorium Polski.

Nowelizacja ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP spotkała się z krytyką organizacji pozarządowych skupionych wokół problematyki praw człowieka takich jak Amnesty International Polska, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę. Podczas wysłuchania publicznego zwracały uwagę na niezgodność przepisów z prawem międzynarodowym oraz polską konstytucją.