Czy ZUS wypłaci pracownikowi jednorazowe odszkodowanie za uszczerbek na zdrowiu, jeżeli winę za wypadek przy pracy ponosi pracodawca? Czy ZUS dodatkowo obciąży pracodawcę?

Odpowiedź:

Wina pracodawcy (nawet wyłączna) nie ma wpływu na prawo pracownika do świadczeń odszkodowawczych wypłacanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Nie powoduje ona również dodatkowego finansowego obciążenia pracodawcy przez ZUS.

Uzasadnienie:

Stosownie do postanowień art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r., poz. 1242) – dalej u.u.w., za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
  1. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
  2. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
  3. w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
 
 
Zgodnie z art. 234 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r., poz. 1502 z późn. zm.), w razie wypadku przy pracy pracodawca ma obowiązek podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie, zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym i ustalić w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyn wypadku oraz zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom.
 
 
Sposób i tryb postępowania przy ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposób ich dokumentowania określają przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 105, poz. 870) - r.o.w.p.
Przepisy r.o.w.p. zobowiązują pracodawcę, aby po uzyskaniu zawiadomienia o wypadku przy pracy powołał zespół powypadkowy (co do zasady składający się z pracownika służby bhp oraz społecznego inspektora pracy), którego zadaniem jest ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku oraz sporządzenie – nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku – protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, według wzoru ustalonego w przepisach rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 16 września 2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz. U. Nr 227, poz. 2298).
Na podstawie tak przygotowanej dokumentacji powypadkowej poszkodowany pracownik może ubiegać się o świadczenia odszkodowawcze z ZUS, których katalog określa art. 6 ust. 1 u.u.w. (m.in. zasiłek chorobowy, jednorazowe odszkodowanie, renty itp.). Żaden przepis nie ogranicza prawa pracownika do świadczeń odszkodowawczych (w tym do jednorazowego odszkodowania) w związku z zawartym w protokole powypadkowym stwierdzeniem, że do zdarzenia doszło na skutek winy pracodawcy. Takie stwierdzenie nie powoduje również dodatkowego (np. finansowego) obciążenia pracodawcy przez ZUS, natomiast może ułatwić pracownikowi dochodzenie ewentualnych roszczeń uzupełniających na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r., poz. 121 z późn. zm.).
Sytuacja wyglądałaby odmiennie, gdyby zespół powypadkowy wyłączną winą za dany wypadek obarczył poszkodowanego pracownika. Należy bowiem przypomnieć, że zgodnie z art. 21 ust. 1-2 u.u.w., poszkodowanemu pracownikowi nie przysługują świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego, gdy wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez niego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. To samo dotyczy sytuacji, w której poszkodowany znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku.
 
W LEX znajdziesz więcej przydatnych materiałów: