Wstęp

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019, z późn. zm.) - dalej pr. wod., grunty pokryte wodami powierzchniowymi stanowią własność właściciela tych wód. Granicę tej własności wyznacza art. 14 ust. 1a pr. wod. powołanego przepisu stanowiący, iż przez grunty pokryte śródlądowymi wodami powierzchniowymi oraz morskimi wodami wewnętrznymi rozumie się grunty tworzące dna i brzegi cieków naturalnych, jezior oraz innych naturalnych zbiorników wodnych, w granicach linii brzegu.

Jeżeli chodzi o Skarb Państwa, to z mocy ustawy jego własność stanowią:

- wody morza terytorialnego,

- morskie wody wewnętrzne wraz z morskimi wodami wewnętrznymi Zatoki Gdańskiej, (zgodnie z art. 1 ust. 3 ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej; tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1502, z późn. zm., zwierzchnictwo terytorialne Rzeczypospolitej Polskiej nad morskimi wodami wewnętrznymi i morzem terytorialnym rozciąga się na wody, przestrzeń powietrzną nad tymi wodami oraz na dno morskie wód wewnętrznych i morza terytorialnego, a także na wnętrze ziemi pod nimi.)

- śródlądowe wody powierzchniowe płynące oraz

- wody podziemne.

Grunty pod wodami śródlądowymi stojącymi, które znajdują się w jeziorach nieprzepływowych oraz w rowach i studniach stanowią własność Skarbu Państwa, o tyle o ile Skarb Państwa jest właścicielem tych gruntów - w przypadku wód stojących własność gruntu przesądza bowiem o własności wody.

Wody stanowiące własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego to tzw. wody publiczne. Gospodarowanie wodami publicznymi, a tym samym gruntami pokrytymi tymi wodami w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa wykonują następujące organy:

1) Minister właściwy do spraw gospodarki morskiej - w stosunku do wód morza terytorialnego oraz morskich wód wewnętrznych wraz z wodami Zatoki Gdańskiej;

2) Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej - w stosunku do wód istotnych dla kształtowania zasobów wodnych oraz ochrony przeciwpowodziowej, w szczególności wód podziemnych oraz śródlądowych wód powierzchniowych:

a) w potokach górskich i ich źródłach,

b) w ciekach naturalnych, od źródeł do ujścia, o średnim przepływie z wielolecia równym lub wyższym od 2,0 m3/s w przekroju ujściowym,

c) w jeziorach oraz sztucznych zbiornikach wodnych, przez które przepływają cieki, o których mowa w lit. b,

d) granicznych,

e) w śródlądowych drogach wodnych;

3) dyrektor parku narodowego - w stosunku do wód znajdujących się w granicach parku, z wyłączeniem wymienionych wyżej wód granicznych i wód w śródlądowych drogach wodnych, które są sklasyfikowane w klasie wyższej niż klasa I, na podstawie ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej (Dz. U. z 2001 r. Nr 5, poz. 43);

4) marszałek województwa, jako zadanie z zakresu administracji rządowej wykonywane przez samorząd województwa - w stosunku do wód istotnych dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa, służących polepszeniu zdolności produkcyjnej gleby i ułatwieniu jej uprawy, oraz w stosunku do pozostałych wód niewymienionych powyżej.

Rodzaje tytułów prawnych uprawniających do korzystania z gruntów pod wodami stanowiących własność Skarbu Państwa

Inwestor, którego inwestycja jest planowana jest do realizacji na gruntach pokrytych wodami stanowiącymi własność Skarbu Państwa winien dysponować odpowiednim tytułem prawnym do gruntu niezbędnym dla przeprowadzenia tej inwestycji, uprawniającym do wykonywania robót budowlanych. Tytuł ten inwestor winien uzyskać od Skarbu Państwa, reprezentowanego przez odpowiedni organ.

Zgodnie z art. 20 pr. wod. grunty pokryte wodami, stanowiące własność Skarbu Państwa, niezbędne do prowadzenia różnego rodzaju przedsięwzięć mogą być oddawane osobom trzecim w użytkowanie lub użyczenie, w zależności od tego na potrzeby jakiego rodzaju przedsięwzięcia grunty te mają być wykorzystywane.

Zgodnie z ustępem 1 przywołanego przepisu, grunty pokryte wodami, stanowiące własność Skarbu Państwa, niezbędne do prowadzenia przedsięwzięć związanych z:

1) energetyką wodną,

2) transportem wodnym,

3) wydobywaniem kamienia, żwiru, piasku oraz innych materiałów lub wycinaniem roślin z wody,

4) wykonywaniem infrastruktury transportowej,

5) wykonywaniem infrastruktury przemysłowej, komunalnej lub rolnej,

6) działalnością służącą do uprawiania rekreacji, turystyki, sportów wodnych oraz amatorskiego połowu ryb,

7) działalnością usługową służącą do innych celów niż określone w pkt 6,

8) wykonywaniem infrastruktury telekomunikacyjnej

- oddaje się w użytkowanie za opłatą roczną, chyba że na mocy ustawy są od tej opłaty zwolnione.
Na potrzeby pozostałych przedsięwzięć, a więc niewymienionych w art. 20 ust. 1 pr. wod., grunty pod wodami stanowiącymi własność Skarbu Państwa oddawane są w użyczenie na zasadach określonych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.) - dalej k.c., a więc nieodpłatnie. Zgodnie z art. 710 k.c., przez umowę użyczenia, użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nie oznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy.