Trybunał w ogłoszonym 2 lutego br. wyroku jednak zastrzegł, że prawo do milczenia nie może uzasadniać całkowitego braku współpracy z właściwymi organami, na przykład w postaci odmowy stawienia się na przesłuchanie czy też podejmowania działań mających na celu jego opóźnienie
Komisja giełdowa ukarała za wykorzystanie poufnych informacji
W dniu 2 maja 2012r. włoska krajowa komisja ds. spółek i giełdy nałożyła na DB kary w łącznej wysokości 300 tys. EUR za popełniony w 2009r. czyn niedozwolony o charakterze administracyjnym polegający na wykorzystywaniu informacji poufnych. Organ ten nałożył na niego również karę w wysokości 50000EUR za brak współpracy.
DB wielokrotnie wnioskował bowiem o przesunięcie terminu przesłuchania, na które został wezwany jako osoba posiadająca informacje o okolicznościach faktycznych, i odmawiał udzielenia odpowiedzi na pytania zadane mu na przesłuchaniu, kiedy się na nie stawił.
W następstwie oddalenia sprzeciwu wobec tych sankcji DB wniósł skargę kasacyjną do sądu kasacyjnego. W dniu 16 lutego 2018 r. sąd ten skierował do trybunału konstytucyjnego zagadnienie incydentalne dotyczące zgodności z konstytucją przepisu prawa włoskiego, na podstawie którego została nałożona sankcja za brak współpracy. Przepis ten przewiduje kary za niezastosowanie się w terminie do poleceń komisji lub opóźnienie wykonywania przez ten organ funkcji nadzorczych, w tym w odniesieniu do osoby, której komisja zarzuca wykorzystanie informacji poufnych.
Trybunał konstytucyjny podkreślił, że w prawie włoskim wykorzystywanie informacji poufnych stanowi zarówno czyn niedozwolony o charakterze administracyjnym, jak i przestępstwo karne. Sąd ten zaznaczył następnie, że wskazany przepis został przyjęty w wykonaniu szczególnego obowiązku nałożonego przez dyrektywę 2003/6 iż e stanowi on obecnie wykonanie przepisu rozporządzenia nr 596/2014.
Czytaj także: TSUE: Ogłuszenie zwierzęcia przed ubojem rytualnym zgodne z unijnym prawem>>
W związku z tym skierował on do Trybunału UE pytanie o zgodność tych aktów prawnych z Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej („karta”), a w szczególności z prawem do milczenia. Trybunał, orzekający w składzie wielkiej izby, orzekł, że osobie fizycznej przysługuje prawo do milczenia, chronione na mocy karty i stwierdził, że dyrektywa 2003/6 i rozporządzenie nr 596/2014 pozwalają państwom członkowskim na poszanowanie tego prawa w ramach dochodzenia prowadzonego wobec takiej osoby i mogącego prowadzić do pociągnięcia jej do odpowiedzialności za czyn niedozwolony zagrożony sankcjami administracyjnymi mającymi charakter karny lub do odpowiedzialności karnej.
Czytaj w LEX: Raport "Polscy prawnicy przed ETPC: 1994-2020" >
Ważne orzecznictwo ETPC
W świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dotyczącego prawa do rzetelnego procesu sądowego. Trybunał Sprawiedliwości podkreślił, że prawo do milczenia, które stanowi sedno pojęcia „rzetelnego procesu sądowego”, sprzeciwia się w szczególności temu, aby „oskarżona” osoba fizyczna została ukarana za odmowę udzielenia właściwemu organowi na podstawie dyrektywy 2003/6 lub rozporządzenia nr 596/2014 odpowiedzi, które mogłyby prowadzić do pociągnięcia jej do odpowiedzialności za czyn niedozwolony zagrożony sankcjami administracyjnymi mającymi charakter karny lub do odpowiedzialności karnej.
Trybunał wyjaśnił w tym względzie, że orzecznictwo dotyczące spoczywającego na przedsiębiorstwach obowiązku dostarczenia, w ramach postępowań mogących prowadzić do nałożenia sankcji za zachowania antykonkurencyjne, informacji, które mogłyby następnie zostać wykorzystane w celu ustalenia ich odpowiedzialności za takie zachowania, nie może być stosowane w drodze analogii w celu ustalenia zakresu prawa do milczenia osoby fizycznej oskarżonej o wykorzystywanie informacji poufnych.
Czytaj w LEX: Informacja poufna po zmianach wynikających z rozporządzenia MAR >
Prawo do milczenia, ale z ograniczeniami
Trybunał dodał, że prawo do milczenia nie może jednak uzasadniać całkowitego braku współpracy danej osoby z właściwymi organami, na przykład w postaci odmowy stawienia się na przewidziane przez te organy przesłuchanie czy też podejmowania działań mających na celu opóźnienie owego przesłuchania.
Trybunał wskazał też, że zarówno dyrektywa 2003/6, jak i rozporządzenie nr 596/2014, mogą być interpretowane w sposób zgodny z tym prawem do milczenia w tym znaczeniu, że nie nakazują one ukarania osoby fizycznej za odmowę udzielenia właściwemu organowi odpowiedzi, które mogą prowadzić do pociągnięcia tej osoby do odpowiedzialności za czyn niedozwolony zagrożony sankcjami administracyjnymi mającymi charakter karny lub do odpowiedzialności karnej.
TSUE stwierdził, że w tych okolicznościach brak wyraźnego wykluczenia sankcji za taką odmowę nie może mieć wpływu na ważność tych aktów. Zadaniem państw członkowskich jest zapewnienie, aby osoba fizyczna nie mogła zostać ukarana za odmowę udzielenia takich odpowiedzi właściwemu organowi.
Czytaj w LEX: Własny zamiar wywołania cenotwórczego zdarzenia w świetle definicji informacji poufnej >
