Sąd okręgowy oddalił powództwo w sprawie o zapłatę. Apelacja powoda okazała się zasadna i sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok, zasądzając na rzecz powoda od pozwanego dochodzone w sprawie należności.
Trudna sytuacja finansowa
Sąd Apelacyjny w Lublinie, orzekając o kosztach procesu, obciążył pozwaną jedynie obowiązkiem zwrotu części tych kosztów – kosztami zastępstwa procesowego. Sąd swoje rozstrzygnięcie w tym przedmiocie wydał na podstawie art. 102 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem, w wypadkach szczególnie uzasadnionych, sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.
Czytaj w LEX: Obciążenie stron kosztami postępowania >
Sąd apelacyjny podkreślił, że szczególnie uzasadniony przypadek uzasadniający zastosowanie art. 102 k.p.c. związany jest m.in. z trudną sytuacją finansową strony. Sąd zaznaczył, że pozwany przez wiele miesięcy doznawał ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej o profilu gastronomicznym z uwagi na wprowadzony lockdown w dobie pandemii. Sąd zauważył jednocześnie, że postawa pozwanego wskazywała na chęć polubownego załatwienia sporu. Nie można uznać, że działania pozwanego były nielojalne – zauważył.
- Norma prawna rekonstruowana na podstawie art. 102 k.p.c. uzależnia możliwość fakultatywnego nieobciążenia przez sąd strony, która proces przegrała, od wystąpienia przesłanki o charakterze otwartym. Wszak przepis ten wskazuje, iż sąd może odstąpić od obciążenia kosztami strony w szczególnie uzasadnionych przypadkach.
- W nauce prawa podkreśla się, iż norma ta ma przeciwdziałać sytuacji, w której obciążenie strony przegrywającej proces jest trudne do pogodzenia z poczuciem sprawiedliwości lub zasadami współżycia społecznego. W mojej ocenie słusznie sąd apelacyjny sięgnął do regulacji art. 102 k.p.c., podejmując decyzję o nieobciążenia strony kosztami postępowania w części – zwraca uwagę adwokat dr Szymon Solarski ze Śląskiej Kancelarii Adwokackiej.
Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Sytuacja materialna strony przegrywającej proces jako przesłanka odstąpienia od obciążania jej kosztami procesu >
Czytaj też: WSA: Adres prezesa spółki w upadłości likwidacyjnej niezbędny do pozwu, więc trzeba go podać
Mecenas Solarski akcentuje, że poważne trudności gospodarcze, na które natrafili przedsiębiorcy w czasie epidemii Covid-19 po pierwsze nie były przez nich zawinione, a po drugie miały charakter niespodziewany, co w sposób wręcz oczywisty negatywnie wpłynęło na ich sytuację finansową, co nie może pozostać niedostrzeżone w praktyce sądowej.
I dodaje: Jak wynika z uzasadnienia komentowanego wyroku sąd, sięgając do regulacji art. 102 k.p.c., oparł się nie tylko na fakcie wystąpienia tych niespodziewanych perturbacji gospodarczych, ale także z uwagi na koncyliacyjną postawę pozwanej strony. Łącznie doprowadziło to Sąd do zastosowania dobrodziejstwa normy prawnej art. 102 k.p.c. Możliwość zastosowania art. 102 k.p.c. należy jednak za każdy razem ocenić in concreto, względem sytuacji finansowej oraz procesowej danej strony postępowania. Prowadzi to do wniosku, iż trudności gospodarcze wywołane pandemią Covid-19 powinny być brane pod uwagę przy rozstrzyganiu o kosztach postępowania, jednak nie oznacza to, iż każdemu przedsiębiorcy takie zwolnienie jest należne. Dopiero odpowiedź na pytanie, czy obciążanie kosztami procesu przedsiębiorcy dotkniętego negatywnymi skutkami lockdownu w konkretnej sprawie jest trudne do pogodzenia z poczuciem sprawiedliwości, powinno doprowadzić do zastosowania art. 102 k.p.c. Jednym słowem lock-down nie zwalnia erga omnes i z urzędu od kosztów sądowych.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 2 czerwca 2021 r., I AGa 37/21, LEX nr 3190285.
