Nowe opłaty od 1 stycznia 2024 roku. Firma zapłaci za odpady z plastikowych jednorazówek

Przedsiębiorcy sfinansują zbieranie, uprzątanie, transport i przetwarzanie odpadów, które powstały z wyrobów używanych jednokrotnie. Chodzi nie tylko o pojemniki i kubki do żywności, ale także nawilżane chusteczki, baloniki czy filtry do wyrobów tytoniowych. Obowiązkowe będą też kampanie edukacyjne.  

Nowe daniny wprowadzona zostały w Polsce ustawą o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej. Wynika to z wdrożenia do krajowych przepisów unijnej dyrektywy SUP, zwanej dyrektywa plastikową, ograniczającej wprowadzanie wyrobów plastikowych jednorazowego użytku. Poniżej podstawowe obowiązki, z którymi zmierzą się firmy od początku 2024 r.

Czytaj też: Noworoczny toast pod chmurką o 20 groszy droższy, a przedsiębiorcom głowy spuchną od sprawozdań

Kogo i czego dotyczą zmiany

Od 1 stycznia 2024 r. przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu niektóre produkty plastikowe jednorazowe objęte ROP (rozszerzoną odpowiedzialnością producenta) będą ponosili opłaty na pokrycie kosztów zagospodarowania odpadów powstałych z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. Wysokość opłaty i to, za co jest pobierana różni się dla poszczególnych produktów, które są wymienione w załączniku 9 do ustawy produktowej. Pogrupowano je w trzech sekcjach:

Sekcja I dotyczy:

• pojemników na żywność przeznaczoną do bezpośredniego spożycia, zazwyczaj spożywaną bezpośrednio z pojemnika i gotową do spożycia bez dalszej obróbki, w tym na żywność typu fast food lub na inne posiłki gotowe do bezpośredniego spożycia, z wyjątkiem pojemników na napoje, talerzy oraz paczek i owijek zawierających żywność;
• paczek i owijek wykonanych z elastycznych materiałów, zawierających żywność przeznaczoną do bezpośredniego spożycia bez dalszej obróbki;
• pojemników na napoje o pojemności do 3 l;
•  kubków na napoje (także ich pokrywek i wieczek);
• lekkich toreb na zakupy z tworzywa sztucznego (tzw. „zrywek”);

Sekcja II dotyczy:

• chusteczek nawilżanych;
• balonów, za wyjątkiem balonów do użytku przemysłowego lub innych profesjonalnych zastosowań, nieoferowanych konsumentom.

Sekcja III dotyczy:

• wyrobów tytoniowych z filtrami zawierającymi tworzywa sztuczne i filtrów zawierających tworzywa sztuczne sprzedawanych do używania łącznie z wyrobami tytoniowymi.

Nowość

Nowość

Prawo ochrony środowiska

Bartosz Rakoczy, Błażej Wierzbowski

Sprawdź  

Ile zapłaci firma

Stawki opłaty dla odpadów wymienionych w sekcji I wynoszą 10 gr za 1 kg wprowadzonych do obrotu produktów.

Dla resztek wymienionych w sekcji III jest to 0,01 zł za sztukę wyrobów tytoniowych z filtrami zawierającymi tworzywa sztuczne, także filtrów zawierających tworzywa sztuczne sprzedawanych łącznie z wyrobami tytoniowymi. Ale uwaga. W tym przypadku jako sztukę rozumie się nie np. pojedynczy papieros, a paczkę papierosów (taką jakie są sprzedawane detalicznie, czyli pojedynczą).

Przedsiębiorca oblicza należną kwotę, mnożąc stawkę opłaty oraz odpowiednio masę albo liczbę sztuk wprowadzonych do obrotu w danym roku kalendarzowym przez danego przedsiębiorcę.

Z tych wpływów pokryte mają zostać koszty zbierania odpadów z tych produktów,  w tym koszty utworzenia i utrzymania systemów zbierania, transportu i ich przetwarzania, a także uprzątania oraz transportu i przetwarzania  odpadów analogicznych, jak te, które wprowadził przedsiębiorca. Jeśli chodzi o wyroby wymienione w sekcji II, to stawka wynosi 1 grosz za opakowanie chusteczek, a opłatę, którą ponosi przedsiębiorca oblicza się analogicznie jak wyżej. W tym przypadku producent pokrywa koszty uprzątania oraz transportu i przetwarzania odpadów analogicznych, jak te, które wprowadził przedsiębiorca.

Obowiązki sprawozdawcze

Wprowadzanie jednorazówek do obrotu przedsiębiorcy muszą także sprawozdawać w bazie danych o odpadach, w której uprzednio mają obowiązek zarejestrować swoją działalność w tym zakresie. Wiąże się z wniesieniem opłaty rejestrowej i w następnych latach – rocznej. Konieczne jest także umieszczanie numeru rejestrowego na dokumentach związanych z tą działalnością. Dodatkowym obowiązkiem jest prowadzenie ewidencji (od 24 kwietnia 2023), którą należy przechowywać przez pięć lat. Pierwsze sprawozdanie do BDO trzeba złożyć do 15 marca 2024 r., przy czym nie wiąże się ono z wnoszeniem opłaty. O tym trzeba będzie pamiętać przy sprawozdaniu za 2024 rok.

Edukacja społeczeństwa też będzie kosztować

Przedsiębiorcy będą musieli również wnosić opłaty na kampanie informacyjno-edukacyjne, czyli działania mające na celu podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa w zakresie prawidłowego postępowania z jednorazowymi odpadami obejmującymi w tym przypadku:

•  wyroby tytoniowe z filtrami zawierającymi tworzywa sztuczne i filtry zawierające tworzywa sztuczne,
• chusteczki nawilżane,
• balony,
• lekkie torby na zakupy,
• podpaski higieniczne, tampony oraz aplikatory do tamponów.

Opłata na kampanie edukacyjne to iloczyn stawki oraz odpowiednio masy lub liczby sztuk wprowadzonych do obrotu produktów.

Stawki opłaty, zgodnie z ustawą, wynoszą:

• 5 gr za 1 kg wprowadzonych do obrotu lekkich toreb na zakupy (tzw. zrywek) oraz narzędzi połowowych zawierających tworzywa sztuczne;
• 1 gr za 10 sztuk wprowadzonych do obrotu wyrobów tytoniowych z filtrami zawierającymi tworzywa sztuczne i filtrów sprzedawanych łącznie z wyrobami tytoniowymi;
• 1 gr za sztukę wprowadzonych do obrotu chusteczek nawilżanych, balonów, podpasek higienicznych, tamponów oraz aplikatorów do tamponów.

Przy czym, sztuka to opakowanie detaliczne (jednostkowe), a nie pojedynczy tampon czy papieros, podobnie jak wyjaśnialiśmy wyżej.

Co ważne, obowiązków tych nie można przenieść na organizacje odzysku, tak jak to ma miejsce np. przy opakowaniach. Ten obowiązek wchodzi w życie od 1 stycznia 2024 roku. Po raz pierwszy opłatę trzeba będzie przeznaczyć do 1 marca 2025 r. za rok 2024 na prowadzenie kampanii lub do 15 marca 2025 wpłacić na konto urzędu marszałkowskiego. W przypadku wyrobów tytoniowych i filtrów możliwe jest tylko wniesienie opłaty. Jeżeli opłata wynosi mniej niż 10 zł, firma nie musi finansować kampanii.

Podstawa prawna:

• ustawa z 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (Dz. U. z 2020 r. poz. 1903 ze zm. w tym nowelizacją z 14 kwietnia 2023 r. - poz. 877)  -  art. 3k–3n oraz 11b i załączniki nr 9 oraz 10
• rozporządzenie ministra klimatu i środowiska  z 9 grudnia 2023 r. w sprawie stawek opłaty na pokrycie kosztów zagospodarowania odpadów powstałych z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 2686)

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.