Europejska Sieć Ekologiczna (ESE) Natura 2000 jest realizacją naszych zobowiązań wobec dwóch konwencji międzynarodowych ratyfikowanych przez państwa członkowskie Unii Europejskiej (w tym Polskę) - Konwencji o Ochronie Różnorodności Biologicznej i Konwencji Berneńskiej. Jednym z podstawowych zobowiązań Unii Europejskiej było powstrzymanie spadku różnorodności biologicznej i tempa wymierania gatunków do 2010 roku.

Sieć Natura 2000 jest formą odpowiedzi na to wyzwanie i zasadniczym sposobem realizacji polityki ochrony przyrody UE. Przez ostatnie lata, 27 krajów członkowskich tworzy spójną, opartą na wspólnych zasadach sieć obszarów chronionych pokrywającą obecnie około 850 tys. km2, prawie 20% terytorium Wspólnoty. Obszar kwalifikowany jest jako teren Natura 2000 na bazie ujednoliconych naukowych kryteriów określonych między innymi w dyrektywach EWG 79/409/EWG (dla obszarów ptasich) i 92/43/EWG (dla obszarów siedliskowych). I tak obszary ptasie Natura 2000 - tak zwane Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków - są tworzone na terenach ostoi ptaków o randze europejskiej (tzw. IBA - od Important Bird Areas). Ostoje te zostały zinwentaryzowane na terenie całej Europy (także poza UE) przez światową federację towarzystw ochrony ptaków BirdLife International. Przedstawicielem BirdLife w Polsce jest Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków (OTOP). Komisja Europejska traktuje spis Important Bird Areas dla poszczególnych krajów jako punkt odniesienia dla budowy sieci obszarów ptasich w państwach członkowskich. Od postępu w uzupełnianiu sieci Komisja uzależnia przyznanie funduszy strukturalnych.

Początkowo (w 2004 roku) rząd Polski zgłosił utworzenie 74 obszarów ptasich. Pod naciskiem Komisji Europejskiej w poprzedniej kadencji dwukrotnie dodawano następne ostoje, ostatnie rozporządzenie z 5 września 2007 r. wyznaczyło 124 obszary ptasie. Pozostawienie niepełnej sieci Natura 2000 i brak adekwatnej reakcji rządu Polski po kolejnych monitach skłoniło Komisję Europejską do podania sprawy do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Obecny rząd zdecydował się w pełni wyznaczyć sieć Natura 2000 w Polsce. Efektem decyzji jest między innymi współpraca przy uzupełnianiu obszarów ptasich sieci Natura 2000 Ministerstwa Środowiska z ekspertami z Instytutu Ochrony Przyrody PAN (IOP PAN) oraz Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków.

Obecnie trwają konsultacje społeczne dotyczące nowych obszarów ptasich. W Polsce kryteria europejskie spełnia 140 ostoi IBA wyznaczonych przez OTOP w 2004 roku i dodatkowo dziesięć obszarów, które zostały zidentyfikowane w ramach inwentaryzacji prowadzonych w latach 2004-2007. Tak więc docelowo kompletna sieć Obszarów Specjalnej Ochrony Ptaków w Polsce powinna zawierać około 150 ostoi ptasich.

źródło: Gazeta Prawna, 24 czerwca 2008 r.