Możliwych kolizji wartości, jak też sposobów ich rozwiązywania w procesie stosowania norm prawa publicznego gospodarczego jest wiele. Ks. dr hab. Włodzimierz Broński z KUL wskazuje, że są trzy typy wartości dla badaczy prawa. Wartości społeczne o charakterze kulturowym, które są dorobkiem tradycji, czyli w uproszczeniu wartości europejskiej. Po drugie, wartości zapisane w konstytucji, po trzecie - wartości danej gałęzi prawa. W sytuacji, kiedy dochodzi do konfliktu ten system wartości pęka. Czy zatem jest konflikt? Definicji jest bardzo wiele.

- Konflikt jest zjawiskiem naturalnym, zachodzi w organizacjach i relacjach, które bardzo dobrze funkcjonują. Konflikt jest nieunikniony, zatem konfliktów nie należy powstrzymywać, ale trzeba je odpowiednio diagnozować i nimi zarządzać. Konflikty mogą być pożyteczne pod warunkiem, że będzie się nimi dobrze zarządzało, bo mogą dodawać motywacji, powodować wzrost wiedzy, mogą przyczynić się do jakiej innowacji. Mogą przyczynić się do dobrych zmian – mówił ks. dr hab. Włodzimierz Broński.

Zauważył, że kiedy mówimy o sporze na gruncie prawa, to właśnie te trzy typy wartości stanowią ramy aksjologiczno-normatywne do komunikacji i poszukania jak najlepszych rozwiązań. A czy w konfliktach wartości mediacja jest możliwa? Część praktyków uważa, że tam gdzie konflikt wartości jest dominujący raczej nie.

- Uważam, że można i należy rozwiązywać konflikty wartości w drodze postępowania mediacyjnego, ale pod warunkiem, że jest to postępowanie oparte na jednym spójnym systemie wartości – mówił dr hab. Włodzimierz Broński.

 

Dyrektywa polityczna nie służy prawu

- Kwintesencją publicznego prawa gospodarczego jest to, co wypowiada prawodawca w ramach zasady społecznej gospodarki rynkowej. Ta zasada jest odzwierciedleniem szeregu wartości. Jakich? To kwestia dużego subiektywizmu w tym zakresie. Sądzę, że to zasada wolności gospodarczej, to poszanowaniu wolnego rynku, swobód przedsiębiorców, preferowanie interesu społecznego, publicznego, zasadności kojarzenie interesów ekonomicznych i społecznych – mówił prof. Andrzej Powałowski z Uniwersytetu Gdańskiego

Dr hab. Katarzyna Kokocińska z Uniwersytetu Adama Mickiewicza z Poznania zwróciła uwagę, że niestety, coraz częściej polskim ustawodawstwie pojawia się norma prawna, która ma status normy programowej, a więc dyrektywy politycznej. Wskazuje cele polityki państwa i przesądza o tym, że stan objęty tym celem staje się wartością pozytywną pod postacią choćby ochrony środowiska, ochrony konkurencji i konsumenta.

- Rola wartości w tworzeniu i stosowaniu prawa jest zdeterminowana uprzednim spełnieniem kryterium przynależności do wartości prawodawcy jako elementu obiektywnego, a nie elementu subiektywnego, czyli wartości obowiązujących prawnie, wartości do których prawodawca odsyła przez użycie klauzul generalnych i zwrotów nieokreślonych oraz moralności publiczna – mówiła dr hab. Katarzyna Kokocińska.  

 

Państwo może ingerować w prawo pod pewnymi warunkami

Dr hab. Helena Kisilowska z Uniwersytetu Techniczno - Humanistycznego w Radomiu mówiąc o wartościach w publicznym prawie gospodarczym wymienia, że musi ono chronić istotne wartości i dobra ważne w ludzkim współistnieniu. Musi jasno precyzować prawa i obowiązki, zapewniać skuteczny mechanizm kontroli i ochrony w tym system kar i odpowiedzialności. Prawo powinno zapewnić też podstawy aktywnej roli państwa, które w imię dobra wspólnego może ingerować w prawa i mechanizmy rynkowe opierając swoje działania na prawdziwej, szerokiej, nowoczesnej wiedzy.  Zagrożeniem jest jednak kapitalizm państwowy i „państwo przedsiębiorcze”.

 - I wielkie „czempiony”, które de facto są częścią aparatu państwa, mimo formalnie korporacyjnej struktury. Często ten interes publiczny, który służy władzy, nie jest interesem publicznym – podkreśliła.

Jej zadaniem, dobre prawo gospodarcze musi zapewnić uczciwość, sprawiedliwość, legalność ale także efektywność ekonomiczną i gospodarność. Nie wystarczy jednak do polskiego systemu prawnego przenieść mechanicznie fragmenty regulacji prawnych z innych państw. Konieczne jest stworzenie spójnego systemu polskiego publicznego prawa gospodarczego zharmonizowanego z systemem Unii Europejskiej i umowami międzynarodowymi.

 

Wiele przestrzeni konfliktu wartości

Podczas kilkunastu sesji naukowcy z całej Polski dyskutowali o konfliktach wartości m.in. w prawie ochrony środowiska i gospodarowania przestrzenią, w prawie energetycznym, w prawie gospodarowania nieruchomościami i prawie budowlanym, prawie ochrony konsumentów i konkurencji, prawie zamówień publicznych. Przejawów konfliktów wartości jest bowiem wiele, z jednej strony jest na przykład jawność informacji o przedsiębiorcach z drugiej ochrona prywatności i ochrona danych osobowych, interes przedsiębiorcy a kwestia ochrony konsumenta,