Czy wypłata udziałów członkowskich po zmarłym członku spółdzielni w całości stanowi dla osób, którym spółdzielnia je wypłaci przychód z tytułu praw majątkowych i podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

Spółdzielnia mieszkaniowa dokona wypłaty udziału członkowskiego po śmierci członka spółdzielni (w związku z wygaśnięciem członkostwa) osobie wskazanej w deklaracji. Mam dwie różne sytuacje: W pierwszym przypadku osobą wskazaną w deklaracji członkowskiej jest małżonka zmarłego członka, w momencie wnoszenia udziału istniała wspólność majątkowa. W drugim przypadku osobą wskazaną w deklaracji jest krewny zmarłego członka spółdzielni (bez wspólności majątkowej).

Pytanie:
Czy w obydwu przypadkach na spółdzielni ciąży obowiązek pobrania zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i przekazania do 20 następnego miesiąca na konto urzędu skarbowego deklaracji PIT-4R oraz informacji PIT-11?

Odpowiedź:
Wypłata udziałów członkowskich po zmarłym członku spółdzielni w całości stanowi dla osób, którym spółdzielnia je wypłaci przychód z tytułu praw majątkowych i podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Dotyczy to zarówno osób wskazanych w deklaracji/oświadczeniu byłego członka spółdzielni niebędących, jak i będących jego spadkobiercami. Przepisy u.p.d.o.f. nie dzielą przychodu z praw majątkowych w zależności od tego komu udziały zostaną wypłacone, nie różnicują w związku z tym i sposobu poboru oraz odprowadzania zaliczki na podatek dochodowy.

Uzasadnienie:
Wypłata udziałów członkowskich po zmarłym członku spółdzielni stanowi dla osób, którym spółdzielnia je wypłaci przychód z tytułu praw majątkowych, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 i art. 18 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - dalej u.p.d.o.f., a nie ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Oświadczenie będące realizacją prawa majątkowego (prawa do udziałów członkowskich) wypłaca spółdzielnia, zatem to na spółdzielni ciąży obowiązek pobrania zaliczki na podatek dochodowy i przekazania ich w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki (podatek) na rachunek właściwego urzędu skarbowego (art. 41 ust. 1 u.p.d.o.f.). Spółdzielnia zobowiązana jest również do sporządzenia w terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym deklarację PIT-4R (art. 42 ust. 1a u.p.d.o.f.), zaś w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym płatnicy są obowiązani deklaracji PIT-11 (art. 42 ust. 2 pkt 1 u.p.d.o.f.).
Stanowisko takie potwierdzają interpretacje wydane w imieniu Ministra Finansów. Przykładowo w interpretacji z dnia 16 maja 2013 r., IBPBII/1/415-187/13/AA wskazano, że nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego czy są one spadkobiercami (art. 922 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121 - dalej k.c.). Zasada ta dotyczy praw majątkowych z tytułu udziałów członkowskich w spółdzielniach. Należy zauważyć, iż nie ma znaczenia, czy osoba wskazana w deklaracji/odrębnym pisemnym oświadczeniu przez członka spółdzielni jest jego spadkobiercą. Przepisy u.p.d.o.f. nie dzielą przychodu z praw majątkowych w zależności od tego komu udziały zostaną wypłacone, nie różnicują w związku z tym i sposobu poboru oraz odprowadzania zaliczki na podatek dochodowy. Podkreślenia bowiem wymaga, że spółdzielnia ma na mocy art. 16 § 3 Prawo spółdzielcze wypłacić udziały osobie wskazanej przez członka spółdzielni i prawo z tego konkretnego tytułu nie należy do spadku, nawet gdyby osobą wskazaną w deklaracji/pisemnym oświadczeniu był jego spadkobierca.
W świetle powyższego objęcie udziałów po zmarłym członku spółdzielni podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, nie podlega natomiast przepisom ustawy o podatku od spadków i darowizn.

[Uwaga! Odpowiedź na to pytanie jest już nieaktualna od 1 IV 2015 r.]