Trwają konsultacje projektu nowelizacji ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, który 30 stycznia złożyli w Sejmie posłowie PSL. Postulują oni wprowadzenie nowego mechanizmu subwencji środowiskowej jako części subwencji ogólnej skierowanej do samorządów gminnych o ograniczonych możliwościach rozwoju ze względu na ich położenie na terenach obszarów o szczególnych walorach przyrodniczych prawnie chronionych.
W Polsce istnieje ponad 300 gmin, które, zdaniem posłów PSL, ze względu na położenie na obszarach o szczególnych walorach przyrodniczych prawnie chronionych nie funkcjonują normalnie z powodu nałożonego na nie – przepisami różnych ustaw - środowiskowego reżimu ochronnego (ich tereny pokryte są obszarami chronionymi w ponad 50% powierzchni). Ze względu na ustanowione przepisami legislacyjnymi ograniczenia w gospodarowaniu przestrzenią obszarów prawnie chronionych, a także ich zasobami (przyrodniczymi, wodnymi czy surowcowymi) - obszary chronione rozumiane jako parki narodowe oraz inne formy ochrony przyrody rozumiane w kontekście przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 , Nr 151, poz. 1220 z późn. zm.) są postrzegane przez społeczności lokalne – w przeważającej liczbie przypadków – jako niedające się pokonać bariery w rozwoju gminnych jednostek samorządowych.
Fakt posiadania terenów chronionych w gminach „przyrodniczych” znacząco zmniejsza możliwości aktywnego wykorzystywania tych terenów do celów rozwoju gospodarczego. Dlatego głównym celem projektu nowelizacji jest dofinansowanie gmin, na obszarach których znajdują się znaczne powierzchnie obszarów przyrodniczych takich jak parki narodowe, rezerwaty oraz obszary Natura 2000 chronionych na zasadach określonych w ustawie o ochronie przyrody, w wysokości uzależnionej od powierzchni chronionych form przyrody znajdujących się na terenie poszczególnych gmin. Przy czym założeniem projektodawców było wprowadzenie limitu łącznej powierzchni obszarów chronionych, powyżej której subwencja byłaby przyznawana.
Projektodawcy postulują wprowadzenie nowego mechanizmu subwencji środowiskowej jako części subwencji ogólnej skierowanej właśnie do tych samorządów gminnych w drodze nowelizacji ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Subwencja ta byłaby przyznawana z budżetu państwa, według obiektywnych kryteriów określonych w ustawie i mogłaby być przeznaczona przez władze gminy na dowolny cel mieszczący się w realizacji ich zadań własnych.
Łukasz Matłacz