Członkowie rad nadzorczych spółek, w stosunku do których spółka z udziałem Skarbu Państwa jest podmiotem dominującym, którzy zostali powołani przed rejestracją zmian statutów wynikających z konieczności wdrożenia nowelizacji ustawy o zasadach zarządzania mieniem państwowym  nie muszą spełniać wymogów, o których mowa w art. 19 ust. 1-3 i 5  ustawy, np. uzyskania pozytywnej opinii Rady ds. spółek Skarbu Państwa czy ukończenia studiów MBA. Mogą także dokończyć pełnienie swoich funkcji. 

Problematyczne przepisy przejściowe

Wraz z wejściem w życie ustawy o zasadach zarządzania mieniem państwowym w dniu 1 stycznia 2017 r. zaczęły obowiązywać przepisy ją wprowadzające (ustawa wprowadzająca). Zgodnie z jej art. 111  w zakresie spełniania warunków do pełnienia funkcji członka organu zarządzającego lub członka organu nadzorczego, w rozumieniu ustawy wprowadzanej w art. 1, przez osoby, które w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy pełnią te funkcje, stosuje się przepisy dotychczasowe - do czasu wygaśnięcia ich mandatów.

21 lutego 2019 r. została uchwalona nowelizacja u.z.m.p., która zmieniła art. 20 ust. 1 i jednoznacznie rozstrzygnęła, iż obowiązek odwołania członków rad nadzorczych, którzy nie spełniają wymogów ustawowych dotyczy także spółek, wobec których spółka Skarbu Państwa jest podmiotem dominującym. Nowelizacja nie zawierała jednak przepisu intertemporalnego dotyczącego zastosowania znowelizowanego art. 20 ust. 1 u.z.m.p. Wprowadziła natomiast przepis intertemporalny, dotyczący stosowania art. 19a ust. 1, zgodnie z którym: „W zakresie spełniania wymogów do pełnienia funkcji członków organów nadzorczych spółki, o której mowa w art. 19a ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1, przez osoby powołane przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, które w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy pełnią te funkcje, stosuje się przepisy dotychczasowe – do czasu wygaśnięcia ich mandatów” (art. 20 ust. 1 nowelizacji). W żadnym stopniu nie wpływa on jednak na treść art. 111 ustawy wprowadzającej, np. poprzez jego usunięcie lub zmianę. Wskazane przepisy obowiązują po wejściu w życie nowelizacji równolegle, ale mają różny zakres podmiotowy.

 

Adresatem normy określonej w art. 19a u.z.m.p. (dodanym przez nowelizację) są organy administracji rządowej oraz państwowe osoby prawne w zakresie w jakim wykonują swoje uprawnienia do wyznaczenia kandydata na członka rady nadzorczej na podstawie uprawnień przyznanych w statucie spółki lub odrębnych przepisach. Z kolei art. 111 Ustawy ma w omawianym zakresie charakter ogólnej normy intertemporalnej dla UZMP. Oznacza to, że znajdzie on zastosowanie do:

  1. do członków organów wskazywanych przez podmiot uprawniony do wykonywania praw z akcji należących do Skarbu Państwa (tak jak przed wejściem w życie Nowelizacji Ustawy); oraz 
  2. do spółek z udziałem Skarbu Państwa, które są podmiotami dominującymi w rozumieniu art. 4 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (z tym, że w tym przypadku – wobec braku odmiennych przepisów intertemporalnych – znajdzie on zastosowanie odpowiednie). 

Odpowiednio nie znaczy tak samo

Należy zauważyć, że w dniu wejścia w życie u.z.m.p. (tj. 1 stycznia 2017 r.) na spółkach z udziałem Skarbu Państwa nie ciążył obowiązek podjęcia działań mających na celu wprowadzenie do statutów spółek zależnych postanowień dotyczących konieczności odwołania członków rad nadzorczych spółek, którzy nie spełniają wymogów, o których mowa w art. 19 ust. 1-3 i 5 u.z.m.p. Obowiązek ten zgodnie z art. 19 nowelizacji ustawy powinien zostać zrealizowany w ciągu 9 miesięcy od dnia wejścia jej w życie, tj. do 29 grudnia 2019 r. Jednocześnie z przepisu art. 111 ustawy wprowadzającej wynika szersza norma, którą należy odczytywać jako ochronę przed swoistym wygaszeniem kadencji członków organów rad nadzorczych będących w toku, a w konsekwencji jako przesądzenie, że czas sprawowania mandatu powinien być poddany regułom obowiązującym w dacie powołania w skład organu. Oznacza to, że w przypadku spółek zależnych od spółek Skarbu Państwa, norma wynikająca z art. 111 ustawy wprowadzającej powinna uwzględniać fakt późniejszego powstania obowiązku odwołania członków rad nadzorczych niespełniających wskazanych kryteriów. W konsekwencji zasadne jest przyjęcie, że datą graniczną jej zastosowania w zakresie obowiązków spółek Skarbu Państwa względem członków rad nadzorczych w podmiotach od spółek Skarbu Państwa  zależnych będzie data rejestracji przez sąd rejestrowy zmian w statutach spółek zależnych od spółek Skarbu Państwa wprowadzających obowiązek odwołania członków rady nadzorczej, którzy nie spełniają wymogów ustawowych. 

 

Kodeks spółek handlowych. Łączenie, podział i przekształcanie spółek. Komentarz ebook

Małgorzata Badowska

Sprawdź  

Należy zatem uznać, że przepisy art. 19 ust. 6 u.z.m.p oraz art. 20 ust. 1 u.z.m.p. wprowadzają nakaz wdrożenia swoistych działań naprawczych w sytuacji, gdyby już pod rządami u.z.m.p. (odpowiednio: po wejściu w życie zmian do statutów spółek zależnych od spółek z udziałem Skarbu Państwa) w skład organu nadzorczego została powołana osoba, która nie spełnia kryteriów określonych w art. 19 ust. 1-3 i 5 u.z.m.p. Gdyby bowiem wolą ustawodawcy było, aby art. 19 ust. 6 u.z.m.p. oraz art. 20 ust. 1 u.z.m.p. był stosowany także do tych członków rady nadzorczej, którzy zostali powołani w jej skład przed wejściem w życie ustawy (odpowiednio: przed wejściem w życie zmian do statutów spółek zależnych od spółek z udziałem Skarbu Państwa) wówczas przepis art. 111 ustawy wprowadzającej byłby zbędny.

Tym samym należy przyjąć, że członkowie rad nadzorczych spółek, w stosunku do których spółka z udziałem Skarbu Państwa jest podmiotem dominującym, którzy zostali powołani przed rejestracją zmian statutów wynikających z konieczności wdrożenia nowelizacji u.z.m.p mogą dokończyć pełnienie swoich funkcji nawet, jeżeli nie spełniają wymogów, o których mowa w art. 19 ust. 1-3 i 5 u.z.m.p. Nie oznacza to oczywiście, że członek organu rady nadzorczej nie może być odwołany ze swojej funkcji przed upływem czasu, na jaki został powołany, np. z powodu negatywnej oceny sposobu sprawowania funkcji czy zmiany zasad polityki właścicielskiej.

 

Piotr Haiduk jest adwokatem, partnerem w Kancelarii M. Romanowski i Wspólnicy.

Piotr Kuźnicki jest adwokatem w Kancelarii M. Romanowski i Wspólnicy.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.