NFT (ang.: Non fungible token) jest niewymiennym tokenem, zarejestrowanym w technologii blockchain i reprezentującym unikatowe zasoby cyfrowe. Przykłady NFT mogą być różne – od zdjęć i filmów po tokeny reprezentujące nieruchomości w świecie wirtualnym. Cechą wspólną tokenów wymiennych i niewymiennych jest ich funkcjonalność – stanowią nośniki, na których utrwalane są aktywa. Jednak w przeciwieństwie do tokenów wymiennych, takich jak Bitcoin czy Ethereum (kryptowaluta najczęściej używana w obrocie NFT), niewymienne tokeny odzwierciedlają konkretne, zindywidualizowane aktywa. Innymi słowy, nabywając NFT zyskujemy nie tylko dostęp do pliku, który oglądać czy zapisać może każdy użytkownik, ale nasz plik jest powiązany z tokenem stanowiącym coś na kształt cyfrowego aktu własności. Dodatkowo, technologia blockchain umożliwia prześledzenie wcześniejszych losów naszego NFT oraz zarejestrowanych transakcji.
Czytaj w LEX: Non-fungible token a prawo autorskie >>>
Czytaj w LEX: Prawo własności intelektualnej a niewymienne tokeny (NFT) >>>
Jakie ryzyka wiążą się z NFT?
Z obrotem NFT wiąże się sporo ryzyk inwestorskich. W pierwszej kolejności można wskazać dość oczywiste ryzyko błędu inwestycyjnego – zakupu NFT, na które szybko minie moda i spadnie na wartości. Jednym ze spektakularnych „flopów” takich inwestycji jest wycena pierwszego tweeta twórcy Twittera, Jacka Dorseya. NFT stanowiące zrzut ekranu pierwszego tweeta zostało w marcu 2021 roku sprzedane irańskiemu przedsiębiorcy z branży kryptowalut za 3 mln dolarów. Kiedy w kwietniu 2022 r. Sina Estavi chciał wystawić NFT ponownie wyceniając je na 48 mln dolarów, aukcja zakończyła się ofertą 14 tysięcy dolarów. Ostatecznie, Estavi postanowił zrezygnować z aukcji i powiedział, że może nigdy nie sprzedać NFT.
Więcej w LEX: Prawne aspekty NFT - odpowiedzi na pytania >>>
Kolejnym ryzykiem jest łatwość w tworzeniu NFT. Z jednej strony stanowi to jedną z większych zalet takich aktywów, ale jest jednocześnie dużym zagrożeniem. Bez rozeznania w świecie NFT, można łatwo paść ofiarą oszustów podszywających się pod znanych wystawców tokenów albo zostać zwabionymi długą historią obrotu danym NFT, która to historia jest wynikiem tzw. handel wash – sytuacji, w której sztucznie podbija się cenę aktywów, otwierając wiele kont i handlując w zamkniętej grupie.
Trzeci aspekt ryzyka, które należy brać pod uwagę, to brak nabycia autorskich praw majątkowych przy nabyciu NFT. Kupując plik oznaczony niewymiennym tokenem, nabywamy jedynie sygnowany, numerowany egzemplarz tego pliku. Nie ma tu mowy o nabyciu praw autorskich ani udzieleniu licencji. Nawiasem mówiąc, zgodnie z polską ustawą o prawie autorskim, przeniesienie praw wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności. Nawet w przypadku, gdy formę pisemną zastąpimy dozwoloną formą elektroniczną i tak nabycie majątkowych praw autorskich do projektu utworu zarejestrowanego jako NFT, wiązałoby się z koniecznością podpisania dodatkowego dokumentu.
Co to jest crowdfunding i jak jest regulowany?
Crowdfunding, czyli innymi słowy finansowanie społecznościowe, to model wsparcia finansowego projektów oparty na dobrowolnych wpłatach celowych. Dotychczas platformy crowdfundingowe działały na zasadach swobody działalności gospodarczej. Obowiązująca od 29 lipca 2022 r. ustawa o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom, popularnie zwana ustawą crowdfundingową stanowi implementację do polskiego porządku prawnego zasad finansowania społecznościowego przewidzianych Rozporządzeniem (UE) 2020/1503 Parlamentu Europejskiego i Rady UE w sprawie finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych. Ustawa wprowadza nadzór i licencjonowanie tego typu działalności przez Komisję Nadzoru Finansowego. Prowadzenie działalności crowdfundingowej bez wymaganego zezwolenia KNF zagrożone jest karą grzywny do 5 mln zł.
Jak NFT może być wykorzystywane w crowdfundingu?
O NFT zrobiło się głośno, kiedy wartości aukcji sztuki opatrzonej niewymiennymi tokenami poszybowały w górę. Sama technologia była jednak wykorzystywana dużo wcześniej. Potencjał NFT dostrzegli nie tylko inwestorzy, ale także twórcy i właściciele start-upów, którzy za pomocą specjalnych kolekcji NFT, sprzedawanych za pośrednictwem platform crowdfundingowych, zbierają fundusze na realizację swoich projektów.
Więcej w LEX: Rodzaje crowdfundingu >>>
W ten sposób finansowane są filmy i inne projekty artystyczne. Ciekawym przykładem takiego przedsięwzięcia jest animowany film „PLUSH”, finansowany za pomocą kolekcji około 50 tysięcy NFT. Tokeny o wartości od 0,15 Ethereum (ok. 200 dolarów) dostępne są na platformie Open Sea. Dodatkowo, każdy inwestor w NFT staje się koproducentem filmu, uprawnionym do udziału w zyskach z dystrybucji.
Jakie są korzyści z finansowania projektów za pośrednictwem NFT?
Przede wszystkim, jeśli przygotowywana kolekcja wzbudzi zainteresowanie a jej marketing będzie umiejętnie prowadzony, można uzyskać finansowanie w dużo krótszym czasie niż w przypadku tradycyjnego crowdfundingu.
Dodatkową korzyścią, która może okazać się kluczowa dla powodzenia projektu, jest zbudowanie wokół jego realizacji zaangażowanej społeczności, wspierającej twórców nie tylko finansowo, ale także merytorycznie. Transakcje NFT w takim przypadku przestają być jednorazowymi transakcjami (czy darowiznami), a stają się początkiem relacji, często w dość ekskluzywnym gronie.
Czytaj w LEX: Crowdfunding a tajemnica zawodowa >>>
Czy sprzedaż NFT podlega opodatkowaniu podatkiem VAT?
Choć NFT nie jest obecnie uregulowane prawnie, rynek zaczyna wypracowywać standardy postępowania w przypadku obrotu niewymiennymi tokenami. Pod koniec sierpnia dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wydał dwie precedensowe interpretacje indywidualne dotyczące handlu tokenami NFT (Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z dnia 26 sierpnia 2022 r. (0111-KDIB1-1.4010.315.2022.6.SG) oraz Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z dnia 29 sierpnia 2022 r. (0111-KDIB3-1.4012.346.2022.7.ICZ).
Stan faktyczny opisany we wniosku o wydanie interpretacji dotyczył emisji przez polską spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością serii tokenów poprzez „zmintowanie” (minting) i ich dalsze przeniesienie na nabywców w zamian za płatność kryptowalutą. Pytania zadane we wnioskach dotyczyły m.in. ustalenia czy czynność przeniesienia NFT w zamian za walutę wirtualną stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT oraz momentu powstania przychodu po stronie spółki emitującej NFT.
Organ uznał, że czynności opisane przez spółkę w istocie będą świadczeniem usług, za które spółka będzie otrzymywać wynagrodzenie, które z kolei będzie stanowiło korzyść jaką spółka otrzyma od nabywców. W konsekwencji czynność sprzedaży NFT będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT.
Dyrektor KIS określił także, że momentem powstania przychodu z tytułu sprzedaży NFT w zamian za kryptowalutę będzie dzień wydania tokenu nabywcy, nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności, czyli w tym zakresie obowiązuje ogólna zasada wyrażona w art. 12 ust. 3a ustawy o CIT.
Bańka czy poważne narzędzia?
Do tej pory pojawiało się wiele głosów mówiących, że NFT to bańka finansowa, która musi pęknąć, czy też hit jednego sezonu, zwłaszcza na rynkach spekulacyjnych. Wiele wskazuje jednak na to, że niewymienne tokeny mogą być z powodzeniem używane w biznesie i kulturze, np. w projektach opartych na crowdfundingu. Jednocześnie organy prawne oraz podatkowe coraz wyraźniej dostrzegają potrzebę regulowania tego segmentu rynku, co pozwala mieć nadzieję na jego sprawniejsze i bardziej bezpieczne funkcjonowanie.
Autorka: Małgorzata Kociszewska, adwokat, senior associate w Kancelarii Penteris, specjalizuje się w kwestiach własności intelektualnej oraz nowoczesnych technologii, w tym dotyczących rozwoju gier i aplikacji, kryptowalut oraz NFT.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.