Blockchain to łańcuch bloków danych, które stanowią zdecentralizowaną, cyfrową bazę danych. Każdy blok danych powiązany jest z blokiem poprzednim i następnym, niczym ogniwa łańcucha oraz zawiera informację o dokonanej operacji połączenia (wraz z datą oraz rezultatem). Tym samym tworzy się łańcuch bloków danych, który powszechnie nazywany jest właśnie, w bardzo dosłowny sposób, blockchain. Warto przytoczyć definicję zawartą w opinii Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego „Technologia blockchain a jednolity rynek UE – w jakim kierunku zmierzamy?”, zgodnie z którą blockchain to struktura matematyczna służąca do przechowywania danych w sposób ograniczający ich uszkodzenia i zapobiegający użyciu nieprawdziwych danych.
Dwa klucze chronią dane
Powiązanie między blokami polega na zakodowaniu w nowym bloku informacji o czasie powstania połączenia (timestamp) oraz informacji o poprzednim bloku (hash). Potwierdzenie prawdziwości informacji zawartych w bloku, a przed utworzeniem kolejnego, następuje za pomocą kluczy kryptograficznych. Każdy użytkownik posiada dwa klucze, jeden publiczny, a jeden prywatny. Klucz publiczny to swego rodzaju adres, który pozwala na identyfikację użytkownika. Klucz prywatny stanowi hasło, za pomocą którego zatwierdza się informacje zawarte w bloku. Jakakolwiek próba modyfikacji danych któregokolwiek z bloków staje się więc łatwa do wykrycia, ponieważ zaburza cały łańcuch.
Zabezpieczenie bloku danych odbywa się za pomocą dokonania na nim określonej operacji matematycznej, zwanej dowodem pracy (Proof of work). Taka forma zabezpieczenia jest bardzo skuteczna, ponieważ w celu dokonania oszustwa, konieczne byłoby wprowadzenie zmian we wszystkich wcześniejszych blokach w łańcuchu. To z kolei wymagałoby powtórzenia pracy koniecznej do stworzenia wcześniej wytworzonych dowodów pracy. Mając na uwadze skalę takiego przedsięwzięcia, byłoby ono skrajnie trudne, a wręcz niemożliwe, ze względu na brak dostatecznej mocy obliczeniowej. Otóż blockchain opiera się Jest to kolejny czynnik wpływający na bezpieczeństwo przedsięwzięć opartych o tę technologię.
Czytaj także: Nowe technologie potrzebują adekwatnego otoczenia prawnego>>
Takie działanie jest możliwe dzięki oparciu blockchainu o model komunikacji P2P czyli peer to peer. W tym modelu każdy uczestnik - host (a dokładniej urządzenie, którym się posługuje) może jednocześnie działać jako klient i jako serwer. Tym samym pobierając informacje, może również przekazywać je dalej, będąc jednocześnie klientem wobec poprzenika, a serwerem wobec następcy. Operacje w bazie są zatem stale potwierdzane przez zdecentralizowaną sieć komputerów działającą w modelu peer to peer.
Inteligentny kontrakt uprości i przyspieszy działanie
Jednym ze sposobów wykorzystania technologii blockchain i systemów na niej opartych jest zawieranie tzw. inteligentnych kontraktów (smart contracts). Sama nazwa może być na swój sposób problematyczna i wprowadzać w błąd, ponieważ inteligentny kontrakt nie jest klasyczną umową. Takie określenie stanowi znaczące uproszczenie jego kwalifikacji i nie może być powszechnie przyjęte. Podejmując jednak próbę wyjaśnienia pojęcia inteligentnego kontraktu należy stwierdzić, że jest to program, który umożliwia automatyczne zawarcie lub realizację umów o określonej treści. Taki program będzie działał w oparciu o algorytmy, które zawierają wcześniej ustalony porządek postępowania.
Ten porządek zapisany na blockchainie w formie kodu programistycznego pozwoli na zawarcie lub wykonanie umowy o określonej treści, w przypadku zaistnienia z góry ustalonych warunków. Istotnym aspektem sposobu działania inteligentnych kontraktów jest brak udziału człowieka, co pozwala na obniżenie kosztów oraz oszczędność czasu, przy czym taka automatyzacja zwiększa również dynamikę obrotu. Możliwe jest więc uznanie inteligentnego kontraktu, za swego rodzaju agenta, który podejmuje decyzję o dokonaniu transakcji na podstawie ustalonych wcześniej warunków. Sama treść umów może być konstruowana w ten sposób, że będą one zawierać powszechnie wykorzystywane zabezpieczenia, kaucje lub inne klauzule umowne. Funkcjonowanie smart kontraktów rodzi wiele wyzwań, których tylko niektóre przykłady to chociażby prawo właściwe dla tego typu relacji, podmiot w niej odpowiedzialny za realizację tego typu kontraktu, ingerencja w skutki prawne oraz ewentualne błędy automatycznie wykonanego smart kontraktu.
Tokenizacja i kryptoaktywa
Specyfika inteligentnych kontraktów opartych o technologię blockchain polega również na tym, że, tak jak bloki danych, ich treść nie może być dowolnie zmieniana przez uczestników systemu, co wzmacnia zaufanie do opartego na nich obrotu. W tym miejscu warto jest także wspomnieć o pojęciu „tokenu”, które funkcjonują przy wykorzystywaniu formuły inteligentnych kontraktów. Token jest cyfrową formą reprezentacji pewnej określonej wartości i może służyć jako jednostka rozliczeniowa między uczestnikami obrotu. Token jest zatem występującym w formie cyfrowej kryproaktywem innym niż kryptowaluta. Przykładem zastosowania tokenów jest ICO (Initial Coin Offering) - czyli nawiązująca do IPO (Initial Public Offering) forma pozyskania kapitału w formie emisji bazujcych na blockchainie tokenów. W zamian za kapitał uzyskany od nabywców, emitent oferuje token, którego wartość może kształtować się w bardzo różnorodny sposób, także przez przyznawanie praw udziałowych (equity tokens). Ze względu na rosnące znaczenie tokenów w obrocie oraz ich coraz częstsze zastosowanie, w dyskursie pojawia się mowa o tzw. „tokenizacji”. Niejednokrotnie dziś tokeny są uznawane za instrumenty finansowe, co ma miejsce na przykład na gruncie niemieckiego prawa bankowego (KWG).
Bitcoin i kryptowaluty
Kolejnym, nasuwającym się przykładem jest Bitcoin oraz inne kryptowaluty. Bitcoin to wirtualna waluta, która, bazując na technologii blockchain, umożliwia dokonywanie transakcji bezpośrednio między uczestnikami obrotu. To pozwala na pominięcie centralnych organów finansowych, skracając drogę pieniądza, tym samym znacząco obniżając koszty i czas trwania transakcji. Wcześniej opisany sposób działania technologii zapewnia bezpieczeństwo transakcji, tym samym budując zaufanie do systemu. Bitcoin zyskiwał na wartości jako waluta, osiągając na przestrzeni ostatnich lat maksymalną wartość prawie 19.000,00 $ za 1 Bitcoin.
Dziś Bitcoin nie jest jedyną kryptowalutą i nie jest jedyną kryptowalutą, która opiera się na technologii blockchain. Na podobnej zasadzie działają min. Ethereum, Litecoin, Monero, Primecoin oraz Kabberry. To pokazuje, że technologia się rozwija i jest chętnie wykorzystywana przez kolejnych użytkowników.
Wykorzystanie w biznesie
Ze względu na uniwersalny charakter blockchain’u możliwości jego zastosowania są wyjątkowo szerokie. Coraz więcej branż odnajduje w tej technologii szansę na rozwój, a nawet rewolucję. Mając na uwadze szybki rozwój kryptowalut, można stwierdzić, że pierwszą z takich branż jest sektor finansowy. Znaczącym dowodem na zainteresowanie tego sektora omawianą technologią jest konsorcjum R3. Założone przez największe światowe banki, min. Goldman Sachs, Morgan Stanley i Barclays, dąży do rozwoju i poszukuje nowych możliwości zastosowania technologii blockchain. Również inne branże podejmują działania, by rozwijać się w obliczu nowej szansy, jaką stwarza blockchain. Tak właśnie możemy znaleźć rozwiązania dotyczące przeprowadzania procedur głosowania (FollowMyVote). Sektor energetyczny odnajduje możliwość wprowadzenia nowych sposobów dokonywania rozliczeń (LO3Energy). Wśród innych dziedzin można znaleźć również transport, składowanie danych, hazard oraz digitalizację dokumentów. Jak widać spektrum możliwości zastosowania jest niesamowicie szerokie i można się spodziewać, że wraz z rozwojem technologii będzie się ono poszerzać.
Autor: Michał Heromiński jest radcą prawnym, partnerem w Kancelarii KDKH Krynicki, Dajczer, Kamiński, Heromiński
