Prezydent miasta zakazał organizowania zgromadzenia zwołanego w dniu 16 stycznia 2021 r. Organ wskazał, iż z uwagi na obecną sytuację epidemiczną zgromadzenie nie mogło się odbyć. Przed wydaniem decyzji organ uzyskał opinię Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej. Inspekcja sanitarna negatywnie odniosła się do planu organizacji zgromadzenia. W piśmie wskazano na duże ryzyko transmisji koronawirusa i wzrostu zakażeń.
Decyzja została udostępniona w Biuletynie Informacji Publicznej. Po jej wydaniu strona wniosła odwołanie. Sąd Okręgowy w Warszawie nie uwzględnił odwołania.
Czytaj: Prof. Andrzej Wróbel: Zgromadzenia można ograniczać tylko w zgodzie z konstytucją>>
Wolność zgromadzeń
Sąd zwrócił uwagę na to, że prawo do organizacji zgromadzeń ma istotne znaczenie w państwie demokratycznym. Dzięki wolności zgromadzeń społeczności mogą wpływać na władze publiczne. Osoby uczestniczące w takich wydarzeniach mogą prezentować opinie, oceny, poglądy. Mają możliwość zgłaszania żądań. Prawo do organizacji zgromadzeń to wartość chroniona konstytucyjnie i konwencyjnie – wskazał sąd. Nie oznacza to jednak, że wolność zgromadzeń ma nieograniczony charakter. Jeśli dochodzi do jej ograniczania, należy opierać się na przepisach rangi ustawowej. Limitowanie wolności zgromadzeń musi mieć charakter proporcjonalny – zaznaczył sąd okręgowy.
Sąd wskazał, że wydana decyzja oparta była o przepisy ustawowe, a nie regulacje wykonawcze (rozporządzenia Rady Ministrów).
Czytaj w LEX: Pandemia COVID-19 a dostęp do prawa. Polska na tle wyników badania międzynarodowego >
Należy przyjąć, że zanim organ zakaże organizacji zgromadzenia powinien starannie ustalić stan faktyczny sprawy. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 stycznia 2001 r. w sprawie III RN 38/00 (LEX nr ) wskazał, że przesłanki ustawowe, na które powołuje się organ zakazując organizacji wydarzenia, powinny istnieć w dniu podejmowania decyzji.
Czytaj w LEX: Wolność zgromadzeń w czasie epidemii >
Zagrożone życie i zdrowie na zgromadzeniu
Dla oceny wniosku kluczowe znaczenie miał przepis art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. Prawo o zgromadzeniach (Dz.U. 2019.631). Na jego podstawie organ gminy wydaje decyzję o zakazie zgromadzenia nie później niż na 96 godzin przed planowaną datą zgromadzenia, jeżeli jego odbycie może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach, w tym gdy zagrożenia tego nie udało się usunąć w przypadkach, o których mowa w art. 12 lub art. 13.
Czytaj: Karać za zgromadzenia? Wytyczne dla prokuratorów są, zakazu nie ma>>
Organ uznał, że organizacja zgromadzenia może potencjalnie zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi. Ustalenie, że zgromadzenie może stanowić potencjalne zagrożenie życia lub zdrowia ludzi powinno wynikać z określonych informacji przedstawianych przez służby. Aby zakazać organizacji wydarzenia wystarczy przyjąć, że potencjalnie mogłoby dojść do stanu zagrożenia życia lub zdrowia ludzi. Nie oznacza to jednak, że organ podejmuje decyzję w sprawie w sposób dowolny. Konieczne jest właściwe wyjaśnienie w decyzji okoliczności, które mają zagrażać określonym dobrom – wskazał sąd.
Zobacz procedurę w LEX: Działania organów administracji publicznej w sytuacji zaistnienia ryzyka epidemii lub zaistnienia epidemii >
Rozprzestrzenianie się wirusa
O zagrożeniu życia ludzkiego mowa, gdy istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że podczas zgromadzenia lub bezpośrednio w związku z nim zaistnieją okoliczności, które doprowadzą do śmierci osób w nim uczestniczących lub w inny sposób związanych z jego odbywaniem. Organ przed wydaniem decyzji powinien ustalić nie tylko to, czy podczas zgromadzenia może dojść do przemocy, ale także to, jak może ono oddziaływać na zdrowie i życie osób postronnych, które nie biorą w nim udziału.
Dla oceny decyzji istotna jest treść opinii organu inspekcji sanitarnej. Wynika z niej jednoznacznie, że wydarzenie, w którym może brać udział 100 osób, nie może się odbyć z powodu istnienia dużego ryzyka rozprzestrzeniania i transmisji wirusa SARS-CoV-2 oraz choroby zakaźnej COVID-19. Sąd podkreślił, że nawet zachowanie reżimu sanitarnego nie będzie w stanie wyeliminować całkowicie ryzyka zakażenia. Możliwe jest jego zminimalizowanie. Sąd zaznaczył, że skoro w Polsce i na świecie wiele osób choruje na koronawirusa, a wskaźniki osób umierających na tę chorobę są znaczne, decyzja odpowiadała prawu.
Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z 13 stycznia 2021 r., XXV Ns 4/21, LEX nr 3115721.
Czytaj w LEX: Niekonstytucyjna nowelizacja Kodeksu karnego w związku z epidemią COVID-19 >