Skargi do Trybunału wniosła grupa obywateli Czech, którzy sprzeciwiali się ustawowemu obowiązkowi szczepień dzieci. W Czechach obowiązuje ustawowy obowiązek szczepień w odniesieniu do dziewięciu chorób zakaźnych. Nie ma prawnej możliwości fizycznego przymuszenia do zaszczepienia dziecka wbrew woli rodziców, ale rodzic może zostać ukarany karą pieniężną, a nieszczepione dzieci nie są przyjmowane do przedszkola. W tej sprawie jeden ze skarżących został ukarany taką właśnie karą za odmowę zaszczepienia dwójki swoich dzieci, a dzieciom pozostałych skarżących odmówiono możliwości uczęszczania do przedszkola. Przed Trybunałem skarżący zarzucili, iż taki stan rzeczy stanowił naruszenie ich prawa do poszanowania życia rodzinnego, chronionego w art. 8 Konwencji o prawach człowieka.
Czytaj: Żłobki i przedszkola dla zaszczepionych - Ministerstwo Zdrowia nie jest przeciw>>
Trybunał nie zgodził się z tą argumentacją, i jakkolwiek uznał, że przymus szczepienia wchodzi w zakres stosowania art. 8 Konwencji, to nie stanowi naruszenia prawa do poszanowania życia rodzinnego i prywatnego.
Szczepienia w interesie społecznym
W swym rozstrzygnięciu Trybunał wskazał, iż obowiązek szczepienia stanowi ingerencję w integralność fizyczną osoby i jako przymusowa interwencja medyczna wchodzi w zakres gwarancji prawa do poszanowania życia prywatnego i art. 8 Konwencji. To powiedziawszy, ustawowy nakaz szczepień i wynikające stąd sankcje administracyjne, zdaniem Trybunału, realizują ważne cele społeczne, to jest ochronę zdrowia publicznego i ochronę praw innych osób: szczepienia chronią zarówno osoby zaszczepione, jak i osoby, które z powodów medycznych nie mogą się zaszczepić, a tym samym polegają na tzw. "stadnej" odporności całego społeczeństwa. Dalej, krajowe organy władzy dysponują szerokim marginesem uznania w zakresie realizowania swej polityki prozdrowotnej i ochronnej.
Dobro dziecka to interes nadrzędny
Trybunał wskazał dalej, iż ustawowy obowiązek szczepień stanowczo poparły w pozwanym państwie wszelkie autorytety medyczne, a obowiązkowe szczepienia mogą zostać uznane za prawidłową reakcję organów państwowych wobec pilnej potrzeby ochrony zdrowia publicznego i indywidualnych osób przed ciężkimi chorobami. Nadto, wszystkie zaskarżone w tej sprawie szczepienia dotyczyły małych dzieci - Trybunał podkreślił w tej mierze, że w przypadku dziecka nadrzędną przesłanką jest jego dobro, a zaszczepienie i ochrona przed groźnymi chorobami bezsprzecznie leżą w interesie dziecka. Celem polityki szczepień jest ochrona każdego dziecka - czy to zaszczepionego indywidualnie, czy w drodze odporności "stadnej" - przed poważnymi chorobami. Wreszcie, przedmiotem omawianej sprawy były szczepienia przeciwko dziesięciu chorobom, które to szczepienia są powszechnie uznawane przez środowisko medyczne za bezpieczne i skuteczne. Tym samym ingerencja w prawo do poszanowania prywatności skarżących nie mogła zostać uznana za naruszenie ze względu na ważne interesy społeczne, które realizowała.
Nieprzyjęcie do przedszkola to prewencja, a nie kara
Trybunał odniósł się dalej do proporcjonalności sankcji, z którą spotkali się skarżący. Sprowadzała się ona zasadniczo do odmowy przyjęcia ich dzieci do przedszkola, ewentualnie do kary finansowej. Zdaniem Trybunału kara finansowa nie była nadmierna, a edukacja przedszkolna nie jest w Czechach obowiązkowa, a do szkoły dzieci niezaszczepione muszą zostać przyjęte. Nadto, odmowa przyjęcia dziecka do przedszkola ma charakter prewencyjny, a nie karzący: przedszkolaki są bardziej podatne na zachorowania, a tym samym muszą być lepiej chronione przed kontaktem z ewentualnymi zagrożeniami chorobowymi niż starsze dzieci. W tym stanie rzeczy, czeska regulacja obowiązku szczepień nie wydała się nieuzasadniona i nieproporcjonalna. Naruszenia praw podstawowych skarżących z art. 8 Konwencji nie miały miejsca.
Polski system szczepień prawidłowy
W prawie polskim kwestia szczepień ochronnych została uregulowana w art. 17 i następne ustawy z 10 października 2010 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Należy uznać, iż w obecnej postaci polski system szczepień ochronnych jest zgodny z konwencyjną ochroną praw podstawowych i nie budzi żadnych wątpliwości z punktu widzenia praw rodziców sprzeciwiających się szczepieniom obowiązkowym swoich dzieci.
Vavřička i inni przeciwko Czechom - wyrok Wielkiej Izby ETPC z 8 kwietnia 2021 r., skarga nr 47621/13.