Zgodnie z art. 32 ustawy o zawodzie lekarza, jeżeli pacjent jest małoletni, na przeprowadzenie badania wymagana jest zgoda jego przedstawiciela ustawowego, a jeżeli ukończył 16 lat - także jego. Zgoda może być wyrażona ustnie albo nawet poprzez takie zachowanie, które w sposób niebudzący wątpliwości wskazuje na wolę poddania się proponowanym przez lekarza czynnościom medycznym.
Czytaj także: Nauczyciel szczepić się nie musi, medyk tak, ale nie wiadomo na co>>
Dziecko uważa inaczej, niż rodzic - decyduje sąd
Może się też zdarzyć, że nastolatek chce się zaszczepić, a rodzic nie wyraża zgody. Zgodnie z ustawą, jeżeli małoletni, który ukończył 16 lat, sprzeciwia się czynnościom medycznym, poza zgodą jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego, albo w przypadku niewyrażenia przez nich zgody wymagane jest zezwolenie sądu opiekuńczego.
- Zatem ze względu na wymóg uzyskania wyraźnej zgody opiekunów prawnych, szesnastolatek czy siedemnastolatek nie ma zbyt dużego pola do manewru. - Jeżeli bardzo chce się zaszczepić, może powiadomić sąd rodzinny o braku zgody rodziców. Nie musi to być jakieś bardzo sformalizowane pismo, nastolatek może napisać, że chciałby się zaszczepić, jednakże jego rodzice nie wyrażają na to zgody i że taka sytuacja stwarza zagrożenie dla jego zdrowia - tłumaczy adwokat Aleksandra Ejsmont. - W takiej sytuacji sąd rodzinny może wszcząć postępowanie z urzędu i jeżeli uzna, że nastolatek ma rację, a zaszczepienie jest zagrożeniem dla jego zdrowia lub życia, wydać zgodę na zabieg - dodaje.
Możliwe postępowanie z urzędu
Podobnego zdania jest adwokat Joanna Parafianowicz, która również przypomina, że sąd rodzinny może wszczynać postępowanie z urzędu. Choć nastolatek nie ma możliwości samodzielnego wystąpienia z wnioskiem, to może poinformować sąd o sytuacji. - Jestem przekonana, że jeżeli prześle do sądu pismo, w którym opisze całą sytuację, to postępowanie zostanie wszczęte z urzędu, - tłumaczy.- Jestem zdania, że wystarcza zgoda jednego rodzica, ponieważ każdy rodzic posiadający pełnię władzy rodzicielskiej ma prawo ją wykonywać, chyba że będzie sprzeciw drugiego rodzica, ale wtedy sprawa trafi do sądu rodzinnego. Wtedy sprawę będzie rozstrzygał sąd - tłumaczy.
Ważne zdanie dziecka
Sądy do sprawy mogą podejść bardzo różnie - Sąd Rejonowy dla Wrocławia Fabrycznej w rozstrzygnięciu z zeszłego roku nie wydał zgody na zaszczepienie dziecka drugą dawką szczepionki. Chciał tego ojciec, a sprzeciwiała się matka chłopca. Sąd zapytał nastolatka o opinię i po wysłuchaniu, że ma on wątpliwości, co do przyjęcia drugiej dawki, zgody nie wydał.
Przedstawiając ustne motywy orzeczenia, sędzia podkreślała, że szczepienie przeciwko covid-19 nie jest obowiązkowe, a opinia dziecka w tej sprawie jest ważna. Stwierdziła, że trzynastolatek jest już na tyle dojrzały, że wie, co dla niego dobre.Takie sprawy wielokrotnie rozstrzygały też sądy zagraniczne, również na wniosek nastolatków, które chciały się zaszczepić bez zgody rodziców. Włoskie sądy rozstrzygały na korzyść rodziców popierających szczepienia.
Rodzic nie musi być przy szczepieniu
Prawnicy zwracają uwagę, że lekarze w punkcie szczepień nie mają narzędzi, by weryfikować prawdziwość zgody rodzica na szczepienie.
- Program szczepień jest tak skonstruowany, że ludzie szczepią się najczęściej poza swoimi przychodniami podstawowej opieki zdrowotnej i ryzyko nadużyć ze strony 16- latków jest tutaj wysokie dla placówek medycznych i ewentualnych roszczeń ze strony rodziców. Znam przypadek, gdzie opiekunka poszła zaszczepić dziecko mając zgodę na wizyty u lekarza, a nie na szczepienie. Placówka i opiekunka płacili rodzicom zadośćuczynienie - mówi adwokat Sieradzka.
Adwokat Monika Horna-Cieślak zwraca natomiast uwagę na to, że w masowym punkcie szczepień trudno będzie ocenić prawdziwość podpisu pod oświadczeniem o zgodzie na szczepienie. - Nie można zakładać złej woli, ale nietrudno sobie wyobrazić przypadek, że rodzic się nie zgadza na szczepienie, a dziecko - tak. Ponadto dziecko może różnie zareagować na szczepienie, może źle się poczuć, dostać wstrząsu, i co wtedy? Kto wyrazi zgodę za rodzica na inne czynności medyczne? - podkreślała. Ponadto może się zdarzyć, że zgodę wyrazi rodzic, który np. nie sprawuje opieki nad dzieckiem, czego punkt szczepień też nie jest w stanie zweryfikować.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.