Krew pobierana jest najczęściej od pacjenta w celach diagnostycznych i podlega badaniom analitycznym w laboratorium, choć zgodnie z ustawą z 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi  (dalej u.p.s.k)  poboru krwi można też dokonywać w celach leczniczych do przetoczenia jej biorcy bądź oddzielenia jej składników lub przetworzenia w leki. Zgodnie zaś z art. 2 ustawy z 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej, czynności diagnostyki laboratoryjnej obejmują, między innymi, badania laboratoryjne oraz mikrobiologiczne badania laboratoryjne płynów ustrojowych, wydzielin, wydalin i tkanek, które dla celów profilaktycznych, diagnostycznych i leczniczych lub sanitarno-epidemiologicznych zostały pobrane od pacjenta. Wskazania do wykonania badania oraz jego zakres są ustalane indywidualnie dla każdego pacjenta przez lekarza prowadzącego. Mogą one dotyczyć ustalenia rozpoznania zaburzenia, kontroli leczenia oraz rokowania w chorobie. Badanie krwi może być związane z profilaktyką niektórych chorób. Wykonywane jest wówczas jako:

  • badanie okresowe dla oceny zdrowia pacjenta (obowiązkowe dla wszystkich pracujących zawodowo);
  • badanie przesiewowe (np. badanie stężenia całkowitego cholesterolu w osoczu dla ustalenia zagrożenia miażdżycą naczyń krwionośnych).

Pytanie jednak, kto ma prawo do pobrania krwi? Często wiele osób zastanawia się, czy tylko pielęgniarka.

Czytaj w LEX: Zasady pobierania przez personel medyczny materiału do badań diagnostycznych >>

 

Kto ma uprawnienia do pobrania krwi

O tym, kto ma prawo do pobierania krwi mówi art. 6b ustawy z 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej oraz rozporządzenie ministra zdrowia z 3 listopada 2004 r. w sprawie wykazu zabiegów i czynności polegających na pobraniu od pacjenta materiału do badań laboratoryjnych. Ustawa szeroko określa uprawnionych do pobierania materiału, ale jeśli chodzi o pobranie krwi, to rozporządzenie ogranicza ten krąg do:   

  1. diagnostów laboratoryjnych;
  2. osoby posiadające:
    a) tytuł zawodowy lekarza i prawo wykonywania zawodu lekarza oraz wiedzę i umiejętności w zakresie wykonywania czynności diagnostyki laboratoryjnej, uzyskane w ramach specjalizacji lub posiadające umiejętności z zakresu węższych dziedzin medycyny, zgodnie z treścią rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 11 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu specjalizacji uprawniających lekarza do samodzielnego wykonywania czynności diagnostyki laboratoryjnej w medycznym laboratorium diagnostycznym,
    b) tytuł zawodowy technika analityki medycznej,
    c) tytuł zawodowy licencjata uzyskany na kierunku analityka medyczna.Osoba posiadająca prawo wykonywania zawodu lekarza

Osoba posiadająca prawo wykonywania zawodu lekarza ma prawo do pobrania każdego rodzaju materiału do badania. Diagnosta, licencjat na kierunku analityka medyczna; technik analityki medycznej może:

  • pobrać krew żylną z żył obwodowych kończyn zgodnie z aktualnym stanem wiedzy medycznej
  • pobierać krew włośniczkową z opuszki palca i palucha, z piętki i płatka ucha zgodnie z aktualnym stanem wiedzy medycznej.

Na jakiej podstawie prawnej pielęgniarki pobierają nam krew

Jak widać rozporządzenie nie wymienia pielęgniarek, a to przecież one najczęściej pobierają nam krew. W ich przypadku należy się odnieść do rozporządzenia ministra zdrowia z 28 lutego 2017 r. w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych udzielanych przez pielęgniarkę albo położną samodzielnie bez zlecenia lekarskiego. Zgodnie z nim  pielęgniarka może pobierać do celów diagnostycznych bez zlecenia lekarskiego każdy rodzaj materiału do badania, którego pobieranie wynika z uprawnień zawodowych nabytych w ramach kształcenia przeddyplomowego i podyplomowego. Tak samo zgodnie rozporządzeniem ministra zdrowia z 27 listopada 2019 r. w sprawie zakresu zadań lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), zadania pielęgniarki POZ polegają, między innymi, na udzielaniu świadczeń diagnostycznych, do których należy także pobieranie materiału do badań.

 


Czy ratownik medyczny może pobrać krew

Ratownik medyczny może pobrać krew żylną i włośniczkową do badań diagnostycznych. Zakres czynności ratownika medycznego wynika z art. 11 ustawy z dnia września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz rozporządzenie ministra zdrowia z 16 grudnia 2019 r. w sprawie medycznych czynności ratunkowych i świadczeń zdrowotnych innych niż medyczne czynności ratunkowe, które mogą być udzielane przez ratownika medycznego. I rozporządzenie, w załączniku nr 3 pkt. 18 mówi, że ratownik  medyczny może samodzielnie pobrać krew żylną i włośniczkową do badań diagnostycznych. Ratownik nie może jednak pobierać krwi tętniczej.

Czytaj w LEX: Czy ratownik medyczny posiada uprawnienia do pobierania krwi tętniczej?

Warto pamiętać, że także felczer ma prawo do pobrania krwi żylnej i włośniczkowej. Takie uprawnienie przewiduje rozporządzenie ministra zdrowia z 11 marca 2005 r. w sprawie szczegółowych uprawnień zawodowych felczera.