Od kilku lat eksperci biją na alarm – w Polsce przybywa osób zakażonych wirusem HIV, w ostatnim czasie wzrosty wynoszą ponad 20 proc. Mają na to wpływ migracje ludności, m.in. z terenów Ukrainy ogarniętej wojną, ale też osoby, które zarażają się drogą płciową, jak wskazują dane epidemiologiczne.
– Mamy blisko 21,5 tys. objętych programem leczenia Ministerstwa Zdrowia (w zeszłym roku było to ponad 19 tys. osób – red.). W 2024 r. w punktach konsultacyjno-diagnostycznych (PKD) wykryto 471 osób zakażonych HIV - powiedziała na ostatnim posiedzeniu Parlamentarnego Zespołu ds. Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS dr Anna Marzec-Bogusławska, lekarz epidemiolog i dyrektor Krajowego Centrum ds. AIDS, które podlega pod Ministerstwo Zdrowia. Testów wykonano przy tym o 10 proc. więcej niż w poprzednim roku, a w ostatnich latach także był widoczny znaczny przyrost liczby wykonywanych testów. Ogółem w Polsce jest ponad 35 tys. osób zakażonych HIV, jak podała dr Marta Niedźwiecka-Stadnik z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH.
Czytaj też w LEX: Łukuć Patrycja, Przestępstwo narażenia innej osoby na zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą zakaźną (wątpliwości i postulaty)>
Czytaj także: Test na HIV u lekarza podstawowej opieki? Rośnie liczba zakażonych
Prof. Parczewski: Wiele krajów upraszcza testowanie na obecność HIV
Konieczny program PrEP
Prof. Miłosz Parczewski, konsultant krajowy ds. chorób zakaźnych, zwraca uwagę, że 18–22 proc. osób w Polsce jest niezdiagnozowanych, a 15 proc. jest zdiagnozowanych, ale nieleczonych. – PrEP jest skuteczny przeciw HIV, ale w Polsce wciąż nie ma takiego programu, który byłby finansowany ze środków publicznych – dodaje prof. Parczewski.
Profesor wyjaśniał w rozmowie z serwisem Prawo.pl, że profilaktyka przedekspozycyjna HIV (PrEP) polega na codziennym stosowaniu jednotabletkowego skojarzenia dwóch preparatów przeciwwirusowych (tenofovir plus emtrycytabina) celem zmniejszenia ryzyka zakażenia po kontakcie seksualnym. W zależności od rodzaju i czasu trwania ryzyka u mężczyzn można stosować również profilaktykę doustną w sposób doraźny. Przy prawidłowym stosowaniu, skuteczność PrEP jest na poziomie 90-95 proc., czyli ryzyko zakażenia HIV jest bardzo niskie. Jest to profilaktyka odpowiednia zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn, stosowana z powodzeniem i refundowana w wielu krajach. Części zakażeń HIV można by uniknąć przez stosowanie PrEP, ale to wciąż jest temat mało znany zarówno w ochronie zdrowia, jak i wśród pacjentów. A może on przerwać sieć transmisji. Na świecie obecnie 8 mln osób dostaje PrEP. Jest bardzo popularny np. w USA i krajach tzw. Globalnego Południa. Krajowe Centrum ds. AIDS uruchomiło właśnie portal edukacyjny www.hiv-aids.edu.pl.
Obecnie w MZ trwają prace nad stworzeniem założeń do programu profilaktyki PrEP, w których uczestniczy m.in. prof. Parczewski. – Polska jest obecnie jednym z niewielu krajów w Europie, która nie ma programu profilaktyki fundowanego przez państwo. Wstępnym konceptem programu, o którym rozmawiamy z MZ jest objęcie opieką programu 10 tys. osób. Kod rozpoznania dotyczyłyby styczności lub narażenia na HIV, ale też inne choroby. Dostępność do programu nie wymagałaby skierowania. PrEP powinien być ciągły. Punktami docelowymi, które realizowałyby program byłyby 3 rodzaje poradni: profilaktyczno-lecznicze HIV/AIDS, chorób zakaźnych i dermato-wenerologicznych. Wizyty byłyby realizowane w schemacie: po pierwszym miesiącu wizyta kontrolna i potem co 3 do 6 miesięcy – wskazał prof. Parczewski.
Program PrEP nie w tym roku
Maciej Burski z Departamentu Zdrowia Publicznego MZ potwierdził, że takie prace przygotowawcze do stworzenia programu trwają w resorcie przy akcepcie wiceministra Wojciecha Koniecznego. – Nie liczyłbym, że program ruszy w tym roku, możliwe jest natomiast jego procedowanie. Nie ma jeszcze decyzji ministra zdrowia w jego sprawie. Co do finansowania, jest to program profilaktyczny i ze wstępnych szacunków wynika, że nie będzie bardzo drogi. Biorąc pod uwagę budżet na leczenie HIV a budżet na PrEP wydaje się, że będzie on ekonomicznie uzasadniony – powiedział.
Równocześnie przekazał, że resort zdrowia rozpoczyna pracę na nowelizacją ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, aby dopisać tam cały rozdział mówiący o profilaktyce chorób przenoszonych drogą płciową. – Jesteśmy na etapie prekonsultacji z NGO, które prowadzą PKD. W tym roku nadamy przepisom bieg, aby w III kwartale roku znalazły się w Sejmie, a do końca tego roku weszły w życie – powiedział Maciej Burski.
Czytaj także: Nieubezpieczony pacjent z HIV będzie się leczył na NFZ - wreszcie
Skierowanie na badanie HIV wystawi lekarz rodzinny
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
