Fałszerstwa legitymacji zasłużonych honorowych dawców krwi były już wykrywane. Dotyczyły one wyłudzeń bezpłatnych przejazdów komunikacją miejską. Niektóre samorządy przyznały bowiem zasłużonym honorowym dawcom krwi przywileje w postaci darmowych przejazdów. Osoby, które posługiwały się sfałszowanymi książeczkami, były wychwytywane łatwo, jeśli podejrzenia budził ich wiek.
Tytuł Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi I stopnia można otrzymać, w przypadku kobiet po oddaniu 15 litrów krwi lub 18 litrów w przypadku mężczyzn. Kobieta krew pełną może oddać cztery razy do roku, a mężczyzna sześć razy do roku. Biorąc pod uwagę to, że jednorazowo można oddać 450 ml krwi (krew można oddawać od 18. roku życia), kobiety potrzebują w najlepszym przypadku ośmiu lat, a mężczyźni – około 6,5 roku, aby ten tytuł uzyskać. Wstępna weryfikacja „na oko”, czy ktoś nie wyłudza uprawnień, nie jest już jednak prosta w przypadku starszych osób.
Sprawdź też: Wymiana danych w systemie e-krew - PROCEDURA w LEX krok po kroku >>>
Czytaj także na Prawo.pl: Mimo szerokich przywilejów, pospolitego ruszenia dawców krwi nie ma>>
- Fałszerstwa legitymacji zasłużonych honorowych dawców krwi wystawianych przez Polski Czerwony Krzyż spowodowały, że samorządy zaczęły wymagać zaświadczeń wydawanych przez Regionalne Centra Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa (RCKiK) o ilościach oddanej krwi i przestały uznawać legitymacje PCK I stopnia jako dokumenty uprawniające do darmowego korzystania z komunikacji miejskiej – mówi Łukasz Szaniawski, Zasłużony Honorowy Dawca Krwi.
Więcej w LEX: Ulgi w przewozach w publicznym transporcie zbiorowym >>>
Zasłużony Honorowy Dawca Krwi w aptece
Legitymacja Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi jest też podstawą do wydania leku lub wyrobu medycznego na korzystniejszych warunkach. Przykładowo Sorbifer Durules (lek na receptę), który stosuje się w leczeniu niedokrwistości wywołanej niedoborem żelaza, Zasłużony Honorowy Dawca Krwi otrzyma bez żadnych opłat. Natomiast jego cena w aptece to około 40 złotych. Podobnie jest z innym lekiem, który w przypadku Zasłużonych Honorowych Dawców Krwi jest refundowany w 100 proc. - Ebivol (stosowany m.in. w leczeniu nadciśnienia tętniczego).
Czytaj w LEX: Żyła Sylwia - Honorowi dawcy krwi w białych kołnierzykach >>>
Na recepcie wypisywany jest co prawda numer legitymacji honorowego dawcy krwi, jednak aptekarz nie ma możliwości zweryfikowania tego, czy osobie posługującej się legitymacją, rzeczywiście przysługuje uprawnienie do refundacji. – Faktycznie, informacja o uprawnieniach honorowego dawcy krwi, nie wyświetli się w systemie. Każdorazowo jednak, przy wydawaniu leku trzeba sprawdzać dokument, który uprawnia do zniżki. Legitymacja zasłużonego honorowego dawcy krwi jest dokumentem urzędowym – mówi farmaceuta Łukasz Pietrzak.
- To jeden z łatwiejszych dokumentów do podrobienia – zauważa jednak Łukasz Szaniawski. Dodaje, że numeracja legitymacji wydawanych przez rożne oddziały PCK potrafi się dublować.
Tymczasem farmaceuta w aptece ma możliwość zmiany odpłatności, uwzględnienia uprawnień w tym zasłużonych krwiodawców. Określa to rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2020 r. w sprawie recept.
Łukasz Pietrzak przypomina, że kilka lat temu było zamieszanie z legitymacjami kombatanckimi, na podstawie których lekarze wypisywali na receptach oznaczenie uprawniające do zniżki przysługującej inwalidom wojennym. Wówczas NFZ interweniował, aby nie dochodziło do nieprawidłowości. – Honorowi krwiodawcy nie są wyjątkiem. Informacje o żadnych dodatkowych uprawnieniach nie znajdują się w systemie informatycznym, z których korzystają farmaceuci. Na pewno dobrze byłoby, aby taka informacja podążała za pacjentem w systemie – dodaje.
NFZ nie ma danych o uprawnionych honorowych krwiodawcach
Uprawnienia honorowych dawców krwi nie są też weryfikowane przez płatnika, czyli NFZ. Ewidencja Zasłużonych Honorowych Dawców Krwi jest prowadzona w Centrach krwiodawstwa. - Weryfikacja odbywa się na podstawie książeczki lub zaświadczenia o nabytych uprawnieniach w placówkach leczniczych. Dokument ten nie jest przekazywany do NFZ – mówi p.o. rzecznika prasowego NFZ Andrzej Troszyński.
Dr hab. n. praw. Radosław Tymiński, ekspert prawa medycznego i farmaceutycznego, zaznacza, że luka w weryfikacji uprawnień osób posługujących się legitymacjami Zasłużonych Honorowych Dawców Krwi wynika prawdopodobnie z tego, że centrum krwiodawstwa prowadzi dokumentację, która nie jest szerzej dostępna, na przykład przez Internetowe Konto Pacjenta. Teraz jednak może coś się zmieni, ponieważ tworzony jest system e-krew, który będzie umożliwiał dostęp podmiotom leczniczym do pewnych danych – wyjaśnia.
Podkreśla też, że nigdy nie zetknął się ze sprawą dotyczącą próby wyłudzenia na podstawie sfałszowanej legitymacji honorowego dawcy krwi w obszarze ochrony zdrowia. – Niewątpliwie istnieje możliwość podrobienia legitymacji honorowego dawcy krwi. Trzeba jednak zauważyć, że leków po obniżonej cenie dla honorowych dawców krwi nie ma dużo – dodaje.
Łukasz Szaniawski zaznacza jednak, że korzyści są znaczące. Zasłużony Honorowy Dawca Krwi powinien niezwłocznie lecz nie dłużej niż do 14 dni otrzymać poradę specjalisty na podstawie wystawionego skierowania od lekarza POZ. - W moim przypadku na podstawie legitymacji na wizytę do kardiologa czekałem osiem dni, a czas oczekiwania dla "zwykłych" pacjentów wynosił 11 miesięcy - dodaje.
Zobacz orzeczenie w LEX: II SAB/Gd 40/21, Bezczynność dyrektora centrum krwiodawstwa w udostępnieniu informacji publicznej - Wyrok WSA w Gdańsku >
System e-Krew mógłby uszczelnić system
Prawdą jest też, że Zasłużeni Honorowi Dawcy Krwi nie zawsze korzystają z przysługujących im uprawnień, bo oddają krew z innych względów, niezależnie od przywilejów. Niekiedy jednak na przeszkodzie staje personel medyczny i pozostali pacjenci. Eksperci mówią, że winny temu jest brak informacji i świadomości społecznej o uprawnieniach zasłużonych honorowych dawców krwi.
Rozwiązaniem byłby system e-Krew realizowany przez Centrum e-Zdrowia. Jednak termin jego wdrożenia przekładano już kilkukrotnie. Najpierw miał się zakończy już pod koniec maja 2021 roku. Obecna data do dopiero 31 grudnia 2023 r. Dzięki niemu honorowy dawca miałby możliwość uzyskania zaświadczenia do urzędu skarbowego (aby odliczyć darowiznę, jaką jest krew), dla pracodawcy (dzień wolny od pracy), zwolnienia na czas badań lekarskich, a w przypadku połączenia z IKP, byłaby w nim także informacja o uprawnieniach pacjenta wynikających z liczby donacji.
- PCK mogłoby za pośrednictwem tego systemu ewidencjonować nadane odznaczenie i udostępniać to podmiotom leczniczym oraz NFZ, do weryfikacji posiadanych uprawnień – podkreśla Łukasz Szaniawski. Możliwe, że wówczas mniej problematyczne dla faktycznych Zasłużonych Honorowych Dawców Krwi byłoby korzystanie z przywilejów, które im przysługują.
Sprawdź w LEX odpowiedzi na pytania:
- Ile wynosi roczny wymiar dni wolnych dla krwiodawców w 2021? 6 czy 12 dni w skali roku? >
- Jak udzielać dnia wolnego honorowemu dawcy krwi zatrudnionemu w systemie pracy zmianowej 24/48 godz.? >
- Czy pracownikowi, który będąc na urlopie oddał krew jako honorowy dawca krwi, należy ten urlop wycofać? >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.