Petycję skierowała prawniczka Katarzyna Dąbrowska, działaczka pro bono na rzecz pacjentów oraz zapewnienia optymalnych warunków leczenia psychiatrycznego w Polsce. Powołuje się w niej na raport Najwyższej Izby Kontroli. Z dokumentu wynika, że stosowanie przymusu, które miało być wykorzystywane w wyjątkowych sytuacjach, jest nadużywane przez personel szpitali psychiatrycznych, co wiąże się z łamaniem praw człowieka i naruszaniem godności chorych.

– W szczególności zabolał mnie poniższy fragment ze skrótu prasowego ze strony NIK, ukazujący rzeczywistość psychiatrycznego leczenia szpitalnego dzieci i młodzieży w Polsce (stosowanie przymusu bezpośredniego z naruszeniami). W każdym szpitalu objętym kontrolą stosowano przymus bezpośredni wobec pacjentów (dzieci i młodzieży) z naruszeniem przepisów regulujących tę ingerencję w sferę wolności człowieka oraz zasad jej dokumentowania. Przestrzeganie tych zasad jest szczególnie istotne w kontekście dolegliwości tego środka, jak i okresów, na które przymus jest stosowany. Np. w Szpitalu Klinicznym im. K. Jonschera w Poznaniu pacjent był unieruchomiony bez przerw przez ponad 2 miesiące (63 dni), a przymus przedłużano aż 235 razy – cytuje w petycji Katarzyna Dąbrowska. 

Czytaj także: Kilkanaście godzin w pasach - przymus bezpośredni wciąż jest nadużywany

NIK: Naruszenia praw pacjenta dotyczą wszystkich badanych obszarów

Całkowity zakaz wiązania w pasy

To tylko jeden z nielicznych przykładów ujawnionych w raporcie NIK, który przytacza posłanka. Z tego powodu postuluje o podjęcie działań zmierzających do zmian obowiązującego prawa w celu cofnięcia prawa do przymusu bezpośredniego w postaci wiązania chorych w pasy. Jej zdaniem konieczna jest pilna nowelizacja ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. 

– W mojej ocenie czas najwyższy usunąć tę nieludzką procedurę i odebrać prawną możliwość wiązania chorych psychicznie ludzi w pasy, zarówno chorych dzieci, chorej młodzieży, jak i chorych dorosłych. Psychiatria musi wypracować inne, nowe metody radzenia sobie z chorobą, bez używania do tego przemocy – argumentuje Dąbrowska. 

Na problem nadużyć w stosowaniu przymusu bezpośredniego zwracali też uwagę rzecznik praw pacjenta i rzecznik praw obywatelskich.

Czytaj w LEX: Nadzór prewencyjny. Wybrane aspekty orzekania i stosowania wolnościowego środka postpenalnego >

Kiedy można użyć przymusu?

Sejmowa Komisja do spraw Petycji podjęła decyzję o przekazaniu petycji wraz z opinią Biura Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji Kancelarii Sejmu Ministrowi Zdrowia do wykorzystania w pracach resortu.

Biuro ekspertyz przypomina, że zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego przymus bezpośredni wobec osób z zaburzeniami psychicznymi przy wykonywaniu czynności przewidzianych w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego można stosować tylko wtedy, gdy przepis tej ustawy do tego upoważnia albo osoby te dopuszczają się zamachu przeciwko życiu i zdrowiu własnemu lub innej osoby, bezpieczeństwu powszechnemu. Można go użyć również w sytuacji, kiedy chorzy w sposób gwałtowny niszczą lub uszkadzają przedmioty znajdujące się w ich otoczeniu, czy też poważnie zakłócają lub uniemożliwiają funkcjonowanie zakładu leczniczego udzielającego świadczenia zdrowotnego w zakresie psychiatrycznej opieki zdrowotnej, innego zakładu leczniczego lub jednostki organizacyjnej pomocy społecznej.

– Komisja może rozważyć złożenie dezyderatu do właściwego podmiotu (np. minister zdrowia), celem podjęcia prac nad przygotowaniem rozwiązania problemu określonego w petycji lub celem przedstawienia swojego stanowiska – czytamy  w opinii.

Najwyższa Izba Kontroli również zawnioskowała do ministra zdrowia o podjęcie prac legislacyjnych mających na celu m.in. uregulowanie opieki psychiatrycznej.

Samorząd lekarki przeciwko całkowitemu zakazowi

Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej wskazuje na konieczność zachowania obecnych przepisów z ewentualnym ich doprecyzowaniem.

Przymus bezpośredni jest narzędziem stosowanym w wyjątkowych sytuacjach, gdy zachowanie pacjenta zagraża jego życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu innych osób. Jego wyeliminowanie mogłoby prowadzić do poważnego zagrożenia dla pacjentów, personelu medycznego i otoczenia. Ponadto w niektórych przypadkach stosowanie przymusu bezpośredniego jest jedynym sposobem na zapobieżenie samookaleczeniom lub atakom agresji u osób w stanie ostrego kryzysu psychicznego – zaznaczają przedstawiciele samorządu  lekarskiego.

NRL postuluje utrzymanie przepisów regulujących stosowanie przymusu bezpośredniego z jednoczesnym wprowadzeniem dodatkowych środków kontrolnych i szkoleniowych stanowczo sprzeciwiając się wprowadzeniu całkowitego zakazu stosowania przymusu bezpośredniego wobec osób z zaburzeniami psychicznymi. – Ponadto pragniemy podkreślić, iż rozwiązania zaproponowane w petycji nie uwzględniają realiów pracy w ochronie zdrowia psychicznego oraz mogą prowadzić do pogorszenia bezpieczeństwa pacjentów i personelu medycznego –  argumentuje samorząd.

Samorząd postuluje o wzmocnienie mechanizmów kontroli, edukacji personelu oraz wdrażanie alternatywnych metod terapeutycznych, przy jednoczesnym zachowaniu możliwości stosowania przymusu w wyjątkowych, uzasadnionych przypadkach.

 

Ochrona zdrowia psychicznego. Komentarz
-10%

Paweł Drembkowski, Błażej Kmieciak, Radosław Tymiński

Sprawdź  

Cena promocyjna: 190.8 zł

|

Cena regularna: 212 zł

|

Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 158.99 zł