Ustawa z 12 września 2025 r. nowelizuje ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym oraz ustawy z 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim. To inicjatywa posłów Polski 2050, która ma wzmocnić lokalnych liderów. 

Co się zmieni w ustawie o samorządzie gminnym

Jednym z głównych celów nowelizacji ustawy o samorządzie gminnym jest dodanie przepisów, które umożliwią powoływanie rady młodzieżowej na poziomie jednostki pomocniczej, tj. sołectwa oraz dzielnicy, osiedla i innych.

W obowiązującym stanie prawnym brak jest do tego ustawowych podstaw. Tymczasem w niektórych sołectwach funkcjonują młodzieżowe rady działające nieformalnie, bez możliwości skorzystania z części instytucji prawnych, które posiadają młodzieżowe rady gmin działające na podstawie art. 5b ustawy o samorządzie gminnym.

Ponadto celem przedmiotowej nowelizacji jest zwiększenie udziału organów wykonawczych jednostek pomocniczych w procesie podejmowania decyzji przez organy gminy. Przewodniczący rady gminy będzie miał obowiązek zawiadamiania sołtysa nie tylko o terminach sesji rady gminy, ale także posiedzeniach jej komisji.

Nowelizacja wskazuje, że gmina zapewnia członkom organu wykonawczego jednostki pomocniczej ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej i od następstw nieszczęśliwych wypadków, zaistniałych w związku z wykonywaniem zadań związanych z obowiązkami inkasenta oraz poborem podatków w drodze inkasa oraz realizacją umów dotyczących mienia komunalnego, np. wynajmu świetlic. Upoważnienie sołtysów do zawierania takich umów to kolejna zmiana w przepisach.

Przepisy, które wejdą w życie od 1 stycznia 2026 r., przewidują też, że wójt, w drodze zarządzenia, może powołać konwent przewodniczących organów wykonawczych jednostek pomocniczych gminy. Konwent jest organem opiniodawczo-doradczym wójta.

O kontrowersjach związanych z nowymi przepisami pisaliśmy w tekście pt. Sołtys w butach radnego, a sołectwa czwartym szczeblem administracji

Łatwiej ubiegać się o fundusz sołecki

Celem zaś nowelizacji ustawy o funduszu sołeckim jest uelastycznienie procedury ubiegania się o środki z funduszu sołeckiego oraz umożliwienie ubiegania się o środki z budżetu gminy przez inne niż sołectwo jednostki pomocnicze, w przypadku wyodrębnienia przez gminę w budżecie środków przeznaczonych na fundusz sołecki.