Na mocy ustawy z 10 grudnia 2020 r. o zmianie niektórych ustaw wspierających rozwój mieszkalnictwa (Dz. U. z 2021 r., poz. 11), zmieniono między innymi w bardzo istotny sposób ustawę z 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r., poz. 2021), dalej jako: u.d.m. Jedna z tych zmian dotyczyła definicji dochodu – art. 3 ust. 3 u.d.m.: obecnie za dochód uważa się dochód w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych.
MRiPS określi limit dochodów uprawniających do zasiłku rodzinnego>>
Sposób wyliczania dochodu
Ustalenie dochodu jest niezwykle istotne, albowiem dodatek mieszkaniowy (tak zwane dofinansowanie do czynszu) przysługuje m.in. wtedy, gdy średni miesięczny dochód przypadający na jednego członka gospodarstwa domowego wnioskodawcy nie przekracza limitów określonych w art. 3 ust. 1 u.d.m. Niezwykle istotne jest więc to, co uznajemy za dochód. Jeżeli dany przychód wliczymy do dochodu, wówczas wnioskodawca otrzymujący ten przychodu może nie otrzymać dodatku mieszkaniowego.
Pobierz wzór dokumentu w LEX: Decyzja o wstrzymaniu dodatku mieszkaniowego >
W obecnym stanie prawnym pewne wątpliwości pojawiają się w związku z wliczaniem świadczenia pielęgnacyjnego (art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych, tekst jedn. Dz.U. z 2020 r., poz. 111, dalej jako: u.ś.r.) do dochodu w rozumieniu ustawy o dodatkach mieszkaniowych. Ale po kolei: w poprzednim stanie prawnym za dochód uważało się „wszelkie przychody po odliczeniu kosztów ich uzyskania oraz po odliczeniu składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, chyba że zostały już zaliczone do kosztów uzyskania przychodu” (art. 3 ust. 3 u.d.m. przed nowelizacją). W kolejnym zdaniu tego przepisu określono, co nie wlicza się do dochodu; w tym katalogu znalazły się m.in. zasiłki pielęgnacyjne, ale już nie świadczenia pielęgnacyjne.
Zobacz pytanie i odpowiedź eksperta w LEX: Czy można przyjmować skanowane dokumenty do wniosku o dodatek mieszkaniowy? >
A zatem w poprzednim stanie prawnym świadczenia pielęgnacyjne wliczano do dochodu na gruncie ustawy o dodatkach mieszkaniowych – dochodem były bowiem „wszelkie przychody”, a świadczenie pielęgnacyjne nie znalazło się w katalogu wyłączeń. W obecnym stanie prawnym zaś świadczenie pielęgnacyjne nie wlicza się do dochodu na potrzeby dodatku mieszkaniowego; w ustawie o dodatkach mieszkaniowych jest bowiem odesłanie do ustawy o świadczeniach rodzinnych, która w art. 3 pkt 1 wskazuje co jest dochodem; są to m.in. przychody podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, a także wskazane tam inne przychody.
Podkreślenia wymaga, że nie ma wśród nich świadczenia pielęgnacyjnego; świadczenie to także nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Skutek jest taki, iż (jak to wyżej podano) świadczenia pielęgnacyjnego w obecnym stanie prawnym nie wlicza się do dochodu w rozumieniu przepisów o dodatku mieszkaniowym. Uważam taki stan za błędny.
Zobacz pytanie i odpowiedź eksperta w LEX: Czy można przyznać dodatek mieszkaniowy osobie, która zalega w opłatach za odpady i kanalizację? >
Świadczenie wliczane do dochodu rodziny
W mojej opinii świadczenie pielęgnacyjne powinno się wliczać do dochodu rodziny, od którego uzależnia się przyznanie dodatku mieszkaniowego. Dlaczego? Spójrzmy na przykład: osoba pracująca w małym sklepie może dostawać „na etacie” na rękę niewiele ponad 2000. zł, zaś osoba otrzymująca świadczenie pielęgnacyjne, która „rezygnuje z pracy” otrzymuje obecnie 1971 zł, a od 1 stycznia 2022 r. będzie otrzymywać 2119 zł. Kwota świadczenia pielęgnacyjnego może więc być zbliżona do kwoty wynagrodzenia. Jednak osoba pracują i otrzymująca około 2000 zł będzie w gorszej sytuacji: jej pensja będzie się wliczać do dochodu i w efekcie może nie otrzymać dodatku mieszkaniowego. Tymczasem w przypadku osoby pobierającej świadczenie pielęgnacyjne, nie będzie ono wliczane do dochodu i osoba ta ma większe szanse na otrzymanie dodatku mieszkaniowego.
Pobierz wzór dokumentu w LEX: SR-5 Wniosek o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego >
Podkreślenia wymaga, że świadczenie pielęgnacyjne jest substytutem wynagrodzenia, którego nie może uzyskiwać osoba sprawująca opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny. Zatem świadczenie to może przysługiwać jedynie osobom zdolnym do zatrudnienia, które realnie mogłyby i chciały podjąć zatrudnienia, jednak nie mogą podjąć zatrudnienia z uwagi konieczność sprawowania opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny. Skoro zatem ktoś otrzymuje świadczenie pielęgnacyjne, to powinno się ono wliczać do dochodu w rozumieniu przepisów o dodatku mieszkaniowym. Osoba pracująca „na etat” i otrzymująca kwotę odpowiadającą świadczeniu pielęgnacyjnemu jest w gorszej sytuacji; rozważać można, czy nie ma miejsca tutaj naruszenie zasady równości. Obie osoby (pracująca na etat i otrzymująca świadczenie pielęgnacyjne) znajdują się bowiem w podobnej sytuacji; powinny więc być traktowane podobnie. Powyższą kwestię należy dać pod rozwagę decydentom politycznym, by rozważyli podjęcie odpowiednich kroków legislacyjnych.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.