Spór toczył się o podwyższenie opłaty za użytkowanie wieczyste. Powodem była Fabryka Automatów Tokarskich SA we Wrocławiu będąca użytkownikiem wieczystym gruntu a starostą jeleniogórskim.
Skutki zaniedbania terminu
Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze rozpatrując sprzeciw pozwanego starosty jeleniogórskiego od orzeczenia Samorządowego Kolegium Odwoławczego powziął wątpliwość czy uchybienie przez właściwy organ lub użytkownika wieczystego - wynikającego z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami 14 dniowego terminu do wniesienia sprzeciwu od orzeczenia samorządowego kolegium odwoławczego skutkuje oddaleniem powództwa czy odrzuceniem pozwu?
Czytaj w LEX: Bieg terminu przedawnienia roszczeń w dobie epidemii >
Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej podjął uchwałę, zgodnie z którą uchybienie przez właściciela nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste, który wypowiedział wysokość opłaty rocznej lub przez użytkownika wieczystego terminowi 14 dni do wniesienia sprzeciwu od orzeczenia Samorządowego Kolegium Odwoławczego powoduje odrzucenie sprzeciwu.
Czytaj: Ministerstwo: Bonifikaty od opłat za przekształcenie użytkowania wieczystego nie przepadną..
Sąd Najwyższy przypomniał, że ustawa o gospodarce nieruchomościami przewiduje prowadzenie spraw w dwóch etapach: na drodze administracyjnej i w sądzie.
Ustawodawca założył, że gdy właściciel nieruchomości zamierza podnieść opłatę roczną za użytkowanie wieczyste składa oświadczenie użytkownikowi. A ten, jeśli się nie godzi z zaproponowaną stawką opłaty to wszczyna postępowanie przed organem administracji publicznej. To postępowanie kończy się orzeczeniem Samorządowego Kolegium Odwoławczego, które ma konstytutywny charakter, jeśli uwzględnia opłatę w wyższej stawce.
Czytaj w LEX: Wpływ „specustawy koronawirusowej” na samorządy >
Wniesienie sprzeciwu do sądu
Ustawodawca przewidział, że od tego orzeczenia nie będą przysługiwały środki odwoławcze na drodze postępowania administracyjnego, ale sprzeciw. Powoduje on przekazanie sprawy do postępowania przed sądem powszechnym. W takim przypadku inicjujący postępowanie przed SKO wniosek użytkowania wieczystego zastępuje pozew.
Wątpliwości budzi sytuacja, gdy sprzeciw zostanie wniesiony po terminie. Istnieją trzy możliwe odpowiedzi:
- uchybienie terminu ma negatywne konsekwencje dla samego sprzeciwu, a nie dla postępowania i nie dla orzeczenia SKO
- oddalenie pozwu
- odrzucenie pozwu wniesionego przez użytkownika wieczystego
- Stan faktyczny tej sprawy pokazuje, jak bardzo asystemowe w praktyce są te rozwiązania, które przewiduje oddalenie albo odrzucenie pozwu - wyjaśniała uchwałę sędzia Marta Romańska.
Nie można doprowadzić do wygaśnięcia orzeczenia
W tej sprawie użytkownik wieczysty zainicjował postępowanie we właściwym czasie i uzyskał korzystne dla siebie rozstrzygnięcie. Ale sprzeciw od orzeczenia Samorządowego Kolegium odwoławczego, złożył skarg państwa, właściciel z opóźnieniem. Uchybienie właściciela niweczą ścieżkę prawną, jaka rozpoczął użytkownik. W efekcie uchybienia właściciela nastąpiłoby oddalenie pozwu.
W ocenie Sądu Najwyższego taka sytuacja jest nie do zaakceptowania. - Właściwą formą reakcji na spóźniony pozew jest odrzucenie sprzeciwu, gdyż inaczej orzeczenie SKO wygasłoby - podkreśliła sędzia Romańska. - Konsekwencje procesowe dotykają zatem tylko tego, kto terminu nie dopełnił - dodała.
Sygnatura akt III CZP 44/19, uchwała Izby Cywilnej SN z 13 marca 2020 r.
