W myśl art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, właściciele nieruchomości zapewniają utrzymanie czystości i porządku przez przyłączenie nieruchomości do istniejącej sieci kanalizacyjnej lub, w przypadku gdy budowa sieci kanalizacyjnej jest technicznie lub ekonomicznie nieuzasadniona, wyposażenie nieruchomości w zbiornik bezodpływowy nieczystości ciekłych lub w przydomową oczyszczalnię ścieków bytowych, spełniające wymagania określone
w przepisach odrębnych. Przyłączenie nieruchomości do sieci kanalizacyjnej nie obowiązkowe, jeżeli nieruchomość jest wyposażona w przydomową oczyszczalnię ścieków spełniającą wymagania określone w przepisach odrębnych.
Nadzór nad realizacją obowiązków ciążących na właścicielach nieruchomości, regulowanych wyżej wymienionymi przepisami sprawuje wójt, burmistrz lub prezydent miasta, który w przypadku stwierdzenia niewykonania obowiązku przyłączenia nieruchomości do istniejącej sieci kanalizacyjnej wydaje decyzję nakazującą wykonanie obowiązku, podlegającą egzekucji w trybie przepisów ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Jest sieć kanalizacyjna jest obowiązek
Tym samym w przypadku istnienia sieci kanalizacyjnej, właściciel nieruchomości nie może blokować jej podłączenia. Obowiązek przyłączenia nieruchomości ma bowiem charakter powszechny, co oznacza, że odnosi się do wszystkich właścicieli nieruchomości zlokalizowanych w zasięgu sieci kanalizacyjnej. Obowiązek ten nie jest uzależniony ani od względów ekonomicznych, ani od względów osobistych, leżących po stronie właściciela nieruchomości.
W orzecznictwie stwierdzono, że nie mają znaczenia takie okoliczności jak np. wysokość kosztów wykonania przyłącza z uwagi na jego długość, wynikająca z powierzchni nieruchomości i usytuowania budynku i miejsca wpięcia w znacznej odległości od sieci doprowadzonej jedynie do granicy nieruchomości (wyrok WSA we Wrocławiu z 25.09.2019 r., II SA/Wr 256/19).
Jedyna możliwość odstąpienia od powyższej zasady dotyczy sytuacji, gdy nieruchomość jest wyposażona w przydomową oczyszczalnię ścieków bytowych spełniającą wymagania określone w przepisach odrębnych - wówczas przyłączenie nieruchomości do sieci kanalizacyjnej nie jest obowiązkowe.
Czytaj w LEX: Obowiązek przyłączenia nieruchomości do nowopowstałej sieci kanalizacji II SA/Kr 367/21 >
Przeczytaj także: Wody z basenów kąpielowych nie wolno odprowadzać do kanalizacji deszczowej
Zasady przyłączenia nieruchomości do sieci
Zasady i tryb przyłączenia nieruchomości do sieci kanalizacyjnej określa z kolei ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Przyłączenie nieruchomości do sieci odbywa się na wniosek podmiotu ubiegającego się o przyłączenie do sieci. Tym samym złożenie przez właściciela nieruchomości powyższego wniosku uznać należy za spełnienie obowiązku wynikającego z art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy.
Pomimo dyspozycji art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy, wiele uchwalonych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zawiera regulacje zabraniające budowy przydomowych oczyszczalni ścieków na terenach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej. Tymczasem miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego może kształtować sposób wykonywania prawa własności jedynie w zakresie, jaki jest do pogodzenia z przepisami odrębnymi, w tym także z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (wyrok WSA w Poznaniu z dnia 16 października 2013 r. IV SA/Po 694/13, LEX nr 1382981), a zapisy zabraniające właścicielom możliwości budowy takich inwestycji powinny zostać uznane za nieważne.
Czytaj w LEX: Przydomowe oczyszczalnie ścieków jako alternatywa w zakresie usuwania i oczyszczania ścieków bytowych >>
W orzecznictwie ukształtował się pogląd, zgodnie z którym niedopuszczalna jest modyfikacja przepisu art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy, która polega na ograniczeniu czasowym (do czasu realizacji sieci kanalizacyjnej) możliwości budowy przydomowych oczyszczalni ścieków bytowych. Przepisy ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie wprowadzają takich ograniczeń i tym samym nie dają radzie miejskiej gminy kompetencji do ich wprowadzenia. W przypadku nieistnienia sieci kanalizacyjnej w chwili uchwalania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego przepis art. 5 ust. 1 pkt 2 przewiduje możliwość gromadzenia ścieków w przydomowych oczyszczalniach ścieków, bez ograniczeń czasowych i jednocześnie kontynuację tego sposobu odprowadzania ścieków nawet po zrealizowaniu sieci kanalizacyjnej (WSA w Olsztynie w wyroku z dnia 25 lutego 2020 r. II SA/Ol 3/20, LEX nr 2895553).
Czytaj w LEX: Instruktaż stanowiskowy dla pracownika zatrudnionego jako monter sieci kanalizacyjnej >>
Miejscowy plan nie może zakazywać budowy przydomowych oczyszczalni
Reasumując, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego nie może zawierać zapisów
o wykluczeniu pewnych rozwiązań prawnych, dopuszczonych na mocy aktów rangi ustawowej. Nie jest przy tym istotne, czy wprost tego zakazuje, czy dopuszcza niektóre tylko rozwiązania w sytuacji, kiedy ustawa dopuszcza także inne rozwiązania (zob. wyrok WSA w Łodzi z 3 lutego 2022 r., II SA/Łd 829/21, LEX nr 3307575). W tym zakresie, także sama okoliczność planowania przez gminę budowy kanalizacji pozostaje bez wpływu na zakres uprawnień właściciela w przedmiocie wyboru formy i sposobu odprowadzania ścieków (zob. wyrok WSA w Gdańsku z 14.04.2010 r., II SA/Gd 49/10, LEX nr 619901).
Czytaj w LEX: Budowa przydomowej oczyszczalni i zbiornika na ścieki - PORADNIK >>
Warto pamiętać, że w przypadku późniejszego wybudowania przez gminę sieci kanalizacyjnej właściciel nieruchomości posiadającej już przydomową oczyszczalnię ścieków bytowych będzie zwolniony z obowiązku przyłączenia nieruchomości do sieci. Z treści art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy wynika bowiem możliwość gromadzenia ścieków w przydomowych oczyszczalniach ścieków bez ograniczeń czasowych i jednocześnie kontynuacja tego sposobu odprowadzania ścieków nawet po zrealizowaniu sieci kanalizacyjnej (zob. wyrok WSA w Olsztynie z 25.02.2020 r., II SA/Ol 3/20, LEX nr 2895553).
Zobacz w LEX: Przejęcie przez gminę niektórych obowiązków właścicieli nieruchomości z zakresu czystości i porządku w gminach >>
Po wybudowaniu kanalizacji szambo trzeba zlikwidować
Powyższa zasada nie dotyczy jednak nieruchomości wyposażonej w zbiornik bezodpływowy nieczystości ciekłych; w przypadku wybudowania przez gminę sieci kanalizacyjnej właściciel nieruchomości posiadającej taki zbiornik jest zobowiązany przyłączyć nieruchomość do sieci kanalizacyjnej (zob. wyrok NSA z 30.05.2016 r., II OSK 2276/14, LEX nr 2083473). Takie rozwiązanie, w przeciwieństwie do przydomowej oczyszczalni ścieków bytowych, ustawodawca traktuje jako przejściowe (do czasu wybudowania przez gminę sieci kanalizacyjnej) i dopuszczalne wyłącznie tam, gdzie budowa sieci kanalizacyjnej jest technicznie lub ekonomicznie nieuzasadniona.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.