Na JST spoczywa ustawowy obowiązek zapewnienia dostępu do trzech grup usług publicznych, a mianowicie:
– usługi administracyjne, a w tym: wydawanie zaświadczeń, prowadzenie rejestrów publicznych, wydawanie zezwoleń i decyzji w rozumieniu kodeksu postępowania administracyjnego , wydawanie koncesji w ramach reglamentacji działalności gospodarczej;
– usługi społeczne, a w szczególności: ochrona zdrowia, oświata, wychowanie, edukacja, kultura, kultura fizyczna, pomoc społeczna, ochrona osób niepełnosprawnych, ochrona bezrobotnych i promocja zatrudnienia, bezpieczeństwo publiczne;
– usługi techniczne, zwane też komunalnymi, które obejmują zapewnienie infrastruktury technicznej i organizację świadczenia usług takich jak: transport publiczny, zbiorowe zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków, utrzymanie porządku i czystości, gospodarka odpadami, prowadzenie cmentarzy, mieszkalnictwo (w tym mieszkania socjalne), dostęp do sieci energetycznych (elektroenergetyka, gazownictwo, ciepłownictwo).

Obowiązek nieprzerwanego zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w zakresie ww. usług publicznych, powoduje zachwianie podstawowej zależności rynkowej pomiędzy popytem, ceną i podażą. Na ograniczenie konkurencji wpływa tu również:
– pojemność lokalnego rynku;
– techniczne warunki podaży usług;
– administracyjny wpływ na jakościowe standardy usług, a wśród nich: normy jakościowe (higieniczne, sanitarne, warunki techniczne składowania i utylizacji odpadów, standardy techniczne urządzeń itp.), utrzymanie i rozwój infrastruktury komunalnej zapewniającej niezbędną ilość usług publicznych, ciągłość ich świadczenia oraz dostępność dla wspólnoty, a także pomiar liczby świadczonych usług umożliwiający racjonalizację ich zużycia oraz racjonalizacje kosztów ich świadczenia.

W praktyce realizacji obowiązku zapewnienia dostępu do określonych usług publicznych przez JST wyróżnić można trzy modele realizacji tych usług:
– model partnerskiego współdziałania, gdzie istnieje uzgodniony podział obszarów usług, na których funkcjonują podmioty sektora publicznego i prywatnego, bez prowadzenia nieuczciwej konkurencji;
– model konkurowania, gdzie w oparciu o mechanizm rynkowy sektor prywatny realizuje część usług publicznych., np. w zakresie ochrony zdrowia, edukacji, komunalnych itp., ale podmioty publiczne nie chcą ustąpić pola sektorowi prywatnemu; ujawnia się wówczas rywalizacja o prestiż wśród społeczności lokalnej;
– model elastycznego działania w warunkach zmieniającego się otoczenia, gdzie sektor publiczny jest zainteresowany zwiększonym zaangażowaniem sektora prywatnego, ale tenże sektor prywatny nie wchodzi na ten rynek, bo jest zainteresowany przejęciem przez sektor publiczny niektórych obszarów działalności gospodarczej związanej z tworzeniem i utrzymaniem kapitałochłonnej infrastruktury.

Ten trzeci model jest właśnie platformą do podejmowania partnerstwa publiczno-prywatnego. Wzrastający udział podmiotów prywatnych świadczących usługi publiczne jest obserwowany w szczególności tam, gdzie dostępność tych usług związana jest z przynajmniej częściową odpłatnością korzystających oraz tam, gdzie można zastosować mechanizmy rynkowe, co dotyczy głównie usług o ponadstandardowym charakterze. Chociaż nie jest to warunek konieczny, o czym świadczą następujące przykłady: poświadczenie zawarcia związku małżeńskiego przez przedstawiciela Kościoła katolickiego, czy prowadzenie cmentarzy parafialnych przez kościoły, które co do zasady są stowarzyszeniami. Zawsze jednak, wola przekazania uprawnień do świadczenia tych usług pozostaje po stronie podmiotu publicznego, a w przypadku usług wykraczających poza granice administracyjne JST wymagana jest wola współpracy pomiędzy zainteresowanymi jednostkami.

Oto kilka przykładów:
– EPWiK sp. z o.o. oraz ZKM sp. z o.o. w Elblągu świadczą swoje usługi wobec Gminy Miasto Elbląg oraz gmin: Elbląg i Milejewo;
– Wodociągi Iławskie sp. z o.o. odkupują ścieki z Gminy Iława od Wodociągów Wiejskich sp. z o.o.;
– w Elblągu organizacje pożytku publicznego, poprzez granty w otwartych konkursach, świadczą usługi: opiekuńcze; organizacji przedsięwzięć kulturalnych, np. „Dni Elbląga”; organizacji imprez sportowych, rekreacyjnych, turystycznych oraz upowszechniania kultury; organizacji wypoczynku wakacyjnego dzieci i młodzieży; prowadzenia świetlic socjoterapeutycznych, profilaktyki przeciwalkoholowej i przeciw narkomanii.
– w Ełku natomiast doszło do ostrego konfliktu pomiędzy władzami Miasta Ełk i Gminy Ełk na tle ogłoszonego przez wójta Gminy Ełk przetargu na świadczenie transportu zbiorowego dla mieszkańców gminy, którzy w większości pracują, uczą się lub leczą w mieście Ełk i muszą tam dojechać; władze Miasta Ełk uznały to za naruszenie odrębności prawnej i złożyły zawiadomienie do prokuratury o przekroczeniu uprawnień przez Wójta Gminy Ełk.


Pisaliśmy o tym również:
Partnerstwo publiczno-prywatne, stara idea w nowym wydaniu
Formy umowne partnerstwa publiczno-prywatnego w samorządach terytorialnych
Partnerstwo publiczno-prywatne nie tylko w oparciu o ustawę o PPP