Paweł W. wystąpił do sądu o odszkodowanie przeciwko Skarbowi Państwa z powodu wydania decyzji administracyjnej niezgodnej z prawem. Chodziło o odmowę przyznania własności czasowej z 1972 roku.
Sąd Okręgowy w Warszawie przyznał powodowi 85 500 zł odszkodowania.
Stan faktyczny nieruchomości
Sporna niezabudowana nieruchomość o powierzchni 1830 metrów kwadratowych położona w Warszawie została przejęta przez gminę w 1945 roku na podstawie tzw. dekretu warszawskiego. Właściciele złożyli wniosek o przyznanie własności czasowej, ale odmówiono im.
Czytaj: Nieważność decyzji w trybie dekretu Bieruta, jeśli nieruchomość wchodziła w skład gospodarstwa rolnego>>
W sierpniu 2012 r. w warunkowej umowie sprzedaży działki Paweł W. nabył własność tej nieruchomości od spadkobierców.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w 2013 roku stwierdziło nieważność decyzji Prezydium Krajowej Rady narodowej z 1972 r. Właściciel wystąpił na tej podstawie do prezydenta miasta o przyznanie prawa użytkowania wieczystego. Prezydent przyznał prawo użytkowania wieczystego ostateczną decyzją z 2014 r., ale odmówił przyznania tego prawa co do części obejmującej 800 m kwadratowych, gdyż budynek tam się znajdujący należał do osób trzecich.
W decyzji ostatecznej stwierdzono, że decyzja z 1972 r. była słusznie unieważniona, gdyż zaniechano przeprowadzenia postępowania dowodowego i nie wykazano sprzeczności pomiędzy korzystaniem z gruntu przez dotychczasowego właściciela a przeznaczeniem gruntu zgodnie z obowiązującym w dniu wydania orzeczenia planem zagospodarowania przestrzennego.
Sąd przyznaje częściowe odszkodowanie
Zdaniem sądu decyzja o odmowie przyznania prawa użytkowania miała charakter bezprawny i była źródłem szkody ( w brzmieniu art. 160 kpa przed 1 września 2004 r.). Sąd Okręgowy ustalił związek przyczynowy pomiędzy zaistnieniem szkody a wydaniem decyzji odmawiającej przyznania własności czasowej na podstawie art. 361 kc. W tym stanie faktycznym nie było podstaw do poważenia zbycia nieruchomości przez spadkobierców.
Wysokość szkody sąd ustalił według stanu na datę wydania wadliwej decyzji, a wartość odszkodowania - zgodnie z cenami aktualnymi.
Apelację od tego orzeczenia wniosły obie strony - Skarb Państwa i powód. ten ostatni kwestionował przyznaną kwotę odszkodowania jako zbyt niską. Natomiast pozwany SP wojewoda mazowiecki - nietrafne ustalenie sądu I instancji, że sąd nie ma podstaw badać, czy były właściciel nieruchomości spełniał przesłanki przyznania własności czasowej.
Prawidłowość rozpoznania
Sąd apelacyjny powziął w tej sytuacji wątpliwość, którą przedstawił Izbie Cywilnej SN: Czy w sprawie o naprawienie szkody dochodzonej na podstawie art. 160 § 1 k.p.a. , sąd jest uprawniony do badania, czy prawidłowe rozpoznanie wniosku o ustanowienie prawa własności czasowej, na podstawie art. 7 ust. 1 dekretu warszawskiego również prowadziłoby do jego oddalenia zgodnie z obowiązującymi w chwili wydania decyzji przepisami?
Sąd Najwyższy odpowiedział na to zagadnienie w formie uchwały: W sprawie o naprawienie szkody spowodowanej wydaniem decyzji administracyjnej o odmowie ustanowienia użytkowania wieczystego na podstawie art. 7 ust. 1 dekretu której nieważność stwierdzono z powodu niewyjaśnienia, czy korzystanie z gruntu warszawskiego przez dotychczasowego właściciela da się pogodzić z przeznaczeniem gruntu według planu zagospodarowania przestrzennego obowiązującego w dniu wydania tej decyzji, sąd badając przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej może ustalać, czy prawidłowe rozpoznanie wniosku o ustanowienie użytkowania wieczystego również doprowadziłoby do odmowy ustanowienia tego prawa.
Sygnatura akt III CZP 71/19, uchwała 3 sędziów SN z 30 czerwca 2020 r.
