Zmiany mają dotyczyć tylko nowelizacji ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Będzie to pierwszy etap reformy systemu orzekania, a docelowo zostanie ona podzielona na trzy etapy. Pierwszy z nich ma wdrożyć do systemu orzecznictwa o niepełnosprawności nowe systemowe rozwiązania. W postępowaniu orzeczniczym w powiatowych i miejskich zespołach ds. orzekania o niepełnosprawności będą ustalane oprócz trzech stopni niepełnosprawności trzy stopnie trudności w samodzielnym funkcjonowaniu.

WZORY dokumentów do pobrania w LEX:

 

Będzie orzekany stopień niesamodzielności

- Kwalifikacja do jednego z trzech stopni trudności w samodzielnym funkcjonowaniu dokonana zostanie w oparciu o usystematyzowany schemat postępowania diagnostycznego opracowany oddzielnie dla osób w wieku do ukończenia 18. roku życia oraz dla osób w wieku powyżej 18. roku życia – informuje wiceminister Paweł Wdówik, pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych. Ma to umożliwić obiektywne porównanie stanów zdrowia i funkcjonowania osób orzekanych zaliczonych do odpowiedniego stopnia trudności w samodzielnym funkcjonowaniu. A co za tym idzie bardziej precyzyjnie, jak tłumaczy wiceminister, będą adresowane instrumenty wsparcia dla orzekanych.

Czytaj więcej w LEX: Orzecznictwo o niepełnosprawności - poradnik na przykładach >>>

- Do nowego systemu będą musiały zostać dostosowane przepisy odrębnych ustaw dotyczące systemu wsparcia, w szczególności regulacje dotyczące świadczeń przysługujących osobom niepełnosprawnym i ich opiekunom. Nowym zasadom orzekania będą podlegały osoby ubiegające się o uzyskanie lub przedłużenie dotychczasowego statusu osoby z niepełnosprawnością. Osoby, które posiadają orzeczenie wydane na stałe będą mogły wystąpić o wydanie orzeczenia w sytuacji chęci skorzystania ze wsparcia powiązanego ze stopniami trudności w samodzielnym funkcjonowaniu – precyzuje pełnomocnik rządu.

 

 

Systemy orzecznicze się dublują

Na problem z wielosystemowością orzekania do celów rentowych i pozarentowych zwrócił uwagę po raz kolejny rzecznik praw obywatelskich prof. Marcin Wiącek. - W Polsce funkcjonuje aż sześć systemów orzekania o niepełnosprawności, w tym cztery systemy ustalają uprawnienia do świadczeń rentowych (w ramach ZUS, KRUS, MSWiA i MON), i piąty - o stopniu niepełnosprawności oraz szósty - w zakresie potrzeb kształcenia specjalnego – pisze RPO do ministra rodziny i polityki społecznej. - Ludzie skarżą się na konieczność poddawania się badaniom przez różne zespoły orzecznicze, które biorą pod uwagę różne aspekty stanu zdrowia. Dla osób chorych wiąże się to z dużymi utrudnieniami, zwłaszcza w okresie pandemii. Dotyczy to także pozyskiwania i kompletowania dokumentacji medycznej z przebiegu leczenia. Przepisy są sprzeczne, dezorientują osoby z niepełnosprawnościami i utrudniają im korzystanie ze swoich praw - dodaje.

GLOSA w LEX: Zamieszczenie symbolu choroby w orzeczeniu o niepełnosprawności. Glosa do wyroku SN z dnia 10 lipca 2019 r., III UK 189/18 >>>

Jednak, jak zauważa dr Agnieszka Dudzińska z Instytutu Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji Uniwersytetu Warszawskiego, w pierwszym etapie reformy także uwypukli się problem dublowania systemów orzekania – powiatowych i zusowskich. - ZUS bowiem wydaje już orzeczenia o niesamodzielności do samodzielnej egzystencji na potrzeby świadczenia uzupełniającego. Pytanie, czy będą uwzględniane, czy powielane. Myślę, że te orzeczenia powinny być uwzględnione, a nowe wydane tym, którzy ich nie mają - mówi dr Dudzińska.

Pytań jest więcej. – Prawdą jest, że same stopnie: lekki, umiarkowany, znaczny, jeśli chodzi o samą rehabilitację nie do końca są adekwatne. Natomiast w kwestii określenia samodzielności problemem mogą być osoby z autyzmem, to nie jest problem tylko Polski, ale też światowy, jest coraz więcej takich osób. I pytanie, na ile ich kwestia zostanie ujęta w określaniu stopni niesamodzielności – zastanawia się z kolei Alicja Szatkowska, prezes Milickiego Stowarzyszenia Przyjaciół Dzieci i Osób Niepełnosprawnych.

PROCEDURA w LEX: Orzekanie o niepełnosprawności oraz jej stopniu >>>

Sprawdź w LEX: II SAB/Rz 120/19, Skarga na bezczynność zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. - Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie >>>

 

Będą dwa stopnie niepełnosprawności

Drugi etap prac nad zmianami legislacyjnymi w systemie orzekania o niepełnosprawności sprowadzi się do wprowadzenie nowego modelu orzekania opartego o dwa stopnie niepełnosprawności. Będą też wprowadzone nowe narzędzia do oceny stopni niepełnosprawności u dzieci i dorosłych dla każdego z orzekających specjalistów. Zostaną do tego przygotowani także orzecznicy, psychologowie, pedagodzy, doradcy zawodowi i pracownicy socjalni.

Dopiero trzeci etap reformy orzekania ma scalić i ujednolicić system orzecznictwa rentowego, pozarentowego i do celów edukacyjnych w ramach jednego systemu orzekania. Oprze się on na nowej strukturze organów orzekających. - Pełna realizacja założeń tego etapu zależna będzie od oceny skutków regulacji, które weszły w życie w I i II etapie, bieżącej oceny funkcjonowania i potrzeb zmian w poszczególnych systemach, jak również od oceny skutków finansowych zmian – zaznacza w piśmie do RPO wiceminister Wdówik. Nie wiadomo jednak nawet, kiedy będą rozpoczęte prace nad drugim i trzecim etapem reformy systemu orzekania.

Prace nad nią trwają już od wielu lat. Zobacz więcej: Prace nad reformą systemu orzecznictwa w sprawie niepełnosprawności trwają>>

Podział reformy orzekania na etapy spowodowany jest złożonością materii, jak uzasadnia wiceminister Wdówik. - Prowadzone w Biurze Pełnomocnika Rządu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności prace analityczno-koncepcyjne doprowadziły do ustaleń, iż stworzenie ogólnokrajowego, kompleksowego systemu orzekania, skoncentrowanego w jednej instytucji orzeczniczej wymaga gruntownych zmian systemowych konsolidujących dotychczas funkcjonujące systemy orzecznicze, w tym jednoczesnej przebudowy całego systemu wsparcia zabezpieczenia społecznego, funkcjonującego przez ostatnie 20 lat (zmiana ponad 80 ustaw, wielu aktów wykonawczych i systemów informatycznych) oraz wiąże się z ogromnymi skutkami finansowymi dla państwa – podkreśla wiceminister Wdówik.

Ministerstwo rodziny pracuje obecnie nad projektem zmian do ustawy o rehabilitacji, którym wprowadzony będzie pierwszy etap reformy orzecznictwa.

Czytaj w LEX: Jak ustalić stan zatrudnienia osób niepełnosprawnych w przedsiębiorstwie – poradnik na przykładach >>>

Czytaj w LEX: Wymagania dla pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych dla osób niepełnosprawnych >>>

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.