Do ośrodka wpłynął od organu realizującego ustawę o pomocy osobom uprawnionym do alimentów wniosek o udostępnienie danych ze zbioru danych osobowych dotyczący dłużnika alimentacyjnego z prośbą o przeprowadzenie wywiadu środowiskowego w celu ustalenia sytuacji dochodowej i rodzinnej dłużnika, w związku z jego prośbą o umorzenie należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Organ od którego wpłynął wniosek jako podstawę prawną upoważniającą do pozyskania danych osobowych innych niż wymienionych w art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r., o ochronie danych osobowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 z późn. zm.) powołuje się na art. 27 ust. 1, ust. 2 i art. 30 ust. 2 u.p.o.u.a. oraz art. 52 k.p.a. Należy nadmienić, iż ośrodek nie jest w posiadaniu żadnych danych osobowych, jak również rodzinnego wywiadu środowiskowego dotyczącego osoby, która wystąpiła o umorzenie należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, zaś świadczenie z funduszu alimentacyjnego realizuje wydział przy urzędzie gminy.

Odpowiedź

W przedstawionym stanie faktycznym nie zachodzą podstawy do przeprowadzenia rodzinnego wywiadu środowiskowego, o ile nie zachodzą podstawy wskazane w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.) - dalej u.p.s.@page_break@

Uzasadnienie

W dniu 1 października 2008 r. weszła w życie ustawa z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7 z późn. zm.) - u.p.o.u.a., która na mocy art. 47 uchyliła ustawę z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (Dz. U. Nr 86, poz. 732 z późn. zm.).

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, iż ustawa wprowadziła nowe regulacje dotyczące zwracania przez dłużników alimentacyjnych kwot wypłacanych z tytułu świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Jednocześnie odmiennie wskazano na kwestie zwrotu świadczeń w trakcie ich pobierania przez osoby uprawnione, inaczej unormowano rozliczanie dłużnika po zakończonym okresie świadczeniowym, który zgodnie z ustawą trwa od 1 października do 30 września roku następnego (art. 2 pkt 8 u.p.o.u.a.). Jednocześnie należy wskazać, iż dłużnik alimentacyjny jest zobowiązany do zwrotu organowi właściwemu wierzyciela należności w wysokości świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej, łącznie z ustawowymi odsetkami. Odsetki są naliczane od pierwszego dnia następującego po dniu wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego, do dnia spłaty (art. 27 ust. 1 i 1a u.p.o.u.a.).
Dłużnik alimentacyjny obowiązany jest do zwrotu należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego wraz z ustawowymi odsetkami. Jednakże zgodnie z art. 27 ust. 2 u.p.o.u.a. organ właściwy wierzyciela wydaje, po zakończeniu okresu świadczeniowego lub po uchyleniu decyzji w sprawie przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego, decyzję administracyjną w sprawie zwrotu przez dłużnika alimentacyjnego należności z tytułu otrzymanych przez osobę uprawnioną świadczeń z funduszu alimentacyjnego.
Tak więc każda z wydanych decyzji o zwrocie jest decyzją autonomiczną i jako taka skutkuje odrębnymi konsekwencjami.

Zgodnie z art. 30 ust. 2 u.p.o.u.a. organ właściwy wierzyciela może na wniosek dłużnika alimentacyjnego umorzyć jego należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego łącznie z odsetkami w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty, uwzględniając sytuację dochodową i rodzinną.

W myśl przepisu art. 7 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) - dalej k.p.a. w toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności i podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Stosownie natomiast do przepisów art. 77 § 1 k.p.a. organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy. Zebranie całego materiału dowodowego to zebranie dowodów dotyczących wszystkich faktów mających znaczenie prawne dla sprawy. Określenia faktów mających znaczenie dla sprawy dokonuje organ administracji publicznej w oparciu o przepis prawa materialnego, będący podstawą prawną rozstrzygnięcia sprawy. Organ administracji publicznej obowiązany jest z urzędu przeprowadzić dowody służące ustaleniu stanu faktycznego sprawy. Pominięcie ustalenia faktu mającego znaczenie dla sprawy stanowi naruszenie art. 7 i 77 § 1 k.p.a. W orzecznictwie sądów administracyjnych podkreśla się, że zaniechanie przez organ administracji podjęcia czynności procesowych zmierzających do zebrania pełnego materiału dowodowego, zwłaszcza, gdy strona powołuje się na określone i ważkie dla niej okoliczności, jest uchybieniem przepisom postępowania administracyjnego, skutkującym wadliwością decyzji. @page_break@

Zaniedbanie organu administracji państwowej, polegające na niedopełnieniu obowiązku zgromadzenia pełnego materiału dowodowego jest wadą postępowania, uzasadniającą uchylenie decyzji administracyjnej wydanej w wyniku takiego zaniedbania. Ocena dowodów powinna być oparta o wszechstronną analizę całokształtu materiału dowodowego. Organ administracji publicznej jest więc na podstawie tych przepisów zobowiązany do podjęcia wszelkich niezbędnych czynności proceduralnych w celu zebrania pełnego materiału dowodowego.

Jednocześnie w trybie art. 50 k.p.a. organ administracji publicznej może wzywać osoby do udziału w podejmowanych czynnościach i do złożenia wyjaśnień lub zeznań osobiście, przez pełnomocnika lub na piśmie, jeżeli jest to niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy lub dla wykonywania czynności urzędowych. Do osobistego stawienia się wezwany jest obowiązany tylko w obrębie gminy lub miasta, w którym zamieszkuje albo przebywa. Obowiązek osobistego stawiennictwa dotyczy również wezwanego, zamieszkałego lub przebywającego w sąsiedniej gminie albo mieście.

W toku postępowania organ administracji publicznej zwraca się do właściwego terenowego organu administracji rządowej lub organu samorządu terytorialnego o wezwanie osoby zamieszkałej lub przebywającej w danej gminie lub mieście do złożenia wyjaśnień lub zeznań albo do dokonania innych czynności, związanych z toczącym się postępowaniem. Organ prowadzący postępowanie oznaczy zarazem okoliczności będące przedmiotem wyjaśnień lub zeznań albo czynności, jakie mają być dokonane.

Zgodnie z art. 107 ust. 1 u.p.s. rodzinny wywiad środowiskowy przeprowadza się w celu ustalenia sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej osób i rodzin, w tym osób, o których mowa w art. 103 u.p.s., przyznania pomocy pieniężnej na usamodzielnienie i pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki. Brak jest zatem podstaw do przeprowadzenia rodzinnego wywiadu środowiskowego w przypadkach innych niż wskazanych w ustawie.